Náttúrufræðingurinn - 1932, Blaðsíða 17

NÁTTÚRUPR.
47
Flestir eða nær allir erlendir fræðimenn hafa látið sér nægja
að ferðast um og rannsaka láglendishéruðin, byggðirnar og þá
hluta landsins, er næstir eru sjó. Stafar þetta að sumu leyti af
því, hve ferðalög hér á landi eru erfið útlendingum og kostnaðar-
söm. Hafa því margir kosið að ferðast með ströndum fram sjó-
leiðis, en farið síðan lengri eða skemmri ferðir um nærsveitir
ýmissa hafnarbæja og kauptúna, þar er þeir hafa haft viðdvöl.
Þá eru þess dæmi, að sumir þessara manna hafa eigi kynnt sér
til hlítar, fyrr en eftir á, rannsóknir samfræðimanna þeirra, er
hingað hafa komið á undan þeim, en talið allt vera hér jafn
ókunnugt og óathugað. Hafa þeir því stundum farið hverir í
annars kjölfar og árangurinn þar af leiðandi orðið minni en
ella. Ferðir þær, sem farnar hafa verið upp úr byggðum til rann-
sókna, eru sára fáar og lítt teljandi. Af athugunum, sem gerðar
hafa verið í láglendishéruðunum eða við sjávarsíðuna, hafa menn
svo dregið ályktanir, er gilda áttu um landið allt í heild, — jafnt
það, sem eigi hafði verið rannsakað. Menn hafa borið það fyrir
sig, að uppi á hálendinu væri svo gróðurlítið, að þar gæti ekki
verið um að ræða nema mjög fábreytt dýralíf (og verður því ekki
á móti mælt), — þar væri því ekki að vænta nema einhvers strjá-
lings einstaklinga hinna harðgerðustu tegunda, er fyrirfyndust
einnig í hinum láglendari héruðum landsins. Enda þótt það sé
eigi mjög ólíklegt, er það með öllu ósannað ennþá, að engra nýj-
unga sé að vænta ofan af hálendinu og varasamt er að staðhæfa
mjög um þá hluti, þar til úr því hefir verið skorið með athug-
unum dómbærra manna.
Gæsavörp eru ekki mjög víða í byggðum, og einna helzt þar
sem strjálbýli er, — nema náttúran hafi sérstaklega búið þeim
örugga griðastaði annarsstaðar, eins og t. d. í eyjum og hólmum
stóránna sunnanlands og norðan. Allt eru það grágæsir, sem
verpa þar. Helsingjar hafa ekki orpið hér á landi svo vitað sé
með vissu, og fremur tel eg það ósennilegt, að það sannist á þá,
að þeir verpi hér í óbyggðum. Að vísu er ekki hægt að synja fyrir
það, að einstaka „eftirlegukindur“, — sem oft eru að slæpast hér
fram eftir sumrinu, eftir það að allur þorri helsingjanna er flog-
inn norður, — verpi hér, eða hafi orpið endrum og eins, en það
er hrein undantekning, ef svo hefir verið, enda eru það oftast
geldfuglar (ungar frá öðru eða fyrra ári), sem lengst dvelja hér.
Þeir fylgja að jafnaði eldra liðinu til varplandanna, þótt sjálf-
ir séu þeir naumast komnir á giftingaraldur. Það er algild regla
meðal fuglanna, að komi slys fyrir í varplöndunum, t. d. að hjóna-