Tímarit kaupfjelaganna - 01.01.1896, Blaðsíða 29

Tortryggni.
(Úr ,,Ófeig-i“).
Jeg ætla mjer ekki að tala um tortryggnina j7íir höf-
uð, þ. e. að segja: þessa erfðasynd mannkynsins, eða þá
þessar lcj'far af menntunarleysi og skrælingjanáttúru; það
or ekki mitt meðfæri. Meira að segja: jeg treysti mjer
ekki til við tortryggnina sem íslenzkan þjöðlöst, þjóðar-
mein eða þjóðarsjúkdúm. Jeg ætla cinungis að minnast á
hana sem kaupfjelagsmein og meira ekki.
Og — „ekki svo að skilja“, að mjer ógni tortryggnin
hjá kaupfjelagsmönnum svo mjög. Jeg kannast við það,
að oss er naumast ætlandi að vera alveg frclsaðir af þeirri
erfðasynd, hafnir yfir þann skrælingjaskap, heilir orðnir af
því þjóðarmeini, sem einna mest einkennir oss íslendinga.
En tvennt er það, sem menn einu nafni nefna tortryggni
og er þó ranglátt, að hvorutveggja eigi óskilið mál: Menn
rannsaka með skynsemi og athj7g]i annara manna hvatir
og framferði, viðbúð og viðskifti; því ekki er allt gull
sem glóir, segja menn, og þetta er hin skynsamlega tor-
tryggni. Hin tortryggnin líkist draugatrúnni: Menn sjá
grýlur og glámsjónir í hverjum skugga eða jafnvel gang-
andi ljósum logum. En því miður er það mjög títt, að
þessum tvcimur tegundnm slær saman hjá mönnum, þótt
það sje eiginlega hin síðari, sem einkennileg er fyrir al-
menning h.jer á landi.
Og — jeg segi það aftur — jeg furða mig eiginlega
ekki á tortryggninni í Kaupfjelaginu, þegar — auk þess
scm jeg er búinn að telja upp — tekið er tillit til þess,
hve ýmsir mótstöðumenn fjelagsins blása að þeim koluin,
þcssu óþrjótandi cldsneyti sundurlyndisins og heimskunnar;