Andvari - 01.03.1969, Page 86

KARL KRISTJÁNSSON:
Aldarártíð Kristjáns Fjallaskálds
Á liðnu vori, 9. apríl, var öld liðin frá dánardegi Kristjáns Jónssonar Fjalla-
skálds.
Vel fer á því, að minnzt sé á mótum ævialda afburðamanna, sem þjóðinni
hafa fæðzt og dáið. Þetta er auðvitað ekki gert vegna mannanna sjálfra. Þeir
eru komnir úr kallfæri. Það er gert vegna þjóðarinnar, sem lifir, þó einstakling-
urinn deyi og hætti að heyra lof sitt og last. Þjóðin þarf að þekkja og skilja sjálfa
sig. Vita yfir hvaða kynkostum ættstofn hennar býr. Kunna að meta arf sinn frá
öld til aldar.
í hópi þeirra, sem þannig ber að minnast, eru ekki sízt þjóðskáldin, sem hafa
lagt þjóðinni orð á tungu, skapað henni hugmyndaheima og tilfinningalíf.
Kristján Jónsson er skáld, sem varð almenningi á íslandi mjög nákomið. Ljóð
hans mörg lærði fólkið strax og söng sér til hugsvölunar í baráttu og þrautum,
því þau áttu svo vel við tjáningarþörf fólksins í þessu norðlæga og harðbýla landi
okkar. Ennfremur urðu örlög skáldsins sem manns svo raunaleg og ævi hans svo
stutt, að það gekk hjarta nær, — að viðbættum söknuði vegna óortu ljóðanna.
Listin sjálf virtist hafa átt ríkan þátt í að skapa skáldinu hin sorglegu örlög.
Tómas Guðmundsson skáld segir viturlega um Kristján Jónsson í bók, sem
út kom fyrir síðustu jól og nefnist Minnisverðir menn, að ævi hans hafi að lok-
um fallið í samfelldan farveg þeirrar heimsþjáningar, sem ljóð hans sjálfs hafi
ræktað innra með honum. Hann er aðeins, segir Tómas, tuttugu og sex ára,
þegar gröfin heimtir hann, en þá er ævi hans í raun fullkomnuð: „Af svo ein-
stæðum heilindum orti þessi ungi skáldsnillingur örlög sín — og lifði þau“.
Þannig mælir mesta Ijóðskáld líðandi stundar á íslandi yfir aldargömlu leiði
Kristjáns Fjallaskálds.
Kristján Jónsson var fæddur í Krossdal í Kelduhverfi í Norður-Þingeyjar-
sýslu 13. júní 1842. Foreldrar hans voru: Jón Kristjánsson hreppstjóri og Guðný
Sveinsdóttir kona hans.
Jón hreppstjóri var sonur Kristjáns Jónssonar bónda í Krossdal Halldórssonar