Andvari - 01.01.1972, Blaðsíða 122

120
GILS GUÐMUNDSSON
ANDVARI
ar. Styrkurinn licfur gert þ\'í kleift að gefa út nokkrar kækur og rit, sem ella
myndu naumast hafa séð dagsins Ijós. Hins vegar hefur hann verið allt óf lítill .
til þcss að gera forlaginu kleift að láta vinna meiri háttar verk, sem kosta langa
undifhúningsvinnu og mikla fjárfestingu áður en þau koma á markað. Skortur
handbóka og uppflettirita af margvíslegu tagi er þó næsta tilfinnanlegur. Ur
þessu hefur Bókaútgáfa Menningarsjóðs viljað bæta, en orðið minna ágengt en
skyldi sökum fjárskorts. Þó má í þessu sambandi nefna verk eins og orðabók
Menningarsjóðs og alfræðisafn það, sem nú er að byrja að sjá dagsins ljós.
Glöggt dæmi þess, hversu skammt opinberi styrkurinn hrekkur til stórvirkja
í bókagerð, er orðabók Menningarsjóðs, en hún kostaði fullprentuð meira fé en
nam öllum útgáfustyrknum í fjögur ár. Til alfræðinnar hafði og verið varið sein
svaraði fjögurra ára styrk löngu áður en verkið komst á útgáfustig. Hér þarf því
vissulega aukið fjármagn til að koma eigi Bókaútgáfa Menningarsjóðs að vera
þess umkomin á næstu árum að fylla upp í nokkrar tilfinnanlegustu eyðumar á >
sviði handbóka og uppflettirita.
III
Ýmsir, sem finna mjög til þess hve íslenzk bókaútgáfa er götótt og tilviljana-
kennd, hafa legið Menningarsjóði á hálsi fyrir það, að bókaval hans sé hvergi
nærri nógu strangt, þar hafi flotið með of mikið af léttvægum ritum, svo og
hókum af ýmsu tagi, sem öðrum forleggjurum hefði ekki orðið skotaskuld úr að
gefa út. Það skal játað, að nokkuð er til í þessu. Þó vænti ég, að jæss sjáist nokk- ^
ur merki hin síðari ár, að bókavalið háfi batnað þegar á heildina er litið. Hinu
er ekki að leyna, að svo lengi sem útgáfan býr við það skipulag sem nú er, verður
ekki hjá því komizt að liafa r.okkra fjölbreytni um bókaval og taka sanngjarnt
tillft til þess, að óskir fjölmenns lesendahóps eru sundurleitar. Allt frá árinu 1940
hecur Bókaútgáfa Menningarsjóðs starfað á grundvelli áskrifta- eða félagsmanna-
kerfis. Áður, á árunum 1929—1938, hafði Menningarsjóður gefið út allmargt
góðra bóka, en sú útgáfa strandaði vegna fjárhagsörðugleika. Var ástæðan öðr-
um þræði sú, að þá voru krepputímar og kaupgeta almennings í lágmarki, en
á hinn bóginn reyndist fyrirkomulag bóksölu í landinu með 'þeim hætti, að vand-
aðri útgáfustarfsemi voru flestar bjargir bannaðar. Því var það, að árið 1940 hóf
Menningarsjóður í samvinnu við Þjóðvinafélagið hókaútgáfu með áskriftarsniði,
þar sem dreifingin byggðist á sérstöku umboðsmannakerfi. Mönnum var gefinn
kostur á að gerast félagar í útgáfunni fyrir lágt gjald, og fengu gegn því gjaldi
nokkrar bækur árlega, sem útgáfustjórn liafði valið. Jafnframt gaf forlagið út
svonefndar aukabækur ti] sölu á frjálsum markaði, og áttu félagsmenn kost á að