Andvari - 01.01.1979, Page 83

andvari
TVEIR ÞÆTTIR UM EGILS SÖGU
81
sem er bergmálað í Grípisspá, þar sem hin dularfulla kona mun kenna Sigurði
að mæla á hverja manns tungu.
I fornu kristni riti íslenzku eru gjafir guðs taldar svo: „Gaf hann mönnum
gjafir, því að hann sendi anda sinn ofan og veitti sumum mælsku, en sumum
minni, sumum jarteinir, en sumum að mæla á margar tungur, en sumum bók-
speki.“ Ummælin um málakunnáttu minna óneitanlega á Grípisspá, og þar sem
talað er um mælsku, má taka til samanburðar bæði Hyndluljóð og Grípisspá
(mælsku þína og meginhyggjur). Kafli þessi er þýðing á grein í Fyrsta Kórintubréf-
inu, en annarri gerð snarað á þessa lund: „Sumum gefst spekimál fyrir heilagan
anda, en sumum vitra fyrir hinn sama anda, en sumum gefst græðing og trúa í
þessum anda. Sumum gefst græðing sótta, en sumum kraftaverk. Sumum spáleikur.
Sumum andagrein. Sumum skilning tungna. Sumum málaþýðing. (Þetta allt vinnur
hinn heilagi andi og skiptir svo með hverjum sem hann vill.)“ Einsætt er, að fyrri
gerðin er líklegri en hin síðari að hafa verið íslenzkum skáldum og fræðimönnum
til fyrirmyndar.
Þótt Egill þakki Óðni þá Ijóðsnilld og geð, sem hann hlaut af skapara sínum,
þá er ærið vafasamt að draga af kvæðinu ákveðnar ályktanir um Óðinsdýrkun.
lón Helgason hefur nýverið rökstutt þá hugmynd, að Höfuðlausn Egils sé ekki
eldri en frá því á tólftu öld, og ýmis annar kveðskapur, sem sagan eignar Agli,
virðist ekki vera eldri en svo.
Sonatorreki lýkur með þessum fjórum ljóðlínum, sem lýsa jafnaðargeði skálds-
ins og sátt við tilveruna:
Skal eg þó glaður
med góðan vilja
og óhryggur
heljar híða.
Sigurður Nordal ber þetta saman við orð Hávamála:
Glaður og reifur
skyli gumna hver,
unz sinn híður hana.
Nú hagar svo til um Hávamál, að í núverandi mynd sinni geta þau naumast
verið öllu eldri en frá því á tólftu öld, enda er ærið vafasamt að eigna hugmynd-
>na í þessu erindi heiðnum íslendingum eða Norðmönnum. Orðfæri Sonatorreks
minnir og mun betur á eftirfarandi málsgrein í Stjórn: „Með glöðum hug og
góðum vilja skulum vér gera alla hluti eftir þinni bæn og boði.“ Annars staðar í
sama riti er beitt orðtakinu „glaður og í góðum hug“. Þegar við könnum hug-
myndir í fornum kveðskap og sögum, komumst við ekki hjá því að sjá náinn
skvldleika við lærð rit forfeðra vorra á tólftu og þrettándu öld.
II
, Eitt af mörgum verk ifnum, sem bíða rannsóknar, er skipulegur samanburður
a Islendingasögum og f rnum þýðingum á Konungabókunum og öðrum hetjusög-
l,m Gvðinga. Ýmsir a ðir í fornsögum vorum bera svo mikinn keim af Stjórn,