Andvari - 01.01.1928, Blaðsíða 43

Andvari
Þingstjórn og þjóðstjórn
41
þingi. Að minnsta kosti er vert að taka þetta atriði til
íhugunar.
Danir hafa innleitt málskot við breytingar á stjórnar-
skránni. I grundvallarlögunum frá 5. júní 1919 er ákveðið,
að ef báðar þingdeildir samþykkja breytingar á þeim, og
þing síðan rofið og hið nýkjörna þing fellst á þær, þá
skuli þær innan missiris bornar undir atkvæði þjóðar-
arinnar. En 45°/o kjósenda til þjóðþingsins verða að
greiða atkvæði með breytingartillögunum, til þess að
þær öðlist gildi.
Um þetta ákvæði hefir verið allmikið deilt, enda er
augljóst, að það veldur því, að mjög erfitt verður að
koma fram breytingum á grundvallarlögunum dönsku.
Flokkaskipting er nú á þann veg í Danmörku, að grund-
vallarlagabreytingar geta að eins orðið samþykktar, ef þrír
þingflokkar, eða tveir þeir stærstu (vinstrimenn og jafn-
aðarmenn) eru sammála um þær, en það eru ekki mikil
líkindi til þess, að slíkt samkomulag geti átt sér stað
nú sem stendur. Enn fremur má geta þess, að árið 1915
létu Danir fara fram þjóðaratkvæðagreiðslu um sölu á
eyjum, er þeir áttu í Vesturheimi. Þjóðþingið hafði sam-
þykkt söluna, en landsþingið var á móti. Þjóðin var því
látin skera úr málinu með almennri atkvæðagreiðslu. Þó
að þingið væri ekki lagalega skyldugt að hlýða þeim úr-
skurði, þá réð hann í raun og veru úrslitum málsins.
Hér á landi hafa mál þrisvar verið borin undir þjóð-
aratkvæði. Bannlögin 10. sept. 1908, þegnskylduvinnan
21. okt. 1916 og sambandslögin 19. okt. 1918. Ekki er
hægt að draga neina ályktun af þessum málum um það,
hvernig málskot mundi ganga hér á landi. Þessi þrjú
mál voru þannig undirbúin, að úrslitin voru viss, að
minnsta kosti var það víst, að sambandslögin hlutu að
verða samþykkt og þegnskylduvinnan felld. Fyrir bann-