Vikan - 25.09.1969, Blaðsíða 49

mállausi Englendingurinn E'nrico Enzi, sem skalf stööugt og Monsieur
Jónas og Kouassi-Ba, sem voru orðnir of gamlir til að taka þátt í veið-
inni. Þeir voru raunar við allgóða heilsu, og unnu erfiðustu verkin, svo
sem að höggva í eldinn, moka frá dyrunum, brjóta ísinn og gera það
sem hægt var að gera við.
Clovis hefði átt að fara með veiðimönnunum, en daginn áður en þeir
lögðu af stað hafði hann fengið illkynjaða eitrun.
Það var Kouasse-Ba sem uppgötvaði á elleftu stundu að járnsmiður-
inn var með bólgna tungu og kvartaði undan einkennilegu sætu bragði
i munninum. Þegar svertinginn kom inn í kompuna, þar sem Clovis
vann að málmsuðunni sá ihann að Clovis hafði, vafalítið vegna þess að
honum var kalt, troðið upp i allar rifur og glufur í veggjunum til að
halda kuldanum úti. Því miður hélt þetta einnig hreina loftinu úti og
hann hafði ekki reiknað með eiturgasinu af logsuðunni. Kouasse-Ba
tilkynnti Peyrac greifa þetta þegar í stað og síðan gáfu þeir manninum
seyði, til að slá á hræðilegan magakrampann. En bezta lyfið gegn
þesskonar eitrun skorti þau alveg, það er að segja mjólk. Þau höfðu
ekki séð mjólk, allt frá því þau komu til Ameriku, raunar ekki siðan
þau fóru frá La Rochelle, ef frá var talin þessi ögn af geitamjólk, sem
börnunum var ætlað um borð í Gouldsboro. En námumennirnir vissu
að innyfli úr kaninu, barin og étin hrá, sérstaklega lifur og hjarta voru
ágætis lyf. En hvar átti að fá kanínu?
Cantor fór að vitja um gildrurnar og fann tvo hvíta héra.
Angelique var svo ánægð, að henni tók að skiljast hversvegna frönsku
Kanadamennirnir sögðu að land þeirra væri fullt af kraftaverkum.
Um leið og járnsmiðurinn hafði borðað stöppuna, sem Peyrac greifi
sjálfur útbjó og gaf honum fór honum að líða betur. Það leyndi sér
ekki að hann var úr allri hættu. En hann varð að hafast við í rúminu
langan tíma, skjálfandi undir teppunum, þótt stöðugt væru bornir til
hans heitir steinar.
Angelique hatði ekki lengur þrótt til að lyfta honum.
— Það var eins gott að þetta kom fyrir þig en ekki einhvern annan,
Clovis. Þú ert nógu gamall og ljótur til að gæta þín sjálfur, þvi nú get
ég ekki meir.
En Clovis neitaði að þiggja hjúkrun Madame Jonas eða Elvíre og
stundi ræfilslega að hann vildi fá Angelique.
— Ég vil að hún hugsi um mig, HÚN, HÚN, sagði hann. — Það er
ekki það sama með ykkur hinar. Það er eitthvað við hendur hennar,
sem læknar mann....
Svo Angeiique mátti einfaldlega til að setjast hjá honum við og við
og tala við hann, svo hann græfi ekki undan sínum eigin styrk með
drungalegum hugsunum.
— Hvað ætlarðu að gera við allt gullið, sem þú hefur unnið þér inn
með starfinu fyrir Monsieur de Peyrac? spurði hún hann dag nokkurn.
Og svo einkennilegt var svar hans að hún hélt í fyrstu að hann væri
með óráði.
— Þegar ég hef safnað nægilegu gulli ætla ég að grafa það á sjávar-
botni í vik, sem ég veit á Eyðifjallseyju í Gouldsboro flóanum; siðan
ætla ég til Granada i miðri Suður-Ameriku. Ég hef heyrt að þar sé
hægt að finna smaragða á stærð við steina. Ég ætla að finna nokkra af
þeim. Siðan ætla ég til Austur-Indía, þar sem sagt er að séu rúbínar,
safirar og demantar og ef nauðsyn krefur skal ég brjóta þá úr augum
skurðgoðanna í hofunum og þegar ég hef eignazt alla þá dýru steina
sem ég þarf, gref ég aftur upp gullið mitt og bý til búning handa Foy.
litlu frá Conques. Ég ætla að gefa henni kórónu og skó, hvorttveggja
þakið gimsteinum, miklu fegurri en hún hefur nokkru sinni eignazt...
Angelique, sem ekki vissi hvaðan á hana stóð veðrið, spurði hver hún
væri þessi Foy frá Conques. Einhver, sem hann hefði verið að skjóta sig í?
Eða kannske unnusta hans fyrrverandi?
Clovis leit á hana hneykslaður og reiður.
----- Hvað þá Madame. Á ég að trúa þvi að þú hafir aldrei heyrt um
heilaga Foy af Conques? I Conques er mesti helgidómur veraldar. Viss-
irðu það ekki?
Angelique viðurkenndi að þessi græska hennar væri ófyrirgefanleg,
en hlyti að stafa af þreytu. Auðvitað hafði hún heyrt um helgidóminn i
Conques-en-Rouergue í Auvergne fjöllum. Þar í vel varinni lítilli kirkju
var ein tönn og nokkur hár af höfði litla rómverska píslarvottsins:
þessir helgu gripir höfðu geymzt frá því á annarri öld, í skríni úr skíru
gulii. Það orð fór af þessum dýrðlingi, að hún hefði gert mörg krafta-
verk, sérstaklega í þágu fanga með þvi að hjálpa þeim að flýja.
— Þrisvar sinnum hef ég borið henni hlekki mína, sagði Clovis stoltur.
— Þyngstu hlekki sem nokkur maður hefur séð. Fyrstu hlekkirnir voru
frá fangelsinu í Aurignac síðan frá virkinu í Mancousset og þeir síðustu
svartaholsófétinu í Riom.
— Flúðirðu? spurðu börnin og þokuðust nær.
— Já, sannarlega! Og með athyglisverðum hætti, þökk sé þessum litla
dýrlingi....
Þegar Angelique var kölluð frá tók Honorine að sér umsjón veika
mannsins og hélt stórum, svörtum hrammi hans í litlum höndum sínum,
eins og hún hafði séð móður sína gera.
Þennan vetur hafði Angelique oft veitt því athygli hve vel dóttir
hennar komst af við þá erfiðustu úr hópnum. Henni féll bezt við
Jacques Vignot og Clovis og var svo hýr og einlæg við þá, að þeir
létu að lokum sigrast.
— Af hverju fellur þér svona vel við mig? spurði trésmiðurinn litlu
stúlkuna dag nokkurn.
— Vegna þess að þú talar svo hátt og kannt svo mörg ljót orð!
Honorine var orðin föl og tekin og leit út íyrir að vera að veikjast.
Hár hennar óx mjög hægt aftur og AngeJique sá fyrir sér að hún yrði
sköllótt það sem eftir væri æfi. Tuttugu sinnum á dag leit hún áhyggju-
full á barnið. Hún sá að litla stúlkan bretti oft varnirnar upp yfir
soltna gómana og hún óttaðist mjög að litla stúlkan kynni að vera að
fá hina hræðilegu plágu vetrarins, skyrbjúg, landveikina.
Hún vissi eins og eiginmaður hennar, að eina leiðin til að forðast
þennan sjúkdóm var að borða nýja ávexti og igrænmeti, en jörðin var
þakin snjó.
82. KAFLI
Peyrac fann hið algjöra magnleysi konu sinnar. Hún virtist gleði-
vana, talaði lítið, gerði aðeins það nauðsynlegasta til að vernda heilsu
sjálfrar sín og þeirra sem hún bar ábyrgð á. Ótti hennar um dóttur slna
og reyndar Cantor lika og aðra þá sem voru veikir og höfðu lítið mót-
stöðuafl og fyrir eiginmanni hennar — þetta var það eina sem hún
sinnti um, en það tók mjög á krafta hennar.
Þegar hann lá við hlið hennar á nóttunni og þráði hana vissi hann, að
hún hefði fyllilega tekið á móti honum, en hún var engu að síður fjar-
læg, og að því gat hún ekki gert. Þetta var eðlilegt sambandsleysi.
Óhjákvæmilegt í konu, sem var þjáð af áhyggjum. Konu, sem lifði í
stöðugum kvíða vegna þess sem var umhverfis hana. Jafnvel þegar hún
svaf — þungum, máttvana svefni — skynjaði hann að hún var á
verði.
Hún vissi alltaf af öllu því sem fram fór umhverfis hana — storm-
inum sem geysaði úti, kuldanum, sem með hverjum degi varð ágengari.
Og frá þeirri stundu er hún vaknaði voru skyldustörfin öllu öðru þyngri
á metunum. Birgðirnar hurfu með leifturhraða. Honorine var stöðugt
veiklulegri. Cantor hafði hóstað síðustu daga. Madame Jónas horaðist
og hafði misst gleði sina. Veiðimennirnir höfðu ekki enn komið til baka
og það var eins og þeir hefðu horfið út i hina freðnu bómullarveröld,
sem var snævi þakinn skógurinn og enn neitaði vorið að koma.
Hún var bæði fjarlæg og skeytingarlaus, þó nálæg og umhyggjusöm.
Hún var full alúðar, þegar hún þurfti að verja eitthvað, en fjarlæg
gagnvart öllu því sem ekki beinlínis skipti lífsafkomu þeirra. Og þegar
hann hugsaði um þetta dáðist hann að þessari ósjálfráðu aðlögun, sem
í konunni var eitt af lögmálum heimsins. Hann skynjaði í þessari konu
sem hvíldist við hlið hans föl og þreytt, fjarlæg, en þó nálæg, utan við
sig en þó vökul, óvissu sjálfrar jarðarinnar, allrar jarðarinnar, sem
neytti ýtrustu orku til að lifa vetrarlokin af. Þessi sömu öfl söfnuðu
saman þrótti sínum til að lifa þar til vorið kæmi. Þetta var tími dauð-
ans fyrir endurfæðingu. Trén dóu, skepnurnar dóu, örmagna af átökum
sínum. Menn dóu allslausir eftir að hafa neytt síðustu lúkufyllingar af
maisnum. Aðeins nokkrum dögum áður en kom að uppfyllingu vona
þeirra: Þeir dóu þegar frjósprotarnir í skóginum byrjuðu að springa
út.....
Án þess að hafa gert sér nokkra grein fyrir því hafði hún samræmt
allar sínar gerðir, þessari baráttu. Hún reyndi að komast hjá allri
sóun. 1 írokaþjóðfélögunum voru það konurnar, sem sáu um að safna
fæðunni fyrir vetrarmánuðina og ákváðu að flytja ef þær álitu líís-
möguleikana betri annarsstaðar. Þær ákváðu hvenær skyldi berjast ef
afkoma þjóðfélagsins var undir því komin. Og karlmennirnir sögðu:
—Við karlmennirnir erum skapaðir fyrir það sem er, fyrir átökin, við
heyjum orrustur, en við tökum ekki ákvarðanir um þær....... það eru
konurnar sem vita um það....
Joffrey laut yfir konu sína með virðingu og strauk mjúkt hár henn-
ar, muldrandi huggunarrík orð. Þau voru bæði að reikna það út hve
langt yrði þangað til veiðimennirnir kæmu aftur með nýtt kjöt og í
huganum skiptu þau þeim mat, sem eftir var milli mannanna og
ákváðu að gefa Clovis ofurlítið meira, því honum gekk svo seint að
jafna sig. Áttu þau að leyfa Eloi gamla að fara eins og hann vildi, til að
brjóta vakir á ísinn á tjörnunum, til að reyna að fiska upp bifur eða
eitthvað annað? Hann kynni að týnast. Þrátt fyrir seigluna, því hann
var orðinn gamall.
Angelique sat oft með Honorine á hnjánum fyrir framan eldipn og
horfði á dansandi logana. Litla stúlkan, sem venjulega var svo fjör-
mikil, leitaði nú athvarfs og yls í örmum móður sinnar. Við og við sagði
Angelique henni sögu eða raulaði fyrir hana lagstúf. Þær gátu allt eins
verið hljóðar og þær áttu margar stundir saman í hljóðu fráhvarfi frá
heiminum og nutu þess báðar. Angelique var hætt að finna til sektar-
vitundar og ásakaði ekki lengur sjálfa sig, því kringumstæðurnar kröfð-
ust þess að þau höfðust ekki að og hún viðurkenndi það, þótt henni
hefði fundizt aðgerðarleysi óeðlilegt undir öðrum kringumstæðum. Það
var raunar merki um heilbrigða skynsemi, að hún skyldi viðurkenna
sjálfa sig eins og hún var, minni manneskju eða jafnvel óhamingjusama,
fulla sektarvitundar eða finna sér afsakanir eða verja sig fyrir því. Mag-
inn var kaldur eins og sár klumpur i líkamanum og hún hafði suðu
fyrir eyrunum. Oft flökraði henni við tilbreytingarleysi matarins og
hana langaði til að gefa börnunum sinn skammt, en neyddi sig til að
gleypa það sem í hennar hlut kom. Hún varð einnig að horfast í augu
við það, að þrátt fyrir löngun hennar til að láta allt yfir sig ganga, bjó
hún ekki yfir sama líkamsstyrk og Peyrac. Ekkert virtist hafa áhrif á
hann og fögnuður hans yfir lífinu og róleg viðurkenning á öllu óum-
flýjanlegu, var hvorki uppgerð né leikaraskapur. Hann hafði að vísu
gengið inn í sjálfan sig eins og allir aðrir, til að standast hungur og
kulda, en þegar hann var annarsvegar virtist allt þetta hafa gerzt ein-
göngu hið innra með honum. en hjá hinum var það augljóst af hegðun
þeirra; þeir voru utan við sig, þreyttir og augljóslega veikari. En
Spánverjarnir og E’nglendingarnir stóðust þetta álíka vel og hann.
Angelique gerði sér þess fulla grein, að ótti hennar kom niður á
mótstöðuaflinu, en enginn getur með öllu afneitað eðli sínu. Á sínum
tima hafði hún barizt eins og karlmaður hræðilega einmana og oft með
þyngri byrði en nokkur sanngirni var að hún skyldi bera; en nú gat hún
tekið hlutverk sitt sem kona í þessu harðrétti og hallað sér að manni
sínum. Návist Peyracs hélt í þeim lifinu.
Þó hafði færzt yfir hann breyting, sem hún tók ekki eftir í fyrstu, en
síðar rann það upp fyrir henni. Hann hafði breytzt frá þvi að vera hús-
bóndi þeirra og orðið að þjóni og lét einskis ófreistað við að hjálpa fólk-
inu, sem var þarna á hans ábyrgð, vegna þess að hann vissi, að hann
krafðist mikils af þeim með þvi að krefjast þess að þau héldu i sér tór-
unni, og hann minnkaði kröfur til þeirra á öllum öðrum sviðum. Hann
hjálpaði til dæmis Madame Jónas við að hengja þunga pottana yfir
eldinn, hann bar fyrir hana þungar vatnsföturnar og sjálfur skipti hann
um umbúðir á sárum hinna sjúku og hugsaði um þá á annan hátt, til
að spara Angelique ómak. Hann reyndi að bæta geðvonzku Cantors
með góðlátlegri glettni, þegar ástæðulausar og heimskulegar þrætur
brutust út, þaggaði hann þær niður með þvi að leggja hendurnar vin-
gjarnlega á axlir deiluaðila og hann hafði ofan af fyrir börnunum með
því að taka þau með sér inn á rannsóknarstofuna og málmbræðsluna.
Allt starf hafði dregizt mjög saman og þar gat hann gert ýmis töfra-
brögð fyrir þau, sem þau höfðu gaman af. Venjulega höfðu börnin ekki
fengið að koma á þessa staði, en nú voru þau þar velkomnir gestir.
Hann fór með Lymon White eða Cantor til að gæta að því hvort
nokkuð væri í gildrunum. Hann talaði róandi við Elvire til að létta á
kvíða hennar. Hún hafði efasemdir varðandi hina nýju ást sína og
39. tbi. VIKAN 49