Vikan - 23.03.1972, Blaðsíða 26

Á HÁTINDI
FRÆGÐARINNAR
Hér lýkur örn Eiðsson frásögn sinni af tékkneska stórhlauparanum
Emil Zatopek. Hann segir frá Olympíuleikunum í Helsinki
árið 1952, þar sem Zatopek vann frækna sigra,
sigraSi í þremur erfiðustu keppnisgreinum leikanna.
Árið 1952 stóð Emil Zatopek
á hátindi frægðar sinnar. Þetta
ár voru 15. Olympíuleikarnir
haldnir í Helsinki, höfuðborg
Finnlands. Fyrsta keppnisdag-
inn var keppt í 10 km hlaup-
inu. Eftirvænting áhorfenda
náði hámarki, þegar hlaupið
skyldi hefjast og iiðlega 30
hlauparar röðuðu sér upp í tvö-
falda röð á brautinni. Ástralíu-
maðurinn Leslie Perry tók að
sér forystuna með Rússann
Anufrejev. manninn, sem Zato-
pek spáði sigri, við hlið sér.
Zatopek var 9. maður fyrsta
hringinn, en smáfikraði sig
fram, þar til hann tók foryst-
una, eftir um 2,4 km, af þeim
Anufrejev og Perry. Var þá
ekki sökum að spyrja, að hrað-
inn var aukinn og nú tók að
togna úr lestinni. Innan skamms
hafði myndazt hópur, sem
fylgdi forystumanninum eftir
og voru það 8 menn: Mimoun
elti Zatopek, _ léttur í spori.
Pirie (Bretlandi) hár og glæsi-
legur hlaupari, mjög stílfalleg-
ur, Perry (Ástralíu), liðlegur
hlaupari, en dálítið þungur,
Anufrejev (Rússlandi) glæsi-
’egur maður, meðalhár, dökk-
hærður, mjög sterklega vaxinn,
Sanda (Bretlandi), seigur eins
og Breta ber að vera og loks
Posti (Finnlandi), sem nú er í
betri þjálfun en nokkru sinni
fyrr, mjög sterkur hlaupari, en
dálítið þungur.. Þessi hópur
hélzt í rúman kílómetra, þá
slitu þeir Zatopek, Mimoun og
Pirie sig frá hinum. Hlupu þess-
ir þremenningar 5 km á 14:43
mín., og einum hring síðar hafði
Bretinn fengið nóg og lét Tékk-
ann og Mimoun sigla. Byrjaði
Zatopek nú að ygla ’sig enn
meira en hann er vanur, og var
þó varla á það bætandi: en allt-
af hékk Arabinn litli við hlið
hans. Fór þessu fram um hríð;
en eftir 7.6 km fór Mimoun að
gretta sig og lét Zatopek loksins
róa, en hélt þó í humáttina á
eftir, hálfskömmustulegur, að
því er virtist. Var þó engin
ástæða til þess að blygðast sín
fyrir að geta ekki fylgt Zatopek,
það hefur mörgum reynzt erf-
itt. Tími Zatopeks 29:17 var
nýtt Olympíumet.
Næsti þáttur Zatopeks á Ol-
ympíuleikunum 1952 var 5000
m hlaupið, en að flestra áliti vat
sú vegalengd full stutt fyrii
hann. Það var því búizt við
harðri baráttu í þeirri grein.
En það yrði ekki i fyrsta sinn.
sem slíkt gerðist í 5000 m hlaupi
á OL. Hverjir muna ekki eftir
keppni Finnans Kolemænens og
Frakkans Boudin á OL í Stokk-
hólmi 1912. Á síðasta hring
skiptust þeir 17 sinnum á um
forystu í hiaupinu og loks vann
Finnipn á sjónarmun. Frakkan-
um Guillemot tókst að hefna
ófara lands síns í Stokkhólmi.
í Antwerpen 8 árum síðar, er
hann vann hinn fræga Nurmi
naumlega, og ekki þarf að rifja
upp keppni Zatopeks og Reiff
á Olympíuleikunum í London
1948. En hlaup það, sem nú skal
lýsa fór fram 24. júlí 1952.'
Klukkan liðlega hálffimm
marséruðu 5000 m hlaupararnir
inn á leikvanginn. Var nú að
renna upp stund sú, sem allir
áhorfendur biðu með óþreyju
og sjálfsagt einnig milljónir út-
varpshlustenda um heim allan.
Hver myndi sigra í þessu
hlauþi? Það var fyrsta spurn-
ingin meðal fréttamanna á OL.
Veðmál voru handsöluð og
rabbað um veikleika og styrk-
leika hvers og eins meðal kepp-
enda.
Bretinn Chataway tók fyrst
forustuna og hélt henni fyrsta
hringinn, sem hann hljóp á 65,8
sek., en þá kom Schade (Þýzka-
landi) til sögunnar og hélt hann
forustunni hátt á fjórða kíló-
metra, nema hvað Zatopek
og reyndi að draga úr hraðan-
um, en það líkaði hinum ekki.
Kvaðst Zatopekhafa varaðÞjóð-
verjann við að halda uppi mikl-
um hraða í hlaupinu, það myndi
draga úr möguleikum hans á að
vinna sig, en Schade hefur vist
verið hræddur við fleiri og þótt
vissara að reyna að losa sig við
þá, helzt alla, áður en enda-
spretturinn- hæfist. Hljóp
Schade 1000 m á 2:47, og voru
þá Chataway, Reiff (sigurveg-
ari 1948), Mimoun og Theyss
næstir, en Zatopek í miðri lest-
inni. Hann fór þó brátt að færa
sig upp á skaftið, og upp úr þvi
að hlaupið var hálfnáð tók að
togna á lestinni, sex manna
hópur var fyrstur, Schade,
Mimoun, Chataway, Zatopek,
Reiff og Pirie. Síðan kom 10—15
m bil, og þá var Rússinn Anu-
frejev þar í fararbroddi ásamt
Perry (Ástraliu), og Sviunum
tveimur, Albertsson og Anders-
son. Hljóp sextettinn 3000 m á
8:30,4 mín., og var hraðinn í
hlaupinu nokkuð jafn, hring-
tímarnir flestir i kringum 70
sok. Síðustu hringina var hrað-
inn aukinn, og hlupu forustu-
mennirnii' 4 km á 11:24,8. Var
þá Roiff, sem undanfarið liafði
Þrír fræknir sigurvegarar á verðlaunapallinum í Helsinki 1952. I 10
km hlaupinu vann Zatopek, annar varð Frakkinn Mimoun og þriðji
Rússinn Anufriev.
26 VIKAN 12. TBL.