Vikan - 13.08.1981, Blaðsíða 18

„Við erum með bílskírteini en samt
eigum við að ganga. Hvers vegna eigum
við að fara fótgangandi, Karl?”
„Vegna þess að það gengur enginn í
þessari álfu ef hann getur komist leiðar
sinnar öðruvísi. Við erum með skírteinið
ef áætlunin breytist á síðustu stundu.
Annars förum við gangandi. Það má
ekki leika neinn vafi á komu okkar til
Bandarikjanna. Allir verða að taka eftir
okkur. Svona smáatriði hjálpar til. Við
viljum láta sjá okkur en ekki vekja of
mikla athygli. Við getum hins vegar ekki
blandað okkur í umferðina yfir brúna.”
Von Haaz blés frá sér reykhring.
„Við göngum yfir brúna. Þú og ég.
Við tvö ein.”
„Já, Cathy. Við tvö — alein.”
Sergei Nogronsky leit á manninn í
stólnum. Útþandir nasavængirnir titr-
uðu líkt og á villisvíni sem finnur lykt af
bráðinni. Augu hans urðu enn minni
þegar hann leit í kringum sig í herberg-
inu, sem þefjaði af koníaki. Honum brá.
Hvað hafði komið fyrir? Hvað hafði
brugðist? Það gekk aldrei neitt úrskeiðis
hjá Nogronsky en hann fann, já, allar
tilfinningar og eðlishvatir sögðu honum
að hér væri hætta á ferðum. Hætta fyrir
hann, Nogronsky, því að hann bar
ábyrgðina.
Hann reiddist. Hann vissi að þetta var
honum að kenna. Það hafði verið rétt að
gruna þennan blíðmálga mann um
græsku. Hann hafði svo sem alltaf vitað
að honum var ekki treystandi því að
hann var huglaus, þó að hann væri
gáfaður og notaði stór orð. Sergei Nogr-
onsky viðurkenndi fyrir sjálfum sér að
þetta var hans sök. Hann hafði ekki
sinnt aðvarandi röddinni i huga sér.
Hann hafði alltaf sífrað með sjálfum sér
að láta ekki eins og asni. Allt væri þraut-
reynt, ekkert gæti brugðist. Betra væri
að ganga frá öllu mikilvægu en eyða
tímanum í að glápa á mann sem hafði
lokið sínu verkefni og var á förum áður
en nokkuð gerðist.
Hann hafði farið og skilið grenið eftir
óvarið. Hvað gerðist? Maðurinn var
blindfullur. Hann hafði ekki þolað
taugaálagið og byrjað að drekka. Nogr-
onsky hrækti á gólfið. Hann leit á grá-
gulan hrákann og tróð hann niður með
bússunni. Hann langaði mest til að troða
þennan aumingja í svaðið líka. Hvernig
átti Zurotov að aka til Toronto í snjóbyl
og komast tii Royal York í tæka tíð og
líta út fyrir að vera maður með mönnum
á heimleiðinni? Bíllinn beið við slóðina
en hann gat jafnvel verið í fossunum.
Ekki gat Zurotov notað hann núna.
Nogronsky starði andartak á mann-
inn sem dró andann þungt. Ja, það var
kominn tími til að það rynni af honum.
Nogronsky ætlaði ekki að hætta orðstír
sínum og framtíð fyrir einhverja gervi-
deild eins og Dezinformatsiya. Hann léti
renna fljótlega af sér þegar hann vissi
hvað yrði annars um hann, hugsaði
Nogronsky.
Hann gekk til Zurotovs og reif hann
upp úrstólnum.
„Vaknaðu!” öskraði hann.
„Vaknaðu!”
Zurotov galopnaði augun. Hann
starði ringlaður á andlitið við nefið á sér.
Hann gæti kannski séð hver þetta væri
ef maðurinn væri bara kyrr, en hann var
hræddur. Hann vissi ekki hvar hann var.
Hann reyndi að hugsa en skildi ekki
neitt. Nei, hann hugsaði bara eitthvað,
sá eitthvað. Skilningarvitin voru víst
brengluð.
Nogronsky hristi hann eins og hundur
hristir rottu. Munnsvipur hans sýndi
fyrirlitningu. Það glitti í stórar kanínu-
tennurnar.
„Ég ætti að berja þig í klessu. Þá
kæmistu aldrei héðan! Stattu upp, aum-
inginn þinn! Vaknaðu, maður!”
Nogronsky sleppti Zurotov. Hann féll
volandi til jarðar. Nogronsky sparkaði
allfast í magann á honum. Zurotov vein-
aði. Hann fór í keng og hélt um magann.
Hann leit upp. Yfir honum gnæfði risa-
stór maður, afskræmi, en hann var
byrjaður að hugsa.
„Þú ert blindfullur, Zurotov,” öskraði
Nogronsky og var orðinn rauður af
reiði. „Augafullur, skilurðu það? Láttu
renna af þér! Þú ert ræfill!”
Nogronsky leit miskunnarlaust á
mennska mykjuhauginn á skítugu gólf-
inu. Hann langaði mest til að kremja
hausinn í mél með bússuhælnum. Þá
fengi hann að sjá heilasletturnar. Kann-
ski væru þær meiri en í honum.
„Á fætur, fyllibytta!”
„Ég er ekki drukkinn,” svaraði Zuro-
tov veiklulega. „Skilurðu það ekki, ég er
ekki drukkinn?” Hann reyndi að risa á
fætur.
„Éttu skít!” öskraði Nogronsky. „Á
fætur með þig. Farðu út og veltu þér
upp úr snjónum meðan rennur af þér.
Þú færð fimm mínútur. Ekki meira.”
„Fituhlunkur getur ekki kallað mig
fyllibyttu,” sagði Zurotov, reis á fætur
og staröi blóðhlaupnum augum á Nogr-
onsky. „Ég þoli meira vín en þú. Ég er
sko ekki fullur.”
„Ég sleppi mér við svona lygar,”
svaraði Nogronsky og leit á kveikinn í
olíulampanum. „Út með þig svo að það
renni af þér.”
Boris Zurotov ætlaði ekki að láta
þennan rudda móðga sig.
„Þú værir verri ef þeir hefðu gert þaö
við þig sem þeir gerðu við mig. Þú hefur
nefnilega enga vitglóru til að berjast
með. Heyrirðu það?”
Nogronsky snerist á hæli eins og þús-
und kúlur hefðu hitt hann í einu. Augu
hans minntu á hvítglóandi kolamola.
„Hvað segirðu?” spurði hann og rödd
hans var hættulega lág. „Hvað segirðu?”
spurði hann og gekk til Zurotovs.
Zurotov skildist um seinan hvað hann
hafði sagt. Hann hörfaði. Hvers vegna
var maðurinn að breytast í skjaldböku?
Var hann orðinn geðveikur? Hann var
skelfdur, já, dauðhræddur. En við hvað?
Hann mundi það ekki lengur.
„Ég veit ekki hvað ég sagði. Hvað
sagði ég? Ég er ekki fullur, ég sagði þér
það.” Hann fann að veggurinn nam við
bakið. Hann gat ekki hörfað lengra en
Nogronsky nálgaðist sífellt.
„Hvað gerðu „þeir” við þig, Boris
litli? Hverjir eru þessir „þeir”? Hvenær
komu þeir? Eru þeir farnir?”
Nogronsky leit til dyra en síðan aftur
á skjálfandi skriðdýrið, Zurotov, sem lá
upp við þilið klætt gamaldags veggfóðri.
„Svaraðu mér!” öskraði hann. „Hver
kom hingað?”
„Enginn! Ég man ekki neitt.”
Nogronsky sló hann á munninn.
Þetta var sem sleggjuhögg.
Zurotov féll til jarðar. Blóðstraum
lagði frá vitum hans. Hann lét höfuðið
síga niður í bringu.
Nogronsky beygði sig. Hann reisti
Zurotov við. Hann reisti hann upp við
þitið og byrjaði svo að slá hann utan
undir, fram og til baka eins og væri hann
taktmælir. Það sprakk fyrir á hægri kinn
og síðan undir vinstra auga, en höfuð
Zurotovs féll sífellt til hliðanna eins og
verið væri að berja tuskudúkku.
„Talaðu! Talaðu og ég skal hætta,”
sagði Nogronsky skipandi.
Zurotov var hjálparvana. Hann skildi
ekkert nema að hann fann til og hann
var hræddur. Ótti, sársauki, skelfing, allt
hringsnerist í ringluðum heila hans.
Hvað átti hann að segja?
„Ég sagði ekki..byrjaði hann og
sleikti blóðið af vörunum um leið og
Nogronsky sló hann aftur. Það blæddi
úr tungu hans. Hann reyndi að þrýsta
Nogronsky frá sér.
„Ég ... ég sagði... þeim ekkert,”
tókst honum loks að segja.
Nogronsky hætti að berja hann en
hélt honum enn upp við þilið.
„Hvað vildu þeir vita? Hugsaðu um
það, Zurotov! Reyndu!”
Augu Zurotovs voru lokuð.
Nogronsky tók um axlir hans og hristi
hann en höfuð Zurotovs slóst aðeins við
þilið. Hann sleppti honum.
„Þeir sögðu að ég gæti ekki vitað
hvað ég hefði sagt seinna. Ég veit naum-
ast hvað þeir gerðu við mig. Þeir gáfu
mér eitthvert lyf. Þeir helltu koníaki um
allt. Ég man vel eftir þessu en ég er of
ruglaður ennþá.”
Zurotov lagði sig allan fram. Hann
hrukkaði ennið og innfallnar og
skrámaðar kinnarnar voru votar. Hann
sveið þegar sölt tárin runnu niður í
sárin.
„Út með það, maður,” hreytti Nogr-
onsky út úr sér. „Talaðu, reyndu að
muna eitthvað, auminginn þinn. Segðu
allt sem þér dettur I hug, en talaðu!
Talaðu!”
Falsarinn
„Ég get ekki risið upp,” tautaði Zuro-
tov og var að falla til jarðar.
Nogronsky tók hann upp eins og smá-
barn og henti honum í stólinn.
„Um hvað spurðu þeir?” endurtók
hann.
„Nöfn. Hvaða nöfn? Nöfn og aftur
nöfn.” Nú sló aftur út í fyrir Zurotov.
Nogronsky beið átekta. „Áfram,”
sagði hann uppörvandi.
„Borgir. Tel Aviv, Moskvu. Nei, það
var ég sem sagði það til að villa um fyrir
þeim. Eða gerði ég það kannski ekki? Ég
veit varla hvað ég sagði.”
Nogronsky kreppti hnefann. Þetta var
vonlaust. Hann yrði bara verri ef hann
væri laminn meira.
„Talaðu,” var það eina sem hann gat
sagt.
„Annar þeirra sagði heilmikið. Hann
nefndi mörg nöfn. Þeir vissu af von
Haaz. Ég held að þeir hafi sagt von
Haaz. En ég veit það ekki með vissu.”
Skyndilega kom vitsmunaglóð í augna-
ráðið.
Nogronsky laut fram.
Glampinn slokknaði jafnfljótt og
hann hafði kviknað.
Nogronsky stóð á fætur og gekk um
herbergið. Þetta gat tekið eilífðartíma.
Kannski fengi hann aldrei meira að vita
en hann vissi núna. Maðurinn var bæði
undir áhrifum lyfja og áfengis. Kannski
hafði hann sagt þeim allt, kannski ekk-
ert. Eitt var þó víst — hann kæmist ekki
til Toronto. Maðurinn var honum fjötur
um fót. Kannski hafði hann eyðilagt allt
fyrir þeim. Nogronsky fannst hann
verða að komast að þvi hvort svo var.
Hann varð að komast að þvi hvað hinir
mennirnir höfðu sagt. Hann varð að vita
það því að ella gat hann ekki bætt úr
þeim skaða sem orðinn var. Hann hafði
verið of reiður til að reyna viðurkenndar
leiðir fyrst, leiðir sem kannski hefðu
tekist.
Hann sótti annan stól.
„Ég ætla að spyrja þig um dálítið,”
sagði hann og settist. „Reyndu að svara
mér ef þú getur, Zurotov.” Hann virtist
rólegri.
Zurotov opnaði augun.
„Ég skal reyna,” sagði hann þreytu-
lega.
„Nefndu þeir von Haaz á nafn?”
„Ég held það. Ég er næstum viss um
það.”
„Vildu þeir vita hvar hann væri?”
18 Víkan 33. tbl.