Vikan - 21.11.1985, Blaðsíða 19

„Ég er mikill barnakarl, á sjálfur twö og wildi eiga sjö."
inn þráður gegnum það. Sá þráður
er einn og óslitinn en kannski lit-
irnir taki einhverium breytingum.
— Getur forseti íslands átt sér
eitthwert einkalíf?
„Einkalíf, segirðu. Embætti for-
seta íslands er náttúrlega svo al-
tækt að sá sem gegnir því hlýtur
ávallt að vera opinber persóna,
nema þá innan fjögurra veggja
heimilis síns. Kvaðirnar, sem
fylgja embættinu, geta líklega allir
gert sér í hugarlund. En ef þarna
er um eitthvert ok að ræða veit ég
ekki til þess að þeir sem hafa
gegnt embættinu hafi kveinkað
sér að ráði. Það á kannski við eins
og segir í bókinni góðu: „Mitt ok
er indælt og byrði mín létt.””
— Hwað með þitt starf? Eru á þér
einhwerjar hömlur?
„Mitt starf er náttúrlega alls
ekki sambærilegt. En öllum störf-
um fylgir ákveðin ábyrgð og mað-
ur verður að gæta að viröingu þess
embættis sem maður starfar hjá.
Það væri kannski helst að þeir
sem starfa við embætti forseta ís-
lands, sem reyndar flestir emb-
ættismenn í opinberri stjórnsýslu,
hafi á vissan hátt minna tjáning-
arfrelsi en flestir aðrir. Það væri
til að mynda ekki vel séð, held ég,
ef ég færi að úttala mig mikið um
pólitík enda á embætti forseta að
vera algerlega laust við viðjar
flokkspólitíkur. En mér finnst
þetta starf ekki þvingandi á neinn
hátt.”
— Hvaða eiginleika þarf maður
að hafa til að geta verið forsetarit-
ari — fyrir utan að eiga sjakkett?
„Ég vil nú taka fram að sjakkett
er ekki notaður hér á landi, ekki
síðan ’75 eða ’76. En hvaða per-
sónulegu eiginleika, já? Menn
verða náttúrlega að kunna að
skipuleggja sín vinnubrögð og
vera liprir í samstarfi, fylgjast vel
með því sem er að gerast í þjóðlíf-
inu og svo framvegis. Ætli gildi
ekki í þessu starfi fyrst og fremst
þau almennu mannlegu lögmál
sem felast í því að kunna að um-
gangast annað fólk.”
— Litur þú á þig sem starfsmann
Vigdísar Finnbogadóttur eða vær-
irðu reiðubúinn til að gegna emb-
ættinu áfram undir öðrum forseta?
„Ja, ég kem náttúrlega inn í
þetta að hennar ósk. . .” Halldór
hugsar sig um. „Við skulum orða
þetta þannig að mér finnst rétt að
hver nýr forseti fái tækifæri til aö
velja sér aðstoðarmann að eigin
vild. Hvort hann gerir það er svo
annað mál.”
— Hvað ætlarðu að taka þér fyrir
hendur þegar störfum þinum hér
lýkur? Seturðu þá bara upp krag-
ann?
„Og helgisvipinn?” Halldór
hlær. „Já, ég reikna með að fara
út í prestsskap. Það má líta á störf
mín hingað til, bæði hér og í blaða-
mennskunni, sem nokkurs konar
undirbúning að prestsskapnum.
Ætli ég endi ekki sem prestur ein-
hvers staðar úti í sveit? ”
— Blöskrar þér ekkert sú tilhugs-
un að þurfa alltaf að hafa eitthvað
fallegt að segja á hverjum sunnu-
degi?
„Þú segir nokkuð! En ég held
reyndar að boðskapur prestsins
þurfi ekki og eigi ekki endilega að
vera eitthvað „fallegt”. Það er
eðli þess starfs að vekja viöbrögð.
Ég skil boðskap kirkjunnar þann-
ig að menn eigi ekki að sofa á sínu
eyra allan daginn; þeir eru þvert
á móti hvattir til ábyrgðar og þátt-
töku. Ég lít svo á að ef kristinn
maður er heiðarlegur gagnvart
sjálfum sér geti hann ekki horft
upp á rangindi og örbirgð og ar-
mæðu annarra án þess að hafast
eitthvað að. Prestar þurfa að
minna fólk á ábyrgðina sem það
ber á meðbræðrum sínum. Við
getum til dæmis ekki haldið aö
okkur höndum meðan fólk hrynur
niður úr hungri. Fólkið í Súdan og
Eþíópíu hefur nákvæmlega sama
rétt til lífsins og við; þetta eru
menn eins og við og okkur ber
skylda til að leggja því það lið sem
við getum.”
— Nú siturðu i starfi forsetarit-
ara og ætlar i prestsskap. Bæði
þessi störf krefjast — er það ekki
— mikillar sjálfsstjórnar og ögunar?
Ert þú mjög skipulagður maður og
agaður?
„Prestar eru nú tiltölulega
frjálsir. Ég nefndi áðan takmörk-
un á tjáningarfrelsi en það er bein-
línis ætlast til þess að prestarnir
tali út um hlutina. En hvort ég er
mjög agaður maður? Það er alltaf
erfitt að leggja mat á sjálfan sig.
Agaður — miðað við hvaö? Viss
ögun er nauðsynleg í hverju starfi,
ekki síst í blaðamennsku! Á hinn
bóginn hafa allir þörf fyrir frelsi;
frelsið er svona ídeal sem við
hljótum alltaf að sækjast eftir en
náum náttúrlega aldrei algerlega.
Og hvað er átt við með hugtakinu
frelsi? Er það frelsi til að detta
í’ða, eins og sagt er, eða frelsi til
þess að þroska sjálfan sig og láta
gott af sér leiða? Þetta er erfitt
hugtak, frelsið. Ég held að það
takist á í hverjum manni löngun í
frelsi til að gera það sem honum
sýnist og svo ábyrgðin á því fólki
sem hann umgengst og ann. Svo
verður hver maður að leysa þetta
á sinn hátt. Maöur verður alltaf að
fórna einhverju af sínu frelsi og
spurningin er bara hvort maður
gerir það af fúsum og frjálsum
vilja ellegar nauðbeygður.”
Halldór er farinn að ganga um
gólf og tekur nú upp innrammaða
ljósmynd á skrifborði sínu. Mynd-
in er af konu hans og börnum.
Hann handleikur myndina var-
lega og af greinilegri væntum-
þykju.
— Svona i lokin. Hvað gerirðu
þegar þú kemur heim á kvöldin?
„Þá eru það börnin! Ég er mik-
01 barnakarl, á sjálfur tvö og vildi
eiga sjö! Þau eru ung ennþá og
mestallur tíminn fer í þau. Börnin
þurfa alltaf sitt. Já, þetta með
börnin. Þau eru svo óríginal, svo
hrein og bein. Kannski eru þau
frjálsari en við; þau gera bara það
sem þeim sýnist þangað til þau
eru öguð og alin upp. Ég held
reyndar að íslendingar séu al-
mennt mikil barnaþjóð. Ef börn
koma undir er viðkvæðið oftast-
nær: „Þetta bjargast.” Við eign-
umst líka fleiri börn en flestar aðr-
ar þjóðir á vesturhveli jarðar.
Börn eru réttlát í þeim skilningi
að þau eru sjálfum sér samkvæm;
þau hegða sér í samræmi við sitt
eðli. Mér finnst börn reyndar
mjög intressant þema í guðfræði-
legum skilningi. Einn ágætur
sænskur guðfræðingur hefur skrif-
aö: „Eilífa lífið er glaður leikur
lítilla barna,” og mér finnst þetta
skemmtileg kenning.”
Halldór þagnar. Bætir svo við:
„En þetta er kannski heldur
heimspekileg útlistun á því að
hafa hreinlega gaman af börn-
um. . .”
47. tbl. Vikan 19