Bjarmi - 01.12.2000, Blaðsíða 13

ig höfundarnir og samtíóarmenn þeirra
skildu textana, hvernig þeir voru túlkaðir
í aldanna rás og hvaóa þýóingu þeir hafa
fyrir nútímann. Þetta þýðir þó ekki aó
guðfræóingar séu einsleitur hópur. Fjöl-
margar guðfræðistefnur hafa litið dags-
ins Ijós og nægir þar að nefna bókstafs-
trú, nýguðfræði og nýrétttrúnað.
Af ritverkum von Dánikens sést að
guðfræðiþekking hans er svo til engin.
Hann gerir engan greinarmun á helstu
guðfræðistefnum og viróist setja alla
guðfræðinga undir sama hatt. Þá sjaldan
hann vitnar í fræðistörf þeirra sakar
hann þá um útúrsnúninga, óheióarleika
°g lygar. Hann sýnir sögulegu og menn-
ingarlegu samhengi þeirra texta Biblí-
unnar sem hann vitnar til sjaldnast
nokkurn áhuga og virðist jafnvel ekki'
nenna að athuga hvort hann fari efnis-
lega rétt meó þá. Gott dæmi um þaó er
að finna í bókinni Voru guðirnir geimfar-
ar?, þar sem hann segir á bls. 49: „Án
þess aó ég hafi gætt nánar aó því í 2.
Mósebók, er eins og mig minni að leiftur
°g neistar hafi oft sést kringum örkina,
°g Móse hafi fært sér í nyt Ijarskiptatæki
hennar þegar hann þarfnaóist leiðbein-
inga eða aðstoóar."
Forn trúarrit eru misaðgengileg fyrir al-
menning en ætla má, að þaó hefði verið
hægur vandi fyrir hann að fletta þessum
texta upp.
Erik von Daniken
Von Dániken er auk þess með öllu á-
hugalaus um fræðilega umljöllun um
texta Biblíunnar eins og fram kemur í
bókinni Sýnir og vitranir, þar sem hann
segir um dæmisöguna um brúðkaups-
gestina í Matt. 22:1-14 á bls. 90: „En ég,
einfaldur biblíulesari, fæ ekki annað séð
en hér sé verið að boða andstyggilega,
andfélagslega hegðun. Ég frábið mér all-
ar ábendingar um „sanna merkingu"
þessarar dæmisögu eða annarra; ég er
sjálfur læs.“
Að sama skapi virðist þaó ekki hvarfla
að honum, að hægt sé að leggja aóra
merkingu en hina bókstaflegu í vers á
borð vió Matt. 5:29, þar sem segir að
tæli hægra augaó mann til falls, beri að
rífa þaó úr og kasta því frá sér.
I raun finnst von Dániken lítió til Biblí-
unnar koma og segir hana hvað eftir
annað síðari tíma fölsun. Samt hikar
hann ekki við að finna rök fýrir geimfara-
kenningu sinni í frásögnum hennajr til
dæmis um sköpunina, syndafallið og sýn
Esekíels. Hann virðist jafnvel hafa meiri
trú á Mormónsbók en Biblíunni, því
hann tekur vitnisburð spámannsins Jós-
efs Smiths um fund hennar án alls fyrir-
vara og segir þaó ómögulegt að svo ung-
ur maóur hefði getað samið hana upp á
eigin spýtur. Skýring von Dánikens á til-
urð Mormónsbókar er þó gjörólík þeirri
sem spámaóurinn og fylgismenn hans
hafa alla tíð haldið fram. Að mati von
Dánikens var það ekki engill heldur
geimfari sem vitraðist Smith og vísaði
honum á töflurnar með texta bókarinn-
ar, en þær höfðu geimfararnir falið fyrir
þúsundum ára. Hvers vegna þeir hefðu
átt að gera það er þó á huldu því efnis-
lega styður Mormónsbók kenningar von
Dánikens engan veginn.
Ekki farnast mannfræðingum og forn-
leifafræðingum betur en guðfræóingum
hjá von Dániken, enda leggur hann jafn-
an áherslu á að hann sé þeim óháður og
því ekki bundinn affordómum þeirra og
hlutdrægni. Það heyrir líka til undan-
tekninga að hann nefni hvað þeir hafi til
málanna að leggja, enda virðist hann lít-
ið hirða um sjónarmið þeirra. Þess ! stað
tekur hann þekktar fornminjar af handa-
hófi og les í þær nýjar merkingar sem
jafnan eru á öndverðum meiði vió allar
tiltækar heimildir.
Ennfremur veikir það málflutning hans
að hann vióurkenndi árió 1978 í sjón-
varpsþættinum Nova að hann hefði vís-
vitandi notað falsaðar fornminjar máli
sínu til stuðnings í bókum sínum, en þaó
réttlætti hann á þeirri forsendu að
stundum gæti reynst nauðsynlegt að
beita brellum til að vekja athygli á mikil-
vægum málefnum. Það er því engin
furóa að því skuli vera hampað í inn-
gangi bókar hans, / geimfari til goðheima,
að hann sé „óháður akademískum aga“.
Má vera að kenningar von Dánikens geti
talist frumlegar en þær eiga ekkert skylt
við vönduð vinnubrögð, hvað þá vísindi.
Kenningar von Dánikens hafa hvorki
haft áhrif á guðfræðina né aörar vísinda-
greinar. Þvert á móti hafa fjölmargir
fræðimenn hrakió þær í bæði tímarits-
greinum og bókum, en dæmi um slík rit
eru The Space-Gods Revealed eftir Ronald
Story og Crash Go the Chariots eftir Clif-
ford Wilson. Einnig eru dæmi um að
guðfræóingar og aðrir trúarbragóafræð-
ingar hafi gert úttekt á kenningum von
Dánikens og áhrifum þeirra í tengslum
við rannsóknir á áhugamönnum um
fljúgandi furóuhluti, en þar má nefna þá
J. Gordon Melton ogjohn A. Saliba. Að
öðru leyti hafa guðfræðingar verið að
mestu áhugalausir um kenningar hans.
Heimildir:
Encydopedia ofOccultism <& Parapsychology. Volume
Two. Ristjóri: J. Gordon Melton.
Gale. Detroit. 1996.
Saliba, John A.: „Religious Dimensions of UFO
Phenomena.“ The Gods Have Landed.
New Religions from Other Worlds. Ritstjóri:
James R. Lewis. State University of
New York Press. Albany. 1995. Bls. 15-64.
Story, Ronald: The Space-Gods Revealed.
Harper&Row. NewYork. 1976.
von Dániken, Erich: Voruguöirnirgeimfarar?
Ráögátur fortíðarinnar í Ijósi nútímatœkni.
Örn og Örlygur. Reykjavík. 1972.
von Dániken, Erich: Igeimfari tilgoðheima. Sann-
anir lýrirþvíósannanlega. Örn og Örlygur.
Reykjavík. 1973.
von Dániken, Erich: Sýnirogvitranir. Ráðgátur, sem
heillað hafa mannkynið frá örófi alda. Örn
og Örlygur. Reykjavík. 1975.
Wilson, Clifford: Crash Go the Chariots.
Lancer. NewYork. 1972.
13