Skírnir - 01.08.1917, Blaðsíða 111
Skirnir]
Ritfregnir.
333
ekapi og þörfum. Hann hefir gaman af að lýsa aðdraganda
aS fyrstu kossum; faðmlögum og ástarjátningum, ímyndunarafl
hans er allmjög ástum drifiS. En ef sögurnar eru lesnar meS ör-
lítilli aðgætni, einkum lok þeirra, sést, að hugsun býr aS baki þeim,
að þær eru sagðar í alvarlegu skyni. Höf. virSist alvörumaður, og
eögur hans skortir ekki alvarlegt efni, þótt >það só ekki stórfeng-
legt. Hann sýnir líka, hversu lítilfjörlegustu atburðir og ólíklegustu
tilviljanir hafa áhrif á örlög vor í ástamálum. Slíkt er líka um-
hugsunarefni, ekki sízt á þessum ógagnrýnu trúartímum, er vór
lifurn á.
Það leiðir af afmörkun efnisins, aS vér kynnumst köppum
skáldsins flestum ekki annarstaðar en á launþingum ástarinnar eða
af öSru en því, er þeir eru við hana riðnir. En ef þaS sópar ekki
meira að þeim í öSrum efnum en þar, sakar þaS lítið. Persónur
hans eru smávaxnar. Ein söguhetjan áræðir ekki með nokkru móti
að biðja sér konu, sem hann unni hugástum og hún elskaði aftur
■ekki minna, af þvi að hún færðist ofurlítiS undan, er kempan kom
viS hana. Svo lítilfjörleg hreyfing róð örlögum þessara elskanda, líkt
•og skáldið segir. Og hór er engin kona, er vér fáum mætur á, en
þaS auðkennir íslenzk skáld, bæði í fornöld og nútíð, að þeim tekst
betur við kvenþjóðina en karlmennina. Vér minnumst hór helzt
'kaupmannsdótturinnar í fyrstu sögunni, sem hugkvæmist smellið
úrræði til að ná samþykki föður síns, furðulega grunnhyggins, til
lofunar sinnar, er honum var þvert um skap. Og hór er enginn
heilabrotamaður með sjálfstæðar skoðanir, andlegan óróa eða djarf-
oiannlega dóma. Sálargróður er hór ófjölskrúðugur.
En alt fyrir þetta er margt vel um höf. og sögur hans, er
spair góðu um framtíð hans. Tveimur persónum hans er veigur í.
Onnur er »heiðarskáldið«. í honum býr vilji og harðneskja, sem
®tafar meðfram af því, að hann varð að yrkja í framkvæmdum og
fósýslu í stað þess að skapa mannssálir og lyndiseinkunnir, sem
honum lók hugur á ungum. Þykir mór sú saga hafa einna bezt
hepnast. Það er að vísu heldur ósennilegt, að sá, sem söguna
Be8‘r, hafi ekki vitað um svo nafnkunnan fjáraflamann, sem Heið-
®iann hlaut að vera, að hann var »heiðarskáldiö« og bernskuvinur
hans, þar sem hann var Möðruvellingur, mjög riöinn við almanna-
‘nól, þingmaður og virðist greindarmaður. En slíkt er smávægilegt
Hitt er höfuðatriðið, að persónunni er lýst með litum, bæði í máli
lundu og fasl, og að alt er það eðlilega samstilt.
Hin söguhetjan, sem vór veitum eftirtekt og oss þykir vænt