Kirkjuritið - 01.01.1943, Blaðsíða 17

Kirkjuritið.
Andlegt lif og ytri kjör.
11
inn allur við það eitt, hverju hann muni fá áorkað íslandi
til framfara og' farsældar. Hann er að vísu veikur af
heimþrá, „en“, segir hann í hrjefi til föður síns, „ekki
síður en mig langaði heim girntist ég og svo að koma i
föðurlandi mínu nokkru því til vegar, sem ég hefi séð
i hinum siðaðri löndum og ég þóttist sannfærður um,
að þrifizt gæti á Islandi“. Ætli Tómas Sæmundsson
hafi ekki verið húinn að læra þann leyndardóm að láta
sig litlu skipta sinn ytra hag, þegar hann milli blóðupp-
gangsins festir huga sinn við það eitt, hvernig hann fái
dugað þjóð sinni bezt, hvaða gagnlegar nýungar hann
geti komið með, ef hann á þá nokkru sinni afturkvæml
lieim á Frón? Sú hugsjón, sem opnaði honum þann
leyndardóm, var sú fölskvalausasta ættjarðarást, sem
búið hefur í hrjósti nokkurs Islendings.
En þetta er nú náttúrlega ekki algeng saga. Þetta er
undantekning. Þetta er saga göfugmennis, afburðamanns,
sem ber höfuð og herðar vfir allan fjöldann að andlegri
atgerfi. Fvrir flesta verður striðið við fátækt, sjúkdóma
og aðra erfiðleika að vonlítilli baráttu, sem veldur þeim
andlegum kyrkingi og svartsvnni hugarkvöl. Sú var tíðin,
að ekki hafði kirkjan það álit á skorti og kröppum kjör-
um manna, að þau væru böl, sem drægi mennina niður
i andlegan vesaldóm. Þvert á móti var talið, að fátækt-
in væri hinn bezti skóli og likleg til að efla andlegan
þroska. Samkvæmt nútímaskoðunum er slíkt fjarri öllu
lagi. Eftir okkar skilningi er það einmitt einn þátturinn
í kristninni lífsliugsjón að vinna hug á höli fátæktarinn-
ar með réttlátari skiftinguin lífsgæðanna meðal allra
jarðarinnar barna. Þetta er kirkjunni mjög vel ljóst,
enda þótt hún sé oft ásökuð fyrir að vinna að hinu gagn-
stæða. A ofanverðri seinustu öld var séra Helgi Hálfdán-
arson prestur í Görðum á Alftanesi. Um efnahaginn og
andlega lífið í söfnuðum hans farast biskupi, dr. Jóni
Helgasyni, svo orð i minningargrein: „En það, sem eink-