Eimreiðin - 01.01.1953, Blaðsíða 86

74
RITSJÁ
EIMREIDIN
kemur nú heil halarófa af dáendum
og stælendum Laxness og staglast ó
þessum orðum og rithætti í útþynnt-
um „Gerplum" komandi ára. — En
ég leyfi mér að vara þá við að reyna
að feta í fótspor snillingsins.
Gerpla er hvergi nærri sambæri-
leg hinum mestu skáldsögum Lax-
ness, er ég nefndi í byrjun þessa
máls, — sem skáldrit. Þó er Gerpla
þrungin af krafti, mögnuð bók, en
að mörgu leyti ósanngjörn, full af
öfgum, eins og gerist í riddarasögum
og trúarbragðabókum. Spottið er „dia-
bóliskt11, um allt á himni og jörðu,
mundu fáir þora að láta slíkt frá sér
fara, málsmetandi menn, aðrir en
Halldór Kiljan Laxness.
Ég kann aldrei vel við ýmsar tik-
túrur Laxness í rithætti, til dæmis
„norðrí“, „fyren" o. s. frv. — mér
finnst það óþarfi og óprýða málið.
Annars er slæmt, að menn skuli
aldrei geta komið sér saman um að
rita eitt islenzkt mál.
Þorsteinn Jónsson.
ÁSTMEY NAPÖLEONS MIKLA.
Fyrir jólin 1952 kom á bókamark-
aðinn sögulegur róman, Desirée, eftir
Annemarie Selinko, i þýðingu Her-
steins Pálssonar (Draupnisútgáfan).
Við söguleg rök hefur róman þessi að
styðjast í nokkrum atriðum, svo sem
þeim, að aðalpersónan, Desirée Clary,
var til og um skeið ástmey Napó-
leons, áður en hann kvongaðist
Josephine de Beauharnais. Desirée,
sem var ekki nema 15 ára, þegar
hún kynntist Napóleon, giftist siðar
einum hershöfðingja hans, Jean-Bap-
tiste Bernadotte. Hann varð konung-
ur í Svíþjóð og hún drottning þar.
Þetta eru lielztu sannsögulegu atrið-
in, sem höfundurinn hefur að uppi-
stöðu, en ívafið er furðu litskrúðugur
hugarburður og allvel fallinn til að
æsa forvitni lesenda, enda er sagan
orðin metsölubók á liðnu ári í ýms-
um löndum Evrópu og einnig komin
út i Bandaríkjunum. Islenzkir út-
varpshlustendur fengu einnig söguna
í smóskömmtum nýlega.
Desirée er rituð í dagbókarformi,
það er sjálf aðalpersónan, sem ritar
dagbókina á sinn kvenlega og kank-
vísa hátt. Það getur verið góð dægra-
stytting að lesa bókina, en frá list-
rænu, bókmenntalegu sjónarmiði er
hún vart mikill viðburður.
„Það er eiginlega synd að pára á
þessi hvítu, fallegu blöð,“ lætur höf-
undurinn Desirée rita á fyrstu siðu
dagbókar sinnar. Þetta eru orð að
sönnu, og þessa synd hefði Anne-
marie Selinko aldrei þurft að fremja.
Sv. S.
LAUST MÁL I—II, Rvk 1952
(ísafoldarprentsmiSja h.f.).
Úrval óbundins máls Einars skálds
Benediktssonar í 2 bindum er einhver
merkasta bókin, sem út kom hér á
landi á síðastliðnu ári. En hún kom
á bókamarkaðinn fyrir jólin i vetur.
Steingrimur J. Þorsteinsson, prófessor,
valdi efnið, bjó það til prentunar, og
ritar að lokum ævisögu skáldsins. Af
hógværð sinni velur hann þessari ævi-
sögu þó heitið æviágrip, en það tekur
yfir rúmlega 220 bls. af bindunum,
sem alls eru nokkuð á 8. hundrað
blaðsiður. Mun þetta þvi það itar-
legasta, sem um Einar hefur verið
ritað til þessa. Segja má, að seint
verði rituð ævisaga hans svo tæmandi
megi teljast, svo viðburðaríkt var lif
hans, svo fleygur skáldandi hans og
svo miklar voru sýnir hans um fram-
tið Islands og sögu. Hann var í rík-