Eimreiðin - 01.05.1970, Síða 48

112
EIMREIÐIN
eru jafnmargir sandkornum á
sjávarströndu. Allar aðrar ættir
eru af rótum hennar runnar.
Þær kviknuðu af henni einhvern-
tíma á liðnum öldum — og þær
hurfu til hennar á ný, þegar afl
þeiina var þrotið og hlutverki
þeirra lokið. Mannsættin er að
vissu leyti eins og hið; víðfeðma
haf, þar sem hvítfextar öldur
stíga mót himni og hníga á ný
til upphafs síns með þungum
gný.
Að því er sagnir herma, hafði
ættmóðirin verið akuryrkjukona,
sem hvíldist nakin á rakri jörð-
inni. Varð hún af því þunguð
og ól sveinbarn. Þetta varð jafn-
an síðan eitt af einkennum ætt-
arinnar, að konurnar gengju
ógjarnan í nærfötum — og þær
urðu auðveldlega ófrískar. Enn-
þá er um þær sagt, að þær þurfi
ekki annað en að standa í súgi
í dyragáttum, og samstundis
kvikni meybarn undir belti. Og
ekki þurfi þær annað en sjúga
ísstöngul til að eignast dreng.
Því er ekki að undra, þótt ættin
yrði margmenn og harðger og
verka hennar víða vart. Merk-
asta auðkenni Mannsættarinnar
varð, að allt, sem hún snart, lifn-
aði og óx.
„Ein grein ættstofnsins skaut
rótum á berri ströndinni úti við
Ivattegat og stofnaði verið. Það
var á þeim tíma, er landið var
enn mjög torfært sakir skóga og
fenja, og hún kom því sjóleiðis.
Ennþá getur að líta klapparrifið,
þar sem mennirnir lögðu bátn-
um að og lyftu konum sínum og
börnum á land. Hvítir máfuglar
skipta vöktum dag og nátt við
að merkja staðinn — og hafa gert
það um aldaraðir."
Með þessum tveimur rniklu
skáldverkum var nafn Martins
Andersen Nexö komið inn í
heimsbókmenntirnar, bækurnar
voru þýddar á fjölmörg tungu-
mál og höfundinum var líkt við
mestu meistara heimsbókmennt-
anna vegna hinna almennu og al-
þjóðlegu hugsjóna, hinna tæru
og hrífandi lýsinga á lífi og um-
hverfi fólksins og ekki sízt vegna
hinna miklu og sérstæðu hæfi-
leika hans að skapa persónur,
sem í senn eru lifandi og dæmi-
gerðar.
Eftir útkomu þessara verka
var Nexö tíðum skipað á bekk
með Maxím Gorki, enda áttu
þeir margt sameiginlegt. Og að
Gorki látnum sagði franski Nó-
belshöfundurinn, Romain Rol-
land, að Nexö væri rnesta alþýðu-
stéttar skáld, sem uppi væri. Og
Þýzki Nóbelshöfundurinn Thom
as Mann skrifaði ritgerð um
Nexö, og taldi hann sem skáld
verkalýðshreyfingarinnar hlið-
stæðan Goethe, ,,er á sínum tíma
var sannastur fulltrúi hinnar rís-
andi borgarastéttar, og segir að
húmanisminn eða mannúðar-