Uppeldi og menntun - 01.01.1995, Blaðsíða 21

KRISTÍN INDRIÐADÓTTIR
1. Kenslan á að byrja á Ijettu, enfeta þaðan áfram til þess, sem þyngra er.
2. Börnin eiga að starfa sem mest sjálf að því að afla sjer kunnáttunnar og þekking-
arinnar.
Sömu hugsun hafði Guðmundur Finnbogason (1903:48) orðað í bók sinni Lýðment-
un: „Alt nám verður að vera starf er sé þannig sniðið eftir kröftunum að erfiðið sem
heimtað er sé hvorki of né van." Kennarar gátu þó mætt skilningsleysi ef þeir
reyndu aðferðir þar sem byggt var á nýjum hugmyndum í uppeldisfræði eða reyndu
að rtálgast heimilin með því að koma á foreldrafundum eða umræðu um uppeldis-
mál (sjá t.d. Ingimar Jóhannesson 1952, Vörður 1918 og Hervald Björnsson 1921).
Margir kennarar gerðu sér ljósa þörfina fyrir að koma á viðhorfsbreytingu hjá
almenningi en jafnframt innan sinnar eigin stéttar. Alþingi veitti árið 1918 Hinu
íslenska kennarafélagi 500 krónur til alþýðufyrirlestrahalds gegn því skilyrði að 3/4
þeirra yrðu haldnir í sveitum. Efni tveggja fyrirlestranna á því ári var um sálar-
þroska barna og tveir snertu samband heimila og skóla. Auk þess var einn um
kennsluaðferðir Maríu Montessori og var hann síðar prentaður í Skólablaðinu
(Alþýðufræðsla ... 1919).
Þeim kennurum fór mjög fjölgandi sem leituðu sér aukinnar þekkingar á skóla-
málum erlendis og má víða sjá frásagnir þeirra og samanburð við íslenskar að-
stæður í málgögnum kennara. Ögmundur Sigurðsson, einn allra virtasti lærimeist-
ari íslenskra kennara, fór í kynnisferð alla leið til Bandaríkjanna og Kanada vetur-
inn 1917-1918 „að tilhlutan ýmsra þeirra manna, er annast láta sér um fræðslumálin
í landinu" (Friðrik Bergmann 1918:60). Friðrik hefur eftir Ögmundi að hann hafi séð
í ferðinni „að brýn nauðsyn sé til þess á íslandi að sjá sér fyrir fullkomnari og betri
kennurum en þeim, sem nú er völ á. í öðru lagi kveðst hann hafa komist í skilning
um, hve áríðandi það sé að byggja kensluna á betri sálarfræðigrundvelli, en títt
hefir verið. í þriðja lagi sé þess brýn þörf á íslandi að afla sér betri kenslubóka ..."
Fjórða brýna atriðinu bætir hann við: „að bæta svo kjör kennaranna að kennara-
staðan verði lífvænleg" (bls. 61). Árið 1920 var ellefti norræni kennarafundurinn
haldinn í Kristjaníu (Ósló) og sóttu hann fimm íslendingar. Að því er virðist voru
þeir flestir erlendis í öðrum erindum og því óundirbúnir á fundinum. Kenndi Helgi
Hjörvar (1920:120) ritstjóri Skólablaðsins um „tómlæti kennarastjettarinnar og and-
varaleysi hins opinbera [sem] hjálpast að til að niðurlægja ísland á þessum fundi".
Það var við þessar aðstæður sem Steingrímur kom til starfa á Islandi og hófst
umsvifalaust handa í baráttunni fyrir nýjum viðhorfum í uppeldis- og kennslu-
málum. í ársbyrjun 1921 varð hann ásamt Ásgeiri Ásgeirssyni, samkennara sínum
við Kennaraskólann, meðritstjóri Helga Hjörvar að Skólablaðinu. Þar birti hann
ýmsar greinar eftir sig þangað til það hætti að koma út.
KENNSLUBÆKUR OG KENNSLUAÐFERÐIR
Um 1920 var stöfunaraðferð við lestrarkennslu alsiða og við skriftamám fengu
börnin forskrift og áttu að líkja eftir stöfunum. Hér hafði Steingrímur sannarlega
nýtt til málanna að leggja.
19