Tímarit lögfræðinga - 01.11.1973, Blaðsíða 28

Thomson telur svarið við þeirri spurningu velta á því, hvort hægt
sé að segja, að konan hafi veitt fóstrinu rétt til að nota líkama sinn til
skjóls og fæðuöflunar. Sé þunginn orðinn til vegna nauðgunar, væri
fáránlegt að halda slíku fram. Ef konan verður þunguð af ásettu ráði
má e. t. v. segja, að hún hafi veitt fóstrinu rétt til líkama síns, —
en hvað um öll hin tilfellin? Nú er því ekki þannig farið, að ófæddar
manneskjur sveimi um í andrúmsloftinu og séu „boðnar inn“ af þeim
konum, sem eignast vilja börn. Það verður því að íhuga allar aðstæður
hverju sinni. Til að undirstrika þetta bregður Thomson enn upp mynd-
rænu dæmi:
Ef þungt loft er í herberginu og ég opna glugga til að hleypa inn fersku lofti með
þeim afleiðingum, að þjófur slæðist inn, þá væri út í hött að álykta sem svo: „Hana,
nú hefur hún veitt honum rétt til að vera í húsinu, því að hún gerði honum mögulegt
að komast inn, vitandi vits um það, að til eru þjófar og að þjófar stela." Slík ályktun
væri enn þá fjarstæðukenndari, ef ég hefði rimla fyrir gluggunum einmitt til þess
að hindra þjófa í að komast inn, en hann hefði komist inn vegna þess, að einn
rimillinn var gallaður. Þetta væri jsfn fjarstæðukennt, þótt við ímynduðum okkur,
að það hefði ekki verið þjófur, sem klifraði inn, heldur saklaus manneskja, sem
hefði dottið inn af klaufaskap. Og göngum enn lengra og ímyndum okkur, að mann-
eskjufræ þyrlist um andrúmsloftið eins og frævi og opnirðu gluggann, eigirðu á
hættu, að eitthvert þeirra slæðist inn og festi rætur í gólfteppinu eða áklæðunum.
Nú viltu ekki eiga börn, svo að þú byrgir gluggana með þéttriðnu vírneti, því besta,
sem fæst. En eins og átt getur sér stað, og einstaka sinnum kemur fyrir, er eitt netið
gallað; og fræ slæðist inn og festir rætur. A þessi mannjurt, sem er byrjuð að gróa,
þá rétt á að nota húsið þitt? Vissulega ekki, — þótt þú hafir opnað gluggann af
fúsum vilja og hafir bæði gólfteppi og yfirdekkt húsgögn, og vitir auk þess, að
vírnet geta verið gölluð. Ef til vill myndu einhverjir halda því frsm, að þú bærir
ábyrgð á því, að fræið festi rætur, þvi að þú hefðir getað komist af í lífinu án gólf-
teppis og yfirdekktra húsgagna, og búið við lokaða glugga og dyr. En þetta stenst
ekki, því að þá mætti einnig segja, að allir gætu komist hjá þungun af völdum nauðg-
unar með því að láta vana sig, eða fara í það minnsta aldrei að heiman án öruggra
varna.20
Niðurstaða þessara hugleiðinga er sú, að það sé í hæsta lagi í sumum
tilvikum hægt að álykta sem svo, að fóstrinu beri réttur til afnota
af líkama móðurinnar.
Starfsbróðir Judith Thomson, Baruch Brody, prófessor í heimspeki
við Tækniháskólann í Massachusetts, hefur gagnrýnt þá niðurstöðu
hennar, að „réttur manns til lífs tryggi honum ekki rétt til afnota af
líkama manns um skemmri eða lengri tíma“.21 Hann segir, að engum
manni beri að vísu skylda til að bjarga lífi annars með því að ljá
honum afnot af líkama sínum. Engri konu beri skylda til að veita
viðtöku fóstri, sem verði til í tilraunaglasi og myndi deyja, ef einhver
26