Tímarit lögfræðinga - 01.10.1985, Blaðsíða 63

vel að því, hvort þeir vilji fremur setja á stofn sérstakar ríkisstofnanir til
að sinna sérfræðistörfum heldur en að nota þá starfskrafta sérfræðinga
sem til reiðu eru á almennum markaði.
2. Sé vilji til þess, þrátt fyrir framangreind sjónarmið, að setja á stofn sér-
stakt embætti ríkislögmanns, bendir stjórn L.M.F.Í. á þann möguleika, að
þessi embættismaður hafi fyrst og fremst það verkefni að samræma mál-
flutning af hálfu ríkisins og ráða fyrir þess hönd sjálfstætt starfandi mál-
flutningsmenn til starfa að málflutningi. Að auki flytti hann mál sjálfur
eftir því sem tími leyfði. Ef þessari skipan yrði komið á, þyrfti að breyta
3. gr. frumvarpsins og fella niður heimildina til að ráða lögfræðinga að
embættinu. Jafnframt væri þá rétt að segja í texta 3. gr., að ríkislögmaður
skuli fela hæstaréttar- eða héraðsdómslögmönnum o.s.frv.
3. Verði komið á fót embætti rikislögmanns, telur stjórn L.M.F.Í. nauðsynlegt
að lögð sé sérstök áherzla á sjálfstæði embættisins gagnvart einstökum
ráðherrum. Á undanförnum árum hefur vald f íslenzkri stjórnsýslu dregist
til fjármálaráðuneytisins, a.m.k. í þeim málum, þar sem reynir á útgjöld
ríkissjóðs. Þetta er ekki i sarnræmi við þá meginreglu í íslenzkri stjórn-
skipan, að hver og einn ráðherra fari með æðsta vald og ábyrgð á sínu
málasviði og það eins þó að um fjárhagsmuni sé að tefla. Við málflutning
eru oft teknar afdrifaríkar ákvarðanir um afstöðu ríkisins f viðkomandi
málaflokki. Þessi sjónarmið valda því, að mati stjórnar L.M.F.Í., að ríkis-
lögmannsembættið, ef stofnað yrði, ætti ekki að heyra undir fjármála-
ráðherra, eins og ráðgert er í frumvarpinu, heldur annaðhvort forsætis-
ráðherra eða dómsmálaráðherra.
Öllum er það Ijóst, að ríkið hefur sterka aðstöðu i samskiptum sínum og
réttarágreiningi við þegnana. Sérstök rfkisstofnun til að annast málflutning og
ýmis önnur lögfræðistörf fyrir ríkið eykur enn á þennan aðstöðumun og kann
því að ýta undir kröfur um nýja stofnun þegnunum til halds og trausts, t.d.
embætti umboðsmanns (ármanns) Alþingis. Hingað til hefur ekki þótt fært að
ráðast í slíkt stórvirki.
Ekki þykir mér það ótvírætt framfaraspor, að ráðherrar leiti í ríkum mæli til
embættis ríkislögmanns um lögfræðilegar álitsgerðir. Jafnvel þótt þær verði
fullkomlega óhlutdrægar og fræðilega vandaðar, er hætt við, að almenningur
treysti því mátulega, að svo sé, hversu góðir starfsmenn sem f hlut eiga, þar
sem slíkt álit stafar yfirleitt frá öðrum aðila ákveðins réttarágreinings.
Jónatan Þórmundsson
NÝTT RIT UM HLUTAFÉLÖG
Út er komið hjá Hinu íslenska bókmenntafélagi nýtt lögfræðirit, er nefnist
Hlutafélög, réttarreglur. Höfundur þess er Stefán Már Stefánsson, prófessor
við lagadeild Háskóla íslands. Ritið, sem er rúmar 300 bls. að stærð, er frum-
smfð og byggir í öllu verulegu á nýlegum hlutafélagalögum nr. 32/1978. i
formála segir, að bókinni sé ætlað það hlutverk að veita fræðslu um þær
réttarreglur, sem um hlutafélög gilda. Bókin er einkum samin til þess að
koma til móts við þarfir lögfræðinga, viðskiptafræðinga, endurskoðenda og
annarra, er láta sig varða starfsemi hlutafélaga.
133