Tímarit lögfræðinga - 01.06.1992, Side 40

6.2 Norskur réttur
6.2.1 Eldri norskur réttur
I Noregi gilti fram til ársins 1980 sú regla, sem dómstólar höföu mótað, að
samningur seljanda fasteignar (veðþola) og kaupanda um það, að kaupandinn
taki að sér greiðslu skuldarinnar gagnvart kröfuhafa, veitti kröfuhafa beinan rétt
til þess að krefja kaupandann um greiðslu skuldarinnar eftir reglum um
þriðjamannsloforð. Ef kaupandi vildi ekki verða beint skuldbundinn gagnvart
kröfuhafa, varð hann að láta það koma skýrt og ótvírætt fram í samningi, að
hann væri einungis skuldbundinn gagnvart seljanda til þess að greiða kröfuhafa
skuldina, og var það nefnt greiðsluyfirtaka (,,betalingsovertagelse“)- Sam-
kvæmt þessu var greint á milli þess, sem kallað var annars vegar greiðsluyfírtaka
og hins vegar eiginleg skuldaryflrtaka (gjeldsovertagelse).111
Kröfuhafi gat samkvæmt þessu byggt rétt á samningi seljanda og kaupanda og
valið milli þess, hvort hann beindi kröfu sinni að seljandanum eða kaupandan-
um. Kröfuhafi var hins vegar bundinn við val sitt, og ef hann t.d. valdi
kaupandann, varð sá skuldbundinn gagnvart kröfuhafanum, og seljandinn varð
þá laus úr persónulegri ábyrgð sinni. Framkvæmd sú, sem dómstólar mótuðu að
þessu leyti í Noregi, átti rætur sínar að rekja allt aftur til síðustu aldamóta, þegar
fasteignir skiptu um eigendur við mjög breytilegar aðstæður. Mótuðust reglurn-
ar af ákveðinni samúð í garð seljandans, sem ella gat átt von á því að þurfa að
svara til skuldbindinga, sem hann taldi sig löngu lausan undan. Var þvj litið svo
á, að seljandinn ætti sanngjarna kröfu til þess að vera laus úrskuldarsambandinu
við framsalið.39
Talið var í norskum rétti, að samningur seljanda og kaupanda fæli í sér
eftirtalin atriði:41’
a) Samningur seljanda og kaupanda veitti kröfuhafa beinan rétt til þess að
krefja kaupandann um greiðslu skuldarinnar, nema önnur niðurstaða yrði
ótvírætt leidd af samningi. Skuldbindingar kaupanda gagnvart kröfuhafa voru
3li Carl Jacob Arnholm, sama rit, bls. 103; Per Augdahl, sama rit, bls. 368 - 369; Kai Kriiger,
Pengekrav, Osló 1978, bls. 298. Sjá einnig Carl Jacob Arnholm. Panteretten, 3. útg. Osló 1962. bls.
127 - 128;
39 Sjá t.d. Tore Sandvik, Kai Kruger, Ole Johan Giertsen, Norsk Panterett, 2. útg. 1982. bls. 296.
Fyrsta dóminn í Noregi, sem meö afgerandi hætti tók á þessu álitaefni. er að finna í Rétstid. 1845,
bls. 285. en þar virðist áherslan liggja á því, að skuldayfirtökuákvæðið var tekið inn í þinglýst afsal. í
dómi í Retstid. 1885, bls. 730 var kaupandinn sýknaður. þar sem skuldayfirtökuákvæðinu hafði
hvorki verið þinglýst né heldur það kunngert kröfuhafa með öðrum hætti. Sjá nánar Per Augdahl.
sama rit, bls. 369. í Hrd. 1936 294 er með sama hætti lögð áhersla á þinglýsingu afsalsbréfs með
skuldayfirtökuákvæði. Sjá nánar kafla 6.6.3.1.
40 Sjá nánar Carl Jacob Arnholm, bls. 105 - 107 og Sjur Brækhus, Omsetning og Kreditt 2. Pant og
annen realsikkerhet, Osló 1988, bls. 240.
34