Tímarit lögfræðinga - 01.10.2004, Side 59

Maríu Sveinbjörnsdóttur var tekið fyrir af EFTA-dómstólnum árið 1997, en í
málinu var skaðabótaskyldu ríkisins haldið fram í fyrsta sinn. Hvort sem það er
kaldhæðnislegt eða viðeigandi varðaði meint brot íslenska ríkisins á EES-
samningnum sömu tilskipun og fjallað var um í Francovich-málinu, tilskipun
ráðsins 80/987/EBE um vemd til handa launþegum verði vinnuveitandi gjald-
þrota.
5.1 Mál Erlu Maríu Sveinbjörnsdóttur64
Erla María Sveinbjömsdóttir starfaði um árabil á vélaverkstæði sem lýst var
gjaldþrota í mars 1995. Abyrgðarsjóður launa neitaði að greiða henni ógreidd
laun. Kröfu Erlu Maríu var hafnað á þeirri forsendu að krafan hefði ekki verið
viðurkennd sem forgangskrafa í þrotabúið sem aftur á móti stafaði af því að
bróðir Erlu Maríu átti 40% hlutafjár í hinu gjaldþrota fyrirtæki.
Akvörðun ábyrgðarsjóðsins var tekin á grundvelli íslenskra laga um
ábyrgðarsjóð launa vegna gjaldþrota. Tilskipun ráðsins 80/987/EEC setti hins
vegar reglur um vemd launakrafna starfsmanna yrði vinnuveitandi gjaldþrota,
án þess að heimila að systkini væru undanþegin þessari vemd.65
Erla María höfðaði skaðabótamál á hendur íslenska ríkinu í mars 1997 þar
sem hún byggði mál sitt á því að íslenska ríkið bæri skaðabótaábyrgð á því að
hafa ekki lagað löggjöf landsins66 réttilega að tilskipun EBE.
Héraðsdómur Reykjavíkur ákvað að leita ráðgefandi álits EFTA-dóm-
stólsins um tvö atriði. í fyrsta lagi hvort íslenska löggjöfin samræmdist ákvæð-
um tilskipunarinnar og í öðm lagi hvort það varðaði ríkið skaðabótaábyrgð að
hafa ekki lagað landslög með fullnægjandi hætti að EES-löggjöf. Að því er
varðar fyrstu spuminguna taldi EFTA-dómstóllinn að samkvæmt tilskipuninni
væri ekki heimilt að hafna kröfu Erlu Maríu um greiðslu úr ábyrgðarsjóði
sökum fjölskyldutengsla hennar við eiganda að stórum hlut fyrirtækisins.
EFTA-dómstóllinn varð því að svara seinni spumingunni um hvort ríkið gæti
orðið skaðabótaskylt gagnvart einstaklingum vegna ófullnægjandi aðlögunar
landsréttar að EES-löggjöf.
5.1.1 Stefnandi - Erla María Sveinbjörnsdóttir
Auk aðila málsins, Erlu Maríu og ríkisstjómar íslands, lögðu ríkisstjómir
Noregs og Svíþjóðar sem og Eftirlitsstofnun EFTA og framkvæmdastjóm
Evrópubandalaganna fram greinargerðir til EFTA-dómstólsins varðandi seinni
64 Mál nr. E-9/97 Erla María Sveinbjörnsdóttir gegn íslandi. Skýrsla EFTA-dómstólsins 1998 bls.
97.
65 Tilskipun ráðsins 80/987/EEC frá 20. október 1980, breytt með tilskipun ráðsins 87/164/EEC
frá 2. mars 1987, sérstaklega 2. mgr. 1. gr. og 10. gr. tilskipunarinnar sem vísað er til í 24. grein
viðauka XVIII við EES-samninginn.
66 1. mgr. 5. gr. og 6. gr. laga um ábyrgðarsjóð launa vegna gjaldþrota og 3. mgr. 112. gr. sbr. 3.
gr. laga um gjaldþrotaskipti.
353