Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1961, Page 87

85
lögfræðinni. I ritum hans gætir mjög félagslegra og hagrænna
sjónarmiða og viðhorfa, svo og tillitsins til þess, sem sanngjarnt
er og eðlilegt um samskipti manna.
1 réttarsögu ritaði próf. Ólafur tvær bækur, Grágás og lög-
bækurnar, sem er fylgirit með árbók háskólans 1921—22, og
svo kennslubókina Yfirlit yfir íslenzka réttarsögu. Þessi rit bæði
eru reist á víðtækum og traustum rannsóknum, og er mér
kunnugt um, að þeir menn, sem reynt hafa eftirleit á slóðum
þessara rita, hafa ekki hlotið mikla eftirtekju. Því miður nær
yfirlitsrit hans um réttarsögu aðeins yfir brot úr íslenzkri rétt-
arsögu. Enginn maður hefði þó verið honum færari um að rita
slíkt yfirlitsrit, jafn fjölfróður og glöggskyggn og hann var um
það efni, hvar sem niður var gripið. Dugir nú ekki um að sakast,
en vissulega er fordæmi hans, elja og kostgæfni við vísindaleg
vinnubrögð yngri mönnum hvöt til að takast á við þetta megin-
verkefni, sem nú bíður úrlausnar. Bót er þó í máli, að próf. Ólafur
hefur skrifað margar merkar ritgerðir um einstök rannsóknar-
efni i íslenzkri réttarsögu. Er mörgum þeim ritgerðum hans, svo
og ýmsum ritgerðum í fjármunarétti, safnað saman í eina heild, í
ritgerðasafni hans, Lögum og sögu, er Lögfræðingafélag Islands
gaf út 1958, og kom það rit út sama dag og Háskóli íslands að
tillögu laga- og viðskiptadeildar sæmdi hann doktorsnafnbót 25.
október það ár.
öll ritverk prófessors Ólafs í lögfræði og réttarsögu eru geysi-
vönduð. Þau auðkennast af skírleik í framsetningu, sem aldrei
skeikar, skarpskyggni, traustri dómgreind og hófsemi í ályktun-
um. Þau eru reist á rannsóknum, sem eru svo vandaðar og traust-
ar, að oft sýnist ógerlegt að bæta um eða hnekkja. Ritin lýsa
miklum lærdómi höfundar og jafnframt fágætri, vísindalegri
vandvirkni og hugkvæmni. Málfar hans var vandað og meitlað,
laust við tyrfni og tildur, og yfir allri framsetningunni er ein-
stök heiðríkja.
Hér verður ekki vikið að ritstörfum hans í sagnfræði og mann-
fræði. Á hitt skal bent, að hann var skiptur milli lögfræði og
sagnfræði, og þó jafnvígur á báðar. Get ég þessa fyrir þá sök, að
engan mann hef ég þekkt, sem var jafnheilsteyptur persónuleiki