Hugur - 01.01.1991, Blaðsíða 110

Hugur - 01.01.1991, Blaðsíða 110
108 Ágúst Hjörtur Ingþórsson HUGUR Náðina sem Weber er að vísa til, charisma, skilgreinir hann í Þjóð- megun og þjóðfélag sem mannkosti í krafti hverra menn eru álitnir óvenjulegir og því er komið fram við þá eins og þeir væru gæddir yfirnáttúrulegum, ofurmannlegum, eða í það minnsta mjög óvenju- legum kostum. Náðarleiðtogar verða þannig að skera sig úr með afgerandi hætti og í krafti þess geta þeir fengið lýðinn til fylgis við sig.28 Weber fjallar fyrst og fremst um náðarleiðtoga í sögugreiningu sinni, þar sem fjallað er um trúarbragðaleiðtoga, spámenn, marskálka og stjómmálamenn. Slíkir menn gera fylgjendur sína frjálsa að því er virðist með því að beina sjónum þeirra að einhverjum tilteknum markmiðum: Guði, útþenslu heimsveldisins, baráttu gegn arðráni, svo dæmi séu nefnd. Mér virðist að Weber hljóti að eiga við andlegt frelsi í þessum skilningi og að leiðtogar myndi mótvægi við ægishjálm markmiðs- sækinnar skynsemi með því að blása mönnum í brjóst trú á einhver markmið og gildi. Og til þess að þeim megi takast þetta, verða þeir að ráða yfir sálarlausri vél frelsaðra fylgjenda. III Hversu „skynsamleg“ er nú þessi lausn Webers? Spurningin er kannski ósanngjörn miðað við sundurgreiningu Webers á skyn- seminni, svo við skulum láta gildisskynsemi liggja milli hluta og spila samkvæmt reglum Webers sjálfs. Því er rétt að endurorða spurninguna sem svo; hversu „tæknilega skynsamleg" er þessu lausn; nær hún þvf markmiði sem að er stefnt, nefnilega að frelsa hluta mannkyns undan helsi skrifræðis og tæknilegs hugsunarháttar? Ég held að svarið sé neitandi, þótt sannleikskorn sé að finna í hugmyndum Webers. Raunar finnst mér dálítið undarlegt að glöggum greinanda félagslegra ferla á borð við Weber, skyldi yfirsjást ýmis augljós atriði sem benda til þess að sterkir lýðræðisleiðtogar myndi alls ekki það mótvægi við skrifræðið sem Weber gerði ráð fyrir. Til að sýna fram á þetta þarf ekki að vísa í nýjustu rannsóknir á hegðun fólks innan skrifræðiskerfa eða lýsa þeim áhrifum sem mikil völd hafa á sálarlíf þeirra sem þau öðlast. Það dugir að vísa í það sem 28 Sjá Wirtschaft und Geschellschaft, kafli III, iv, grein 10 (s. 241). Sjá cinnig umfjöllun Sigurðar Líndals í inngangi hans að Mennt og mállur, s. 36 o.áfr.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.