Skutull - 24.12.1960, Blaðsíða 12

12
SKUTULL
Jóh. Gunnar Ölafsson, bæjarfógeti:
Bæjarstjórn ísafjarðar fjrrir hálfri öld
- 1910 -
Magnús Torfason.
Fyrir fimmtíu árum var bæjar-
stjóm ísafjarðar skipuð 6 mönn-
um, kosnum leynilega við almenn-
ar kosningar af þeim bæjarbúum,
sem voru 25 ára að aldri og borg-
uðu 4 krónur í bein bæjargjöld.
Bæjarfulltrúar voru kosnir til sex
ára og skyldi helmingur þeirra
fara frá eftir 3 ár.
Bæjarfógeti átti einnig sæti í
bæjarstjórn og hafði þar forsæti
og atkvæðisrétt. Auk þess átti
sóknarprestur sæti í bæjarstjóm,
þegar fjallað var um fræðslumál-
efni, og tók það sæti seinna for-
maður skólanefndar.
Upphaflega var bæjarstjórn sett
á stofn á ísafirði með tilskipun frá
26. janúar 1866 og vom þar ákvæði
um skipun hennar og starfssvið.
Þá áttu bæjarfulltrúarnir að vera
5 og var kjörtímabil þeirra 5 ár,
og auk þess átti bæjarfógeti sæti
í bæjarstjóm.
Síðan vom bæjarstjórnarlögin
endurskoðuð og sett ný lög um
bæjarstjórn í ísafjarðarkaupstað
8. október 1883, og var þá tölun-
um breytt eins og að ofan greinir.
Þau lög tóku gildi 1. janúar 1885
og vom enn gildandi 1910, nema
hvað 10. nóvember 1903 vom sett
lög um leynilegar kosningar og
hlutfallskosningar til bæjarstjóma
í kaupstöðum og fyrirskipuð lista-
kosning. Áður hafði kosningin far-
ið fnam í heyranda hljóði þannig
að kjósandinn lýsti því yfir, ann-
aðhvort munnlega fyrir kjör-
stjóminni, eða á ólokuðum seðli,
hvem hann vildi kjósa.
Þessi skipun hélzt þangað til
sett voru lög nr. 50, 3. nóvember
1915 um breyting á lögum 8. okt.
1883 um bæjarstjórn í Isafjarðar-
kaupstað, sem gengu í gildi 1. jan.
1916. Tala bæjarfulltrúa var þá
hækkuð í 9 og var kjörtímabilið
ákveðið 3 ár og átti að kjósa
þriðjung fulltrúanna í einu.
Um þessar mundir vom engir
varafulltrúar kosnir. Það var ekki
fyrri en með lögum nr. 59,
14. júní 1929, að ákveðið
var, að kjósa skyldi varafull-
trúa í bæjarstjórn um leið
og aðalfuHtrúar voru kosnir.
Á þessum ámm, um 1910, var
naumast um skiptingu eftir stjórn-
málaflokkum að ræða að því er
kom til bæjarmálefna. 1 landsmál-
um vom Sjálfstæðisflokkurinn og
Heimastjómarflokkurinn á önd-
verðu meiði. Stefnumál þeirra
mörkuðust af afstöðunni til Dana.
Þó var tekið að brydda á andstöðu
borgaranna og alþýðuflokks-
manna, eins og það var nefnt, um
þessar mundir, en flokkaskipting
var þá ekki komin í fast horf. 1
vikublaðinu Degi, sem Guðmundur
Guðmundsson skáld stjórnaði, var
í tilefni af kosningum í niðurjöfn-
unamefnd árið 1909 rætt um það,
að auðsætt væri, að alþýðuflokk-
urinn í bænum mætti ekki láta
kosninguna afskiptalausa. Mælti
blaðið með mönnum, sem einarð-
lega hefðu haldið uppi merki al-
þýðuflokksins og verið ömggir
bakhjarlar smælingjanna. Gerði
Vestri, vikublað, sem einnig kom
út um sömu mundir, mikið spott
að afrekum þeirra alþýðuflokks-
manna.
En ekki leið á löngu að ákveðin
flokkaskipting myndaðist í bæjar-
málefnum.
Hinsvegar var það algengt, að
félagasamtök komu sér saman um
framboð. T. d. var Magnús Ólafs-
son, prentsmiðjustjóri, í framboði
af hálfu Templara, þegar hann var
kosinn í bæjarstjórn árið 1903.
Einnig mun Iðnaðarmannafélag
Isafjarðar hafa staðið iað fram-
boðum í bæjarstjóm.
Verður nú vikið að og sagt frá
þeim mönnum, sem skipuðu bæj-
arstjórn ísafjarðar árið 1910, en
þeir voru sex, eins og áður segir,
auk bæjarfógeta. Að vísu urðu
bæjarfuUtrúamir 7 þetta ár, því
Jón Laxdal, verzlunarstjóri, flutti
burtu á árinu, en Ingvar Vigfús-
son, blikksmiður, var kosinn í hans
stað.
Bæjarfulltrúarnir vom þessir:
Magnús Torfason, bæjarfógeti.
Oddviti bæjarstjómar 1904—
1921.
F. 12. 5. 1868.
D. 14. 8. 1948.
Foreldrar: Torfi Magnússon,
verzlunarmaður og veitingamaður
í Vestmannaeyjum og Reykjavík
og Jóhanna Sigríður Margrét Jó-
hannsdóttir.
Kona 1895: Thora Petrine Cam-
illa Stefánsdóttir Bjarnarsonar
sýslumanns. Þau skildu.
Börn: 1. Jóhanna Dagmar, lyf-
sali, gift Óskari Einarssyni, lækni.
2. Brynjólfur, tryggingafulltrúi.
Magnús lauk lögfræðisprófi við
Kaupmannahafnarháskóla árið
1894 og var sama árið settur sýslu-
maður í Rangárvallasýslu. Hann
var skipaður sýslumaður í ísa-
fjarðarsýslu og bæjarfógeti á Isa-
firði frá 1. ágúst 1904 og sýslu-
maður í Ámessýslu frá 1. júní
1921, en fékk lausn frá embætti ár-
ið 1936. Magnús var alþingismað-
ur Rangæinga 1900—1902, ísfirð-
inga 1916—1919, Árnesinga 1923
—1934 og landskjörinn alþingis-
maður 1934—1937. Hann var for-
seti sameinaðs Alþingis 1927—:
1929 og átti sæti í bankaráði Út-
vegsbankans 1936—1943.
Meðan Magnús var á ísafirði lét
hann mikið að sér kveða í mál-
efnum bæjarins. Hann þótti harð-
ur í horn að taka, ef svo bar und-
ir, enda stórbrotinn. Hann var
reglusamur um embættisstörf og
mikill starfsmaður. Mikill styr stóð
ætíð um hann í opinberum málum
og mun hann verða lengi minnis-
stæður.
Ámi Gíslason, yfirfiskimatsmaður.
BæjarfuUtrúi 16. 2. 1905—1915.
F. 14. 5. 1868.
D. 9. 7. 1952.
Foreldrar: Gísli Jónsson, for-
maður, smiður og bóndi að Eiði,
Kálfavík o. v. og Solveig Þorleifs-
dóttir.
Kona 1889: Kristín Sigurðar-
dóttir frá Hörgshlíð.
Börn: 1. Steinunn d. 1890, 2.
Solveig, kona Karls Petersens,
stórkaupmanns, 3. Gísli Þorsteinn
ísfjörð, vélstjóri, 4. Kristín Berg-
Árni Gíslason.
þóra, kona Matthíasar Sveinsson-
ar, kaupmanns, 5. Ingólfur, for-
stjóri.
Árni byrjaði ungur að stunda
sjó. Átján ára gamall gerðist hann
formaður og var við formennsku í
24 ár. 1 nóvember 1902 setti hann
vél í sexæring sinn og Sofusar J.
Nielsen, verzlunarstjóra. Var það
fyrsta vélin, sem sett var með
árangri í fiskibát á íslandi. Ámi
fluttist árið 1890 til ísafjarðar og
gerðist þá fiskimiatsmaður hjá
Hæstakaupstaðarverzlun á sumr-
um, en stundaði sjóinn vetur, vor
og haust. Hann var 1. desember
1912 skipaður yfirfiskimatsmaður
í Vesturlandsumdæmi. Tvisvar fór
hann til Spánar og Italíu til þess
að kynna sér óskir fiskkaupenda
og kröfur um fiskimat. Hann lét
af störfum í árslok 1938. Árni
hafði mikil afskipti af atvinnumál-
um Isafjarðar og átti þátt í og var
í stjórn margra atvinnufyrirtækja.
Hann gekk í góðtemplararegluna
1898 og starfaði mikið í henni.
Árni skrifaði minningar sínar og
nefndi Gullkistuna.
Árni var mikill atorkumaður og
áhugasamur um almenn félagsmál.
Séra Guðmundur Guðmundsson,
forstjóri.
Bæjarfulltrúi 4. 1. 1909—1918.
F. 7. 7. 1859.
D. 2. 1. 1935.
Foreldrar: Guðmundur Eiríks-
son bóndason á Litlu-Giljá í Húma-
vatnssýslu og Kristjana Jónsdótt-
ir.
Kona 1889: Rebekka Jónsdóttir
Sigurðssonar á Gautlöndum.
Börn: 1. Jón, endurskoðandi, 2.
Steingrímur, prentsmiðjustjóri, 3.