Vesturland - 24.12.1960, Blaðsíða 7

VESTURLAND
7
in væri ferhymt svæði við lóðir
Á. Á. Johnsens assistents og Ás-
gríms Guðmundssonar. Þóroddur
var í góðu áliti. Hann var jafnan
tilkvaddur af sýslumanni til að
vinna að mælingum lóða um þess-
ar mundir. Þóroddur bjó þarna í
húsi sínu 1866.
Bak við hús Örnólfs Þorleifs-
sonar byggði Sigurður Andrésson
smiður upp úr hjalli íbúðarhús.
Það er nú Þvergata 3. Það átti
Símon S. Alexíusson verzlunar-
stjóri um skeið. Sigurður hefur
líklega átt heima þarna 1866, en
1879 var hann enn að vinna að
húsi sínu. Þama nálægt mun Aron
Jónsson húsmaður hafa átt bæ.
Austan við lóð Þórodds segla-
saumara var Jóhanni Vedhólm
veitingamanni mæld lóð 1861 fyrir
Skytning eða gildaskála Isafjarðar.
Að norðan takmarkaðist lóðin af
túngarði Efstakaupstaðar, en
Sundamegin af Brynjólfsbæ, sem
Brynjólfur Guðmundsson púlsmað-
ur átti. Byggði Vedhólm gildaskál-
ann um þessar mundir og rak hann
lengi. Varð hann fjörgamall. Enn-
þá stendur gildaskálinn við Silf-
urgötu 8, en allmjög breyttur.
Árið 1861 kom brezkur maður
Shepherd að nafni, til Isafjarðar.
Gisti hann hjá Vedholm. Frá kom-
unni þangað segir hann á þessa
leið í ferðabók sinni í þýðingu séra
Óla Ketilssonar:
„Við vorum ekki lengi iað finna
gistihúsið. Fyrir ofan dyrnar var
mynd af skipi, sem var rétt að
því komið að sigla á klettarif, en
á rifinu var viti. Fyrir neðan var
letrað stórum stöfum: Wedholm.
Af þessu skildist okkur, að gisti-
húsið héti Skipið og væri rekið af
manni að nafni Vedholm. Er við
gægðumst inn um einn glugg-
anna komum við auga á borð og
Ásgeir Ásgeirsson,
skipherra.
á því stóð svört flaska, sykurker,
ölglös og leirkanna undir heitt
vatn. Voru þetta augsýnilega
drykkjuleifar. Þetta þótti okkur
uppörvandi sýn og við knúðum all-
harkalega á dymar. Brátt gegndi
okkur syfjulegur maður; hann var
ákaflega loðinn í andliti. Fylgdar-
maður okkar sagði honum skil á
okkur og gekk hann síðan með
okkur inn í herbergið, þar sem
voru gleðskaparleifarnar, sem við
höfðu séð gegnum gluggann. Því
næst hvarf hann á brott til þess
að klæðast og vekja upp heimilis-
fólk sitt svo að matreitt yrði fyr-
ir okkur. Ekki leið á löngu þar til
bæði kona hans og dóttir komu
fram til okkar. Húsfreyjan var
falleg og virðuleg kona, sjáanlega
fædd og alin upp á menningarslóð-
um og bersýnilega útlendingur.
Dóttirin var yndisleg, bláeyg
stúlka.
Þegar búið var að seðja hungur
okkar, var okkur vísað til sæng-
ur í næsta herbergi við veitinga-
stofuna. 1 því voru þrjú rúm og
gengum við til hvíldar klukkan níu
fyrir hádegi hinn 19. júní.
Gestgjafinn hafði verið mjög
skrafhreifinn. Meðal annars hafði
hann minnst á surtarbrand (en
það er steingeröur trjágróður), og
sagði hann okkur, að til væru tvær
tegundir af honum, önnur hvít en
hin svört, og að myndarammar og
og annað skraut væri smíðað úr
honum. Hann sagði okkur einnig,
iað í fjöllunum væru kolalög og
silfurgrýtismolar hefðu líka
fundizt.“
Vedholm var gamansamur ná-
ungi. Á fyrri árum sínum á isa-
firði nefndi hann sig ætíð Jóhann,
en á seinni árum Jón. Sagðist hon-
um svo frá, að móðir hans hefði
eignazt tvíbura, sem hlutu í skírn-
inni nöfnin Jóhann og Jón. Ann-
ar tvíburinn dó ungur. Þeir hefðu
ekki þekkst sundur og því væri
óvissa á því, hvor þeirra hefði dá-
ið. Ef það hefði verið bróðir hans,
sem dó, héti hann Jóhann, en ef
það hefði verið hann, sem dó, héti
hann Jón. Vedholm sagði mönn-
um, að hann tapaði 5 aurum á
hverjum snapsi, sem hann seldi í
veitingahúsinu, en samt græddi
hann. „Det gör sgu Mængden,“
sagði hann. Hann græddi á um-
setningunni ,eins og sumir slótt-
ugir kaupmenn hafa gert.
Vedholm lærði trésmíði í Hólm-
inum í Kaupmannahöfn og tók
hann sér því ættarnafnið hversu
lengi hann var „ved Holrnen".
Á fyrstu árum sínum hélt bæjar-
stjórn jafnan fundi sína í gilda-
skálanum hjá Vedholm.
Árið 1866 var Vedholm orðinn
54 ára að aldri. Fyrri kona hans
var dönsk, en seinni konan Ágústa
Sigurðardóttir, dóttir Abigael ljós-
móður.
Austur af Þorsteinshúsi var Ás-
grímsbær, sem enn stendur, þó
stækkaður, og er Skipagata 7. Það
hús keypti Finnbjörn Hermanns-
son á nauðungaruppboði 1907 og
býr þar enn.
Árið 1866 bjó þar Guðrún Ein-
arsdóttir, ekkja Ásgríms Guð-
mundssonar skipstjóra og borgara.
María, dóttir þeirra, giftist Sophus
J. Nielsen assistent og síðar verzl-
unarstjóra í Hæstakaupstaðnum.
Bjuggu þau þar fyrst og lengi síð-
an eftir að hann hætti verzlunar-
sína frá svæði Jakobs Olsen,
hafnsögumanns og Jónasar for-
manns ofan að svonefndum Jóa-
kimsbæ.
Jakob Olsen hafnsögumaður
hafði byggt sér hús, þar sem nú er
Tangagata 4. Hann var nú dáinn,
en 1866 bjó þar Mikkalína Eyjólfs-
stjórn í Hæsta. Hann dó 1905.
Seint á árinu 1869 sótti Sófus bók-
haldari um leyfi til að stækka Ás-
grímshúsið um 6 álnir í norður.
Um þetta gerði byggingarnefnd
svofellda bókun: 18. okt. 1866
hafði bygingarnefnd ánafnað götu
þvert yfir Tangann að nafni Sjáv-
argata, sem lað kom til að liggja
fram hjá ofannefndu húsi, fast við
norðurendann, og getur því ekki
framvegis legið á sama stað leyfi
byggingarnefnd lenging hússins í
norður. Af því að ofannefndur S.
Nielsen sýndi fram á ,hvað áríð-
andi sér væri að lengja húsið, eins
og umgetið er, áleit byggingar-
nefnd ekki rétt að neita því, en
ályktaði að ákveða seinna hvar
og hvernig ofannefnd gata skyldi
leggjast.“
Svona fór með skipulagninguna
og fer á stundum enn.
Skammt frá Ásgrímsbæ átti
Guðbjartur Jónsson skipstjóri hús.
Það er nú Skipagata 12. Guðbjart-
ur var einn af fyrstu bæjarfulltrú-
unum.
Á næstu grösum átti líka Jón
Sigurðsson assistent hús og bjó
þar 1866. Á hólnum austur af þeim
stað, sem nú er Skipagata 15, var
Grímssonarbær. Þar bjó 1866
Bjarni Gi’ímsson húsmaður. Krist-
ján nágranni hans orti einu sinni
um Bjarna:
Bjarni Grímsson fór á frakka,
furða var að sjá.
Horaður á húsgangsbakka
hímir eins og strá.
Stuttan spöl í norður frá húsi
Guðbjarts var hús Jens Kristjáns
Arngrímssonar klénsmiðs. Hann
byggði það 1853. Það stendur enn
og er nr. 2 við Smiðjugötu, sem
ber nafn af smiðju Kristjáns. Hún
var þar sem er Smiðjugata 4. Árið
1861 fékk Kristján viðbót við lóð
dóttir, ekkja Ásgeirs Á. Johnsen
kaupmanns, ásamt dóttur sinni
önnu, en húsið var eign Þórðar
Kristjánssonar.
Á þessu svæði munu einnig hafa
verið torfbæir þeirra Sæmundar
Einarssonar formanns og Gests
Sigurðssonar húsmanns og púls-
manns, en ekki verður nú vitað
hvar þeir stóðu. Mikið stapp varð
um bæjarleyfi fyrir Gest. Synjaði
bæjarstjórn honum um leyfi til að
setjast að í bænum fyrir fátæktar
sakir, en hann mun hafa virt það
bann að vettugi. Einnig var á
þessu svæði össurarbær, sem Öss-
ur Magnússon ,smiður átti og bjó
í.
Þorvarður Brynjólfsson átti bæ,
þar sem nú er Silfurgata 9, og bjó
hann þar 1866 með konu og börn-
um.
Við Dokkuna voru nokkrir hjall-
ar og verbúðir eða sjóbúðir.
Egill V. Sandholt átti um þess-
ar mundir hús, þar sem nú er
Tangagata 8 og 8 A, og Brynjólf-
ur Oddsson bókbindari og bæjar-
fulltrúi, þar sem er Sundstræti
25 A. Árið 1858 keypti hann það
af Páli Guðmundssyni sjómanni,
ásamt fjósi, hlöðu, kál- og jarð-
eplagarði fyrir 1000 ríkisdali, og
fylgdi í kaupunum loforð um að
seljandinn skyldi tjarga húsið að
utan og mála alla gluga hvíta að
utan. Á þessum árum var um allt
land tízka að tjarga og mála hús
með þessum hætti og höfðu hinir
dönsku kaupmenn innleitt hana.
Hér í nánd átti einnig Lúðvík
E. Ásgeirsson skipstjóri hús.
Hæstakaupstaðartún eða Riis-
tún, eins og það var stundum
nefnt, náði frá Silfurgötu eða
Skólagötu, eins og hún hét áður
en allt silfur bæjarsjóðsins fór í
hana, og norður í Norðurtanga,
niður undir Bakkana og að verzl-
Framhald á bls. 16.