19. júní - 01.10.1993, Blaðsíða 10

10
3. TBL.1993
Tunguinálið hindrnn
Og Hólmfríður lagði áherslu á að það
væri afar mismunandi hversu létt fólk ætti
með að tileinka sér íslenska tungu eftir því
frá hvaða málsvæði heimsins það kæmi. I
heiminum eru mörg stafróf auk þess sem
uppbygging mála er í grundvallaratriðum
ólík. í vestrænum málum eru oftast mis-
flókin beygingarkerfi en í Suðaustur-Asíu
er fjöldi tungumála byggður á tónakerfi
sem veldur því að fólk sem kemur þaðan,
án þess að hafa áður kynnst vestrænu máli,
á í miklum erfiðleikum með að tileinka sér
íslensku. Hún sagði frá bandarískri rann-
sókn sem hefði borið saman tvo hópa inn-
flytjenda, annars vegar Víetnama og hins
vegar Puertoríkana. Puertoríkanarnir voru
verr settir félagslega en þeir gátu náð valdi
á enskri tungu svo bærilegt væri á 1-2 ár-
um. Víetnamarnir þurftu hins vegar 5-7 ár
til þess að ná svipuðum árangri þótt þeir
væru betur staddir félagslega.
Hún sagði að það væri mjög mikilvægt
að aðrir landsmenn gerðu sér grein fyrir
þessum erfiðleikum nýbúanna og legðu eitt-
hvað á sig til að hjálpa þeim að komast inn
í málið. Það væri best gert með því tala við
þá á íslensku, skýrt og einfalt mál, og sýna
þeim umburðarlyndi og þolinmæði í við-
leitni þeirra við að tala okkar tungu. Og í
niðurlagi máls síns sagðist hún óska þess að
Islendingar litu ekki á nýbúana sem vanda-
mál eingöngu, heldur einnig sem guðsgjöf.
Að gefa og liiggja
Guðrún Halldórsdóttir, skólastjóri
Námsflokka Reykjavíkur, kallaði erindi
sitt: Að gefa og þiggja: Samskipti við nýbúa
frá Asíu.
Reynsla Guðrúnar af starfi með nýbúum
er að mörgu leyti lík reynslu Hólmfríðar,
enda hefur verið náið samstarf milli Rauða
krossins og Námsflokkanna. Hún lagði
líka áherslu á þann mikla grundvallarmun
sem er á málkerfum Vesturlanda og Aust-
urlanda. Þar við bætist að menningararf-
leifð, hugsunarháttur og orðatiltæki fólks
byggist fyrst og fremst á sögu og trúar-
brögðum sem speglast í málfari þjóðanna.
Það væri því síður en svo auðvelt að brjóta
tungumálaísinn milli asíumáls og íslensk-
unnar. Flestir Filipseyingar sem hingað
koma hafi vald á ensku og það auðveldi
samskiptin við þá en hjá öðrum Asíubúum
sé enskukunnátta miklu minni og fátíðari.
í hlulverki kúgarans
íslendingurinn og Asíubúinn sem ætla
að fara að deila lífskjörum eru því á
ótraustum ís, sagði Guðrún. Sú hætta er
ævinlega fyrir hendi að annar aðilinn kúgi
hinn eða vanræki og það liggur í augum
uppi að í flestum tilfellum lendir íslend-
ingurinn í hlutverki kúgarans ef samband-
ið tekst illa. Það er hann sem hefur málið á
valdi sínu og þekkir lög og reglur samfé-
lagsins og það er auðveldara að detta inn í
hlutverk kúgarans en deila ábyrgð og
ákvörðunum með aðila sem maður getur
ekki talað við að neinu gagni. Hún telur
það því merki urn vel heppnað samband
þegar konur fara í íslcnskunám og segir að
sem betur fer sé það algengast. Gallinn sé
aðeins sá að of oft sé látið staðar numið
þegar konan hefur fengið lágmarks orða-
forða.
Börn í erliöleikiiiii
Guðrún sagðist ekki geta látið hjá líða
að benda á einn hóp nýbúa sem ætti sér-
staklega í vök að verjast en það væru stálp-
uð börn sem kæmu með konum frá Asíu-
löndum. 8-10 ára börn væru með mál-
þroska barns á sínu móðurmáli og næstu ár
færu í að tileinka sér frumdrög íslenskunn-
ar sem gæti þýtt að þau misstu af þeim
hugtakaþroska sem jafnaldrar þeirra öðlast
á þessum árum. Og hún vakti athygli á því
að í Námsflokkum Reykjavíkur hefðu þau
stofnað miðdeild til þess að styðja sérstak-
lega við nám þessa aldurshóps í íslensku og
samfélagsgrei n um.
Guðrún lagði ríka áherslu á að fákunn-
átta nýbúa í íslensku væri ekki aðeins
þeirra vandamál, heldur einnig vandamál <
samfélagsins. Samfélagið hefði ekki efni á