19. júní - 01.10.1993, Blaðsíða 18

18
3. TBL.1993
B OKMENNTA S YN
Guðrún Helgadóttir rithöfundur og
alþingismaður hefur orðið:
Isíðasta tölublaði 19. júní var pistli
hleypt af stokkunum um bók-
menntir. í yfirskrift hans var sagt að
„í honum muni menn skiptast á
skoðunum um bókmenntir". Þessu
hafði ég ekki veitt athygli þegar óskað var
eftir orði í belg frá mér því hefði ég gert
það hefði ég harðneitað. Ég hef ekki skrif-
að um bækur síðan ég var í menntaskóla
en þá skrifaði ég í Skólablaðið um ljóða-
kvöld á Sal. Þá gat ég þess af lítillæti mínu
að flest hefði nú þetta verið bull en þó gæti
verið að skáld leyndist í þessum Hannesi
Péturssyni sem þar hafði lesið upp! Þar
sem þetta reyndist allgott hjá mér hef ég
ekki tekið neina áhættu í fræðunum síðan.
Fyrsti ges.tapenninn í Bókmenntasýn 19.
júní var Elín Oddgeirsdóttir. Ég ætla að-
eins að víkja að grein hennar sem nefndist
„Að vera litterær dama“ og fjallar, eins og
nafnið bendir til, um konur sem skrifa.
Elín heldur því fram að bækur kvenna fái
allt aðrar og verri viðtökur en bækur karla
þó að konum sem skrifa fari æ fjölgandi.
Ekki þykir mér sú staðhæfing vel rökstudd
í greininni. Elín heldur því m.a. fram að
bækur kvenna fái „oft annarlega umfjöll-
un“. Ég er reyndar ein þeirra sem ævinlega
les umfjöllun um bókmenntir í blöðum og
tímaritum og í allri hreinskilni þá á ég erf-
itt með að fallast á að þetta sé rétt. Elín
vitnar í einn ritdóm um ljóðabók ungrar
konu en séð hef ég aðra slíka um ljóð
karla. Hún heldur því einnig fram að kon-
ur eigi erfiðara með að fá bækur sínar gefn-
ar út en karlar. Um þetta veit ég ekkert en
þessi staðhæfing er heldur ekki studd nein-
um rökum.
Ég fæ ekki betur séð en að stór hópur
kvenna sé, eða hafi verið, í fremstu víglínu
í íslenskri skáldskapargerð á síðustu árum.
Dæmi um það eru Vigdís Grímsdóttir,
Fríða A. Sigurðardóttir, Jakobína Sigurðar-
dóttir, Svava Jakobsdóttir, Vilborg Dag-
bjartsdóttir, Alfrún Gunnlaugsdóttir, Olga
Guðrún Árnadóttir, Kristín Ómarsdóttir,
Linda Vilhjálmsdóttir, Iðunn Steinsdóttir,
Herdís Egilsdóttir, Þórunn Valdimarsdótt-
ir, Kristín Steinsdóttir, Guðlaug Richter
og Heiður Baldursdóttir. Allar eiga þessar
konur það sameiginlegt að hafa hlotið
mikið hrós og mikla umfjöllun um verk
sín. Auðvelt væri að nefna töluvert stærri
hóp kvenna sem hlotið hafa vinsamlegar
móttökur en þessar konur hafa sannarlega
„slegið í gegn“ eins og það er kallað. Mér
er satt að segja til efs að ég gæti talið upp
jafnstóran hóp karla sem vakið hafa sams
konar athygli á síðustu árum fyrir skáld-
skap en það kann að vera rangt.
Ég held að mismunur á aðstöðu kynj-
anna liggi ekki þarna. Staðreyndin er sú að
konur skrifa minna en karlar og það á sér
svo hversdagslegar skýringar að óþarft ætti
að vera að nefna það. Konur hafa allt ann-
að og meira á sinni könnu en karlar, hvort
sem okkur líkar það betur eða verr. Það er
t.d. eftirtektarvert að konur byrja miklum
mun seinria að skrifa en karlar - oft þegar
börnin eru úr höndum þeirra. Ungu kon-
urnar gefa út meðan þær eru ennþá barn-
lausar og jafnvel karllausar! Þetta er kann-
ski álíka órökstutt og staðhæfingar Elínar í
áðurnefndri grein - ég hef ekki rannsakað
málið — en ég hygg að þetta sé ekki fjarri
sanni.
Mismunurinn felst einnig í því, og af
sömu ástæðum, að karlmenn eru iðnari við
að sækja bókmenntaráðstefnur og kynna
verk sín heima og erlendis, duglegri að
skrifa í tímarit og hittast og skeggræða hver
við annan. Þannig myndast of bandalög
rithöfunda sem skrifa hver um annan og
muna betur hver eftir öðrum þegar gerð
eru ársyfirlit yfir bókakostinn. Gagnrýn-
endur sjá þá oftar og þekkja þá e.t.v. pers-
ónulega þannig að úr verða klúbbar „litter-
ærra herra“ sem hafa meiri áhuga á öðrum
dömum en akkúrat „litterærum“.
Þetta held ég að konur verði að búa við
enn um sinn. Fæstar vildum við fórna
börnum okkar og heimili á altari hinna
fögru lista. Sé það virkilega svo að karlarnir
kjósi fremur að gera konum börn en að
lesa bækur þeirra þá er nóg af konum til að
skrifa fýrir. Að ég tali nú ekki um börnin,
þennan fjórðung þjóðarinnar sem fæstir
taka mark á. Þegar allt kemur til alls er það
ekki magnið sem skiptir máli heldur gæð-
in, systur.