19. júní - 19.06.2001, Blaðsíða 37

GJALDA
N É
Hjá körlum meðal leikskólakennara bætist raunar annað við sem ekki
mun plaga konur í karlastörfum. Á stundum liggja þeir undirgrun um að
hafa afbrigðilegar kenndir til barna. Þeir sem ég hef rætt við um þetta mál
telja sig þó ekki verða mikiö vara við slíkt, hvorkí karlarnir
sjálfir né leikskólastjórarnir. Yfirleitt taki allir aðilar því fagnandi ef karl kemur til
starfa, annað starfsfólk, foreldrar og ekki síst börnin. Víða erlendis hefur þetta
oröið meira mál og það svo að líkja má við ofsóknir. Frægur varð leikskólinn i
Svíþjóð þar sem hékk uppi svohljóðandi skilti: „Á þessum leikskóla starfar karl-
maður. Hann fær aldrei að vera einn með börnunum." Ólíklegt þykir mér að hann
hafi lengi starfað á þessum leikskóla.
Um tíma var óttast að mikil umræða um misnotkun barna gæti orðið til þess að
bakslag kæmi í tilraunir á Norðurlöndum til að auka hlut karla meðal starfsfólks
leikskóla og raunar einnig grunnskóla. Sú virðist ekki hafa orðið raunin, að
minnsta kosti ekki verulega. En óþægileg má vera sú tilfinning að vera tortryggi-
legur einvörðungu vegna kyns síns. Sjálfsagt svipað og að verða fyrir tortryggni
og mismunun vegna litarháttar eða annarra þátta sem maður ræður engu um.
Karlar sem hafa menntað sig til starfa á leikskólum hafa líka haft orð á því að
stundum sé þeim beinlínis sagt að þeir verði að reyna að „aðlaga sig kvenna-
heiminum." Leikskólinn hafi alltaf verið heimur kvenna og ekki um annað að
ræða fyrir karlana sem þar vilja vinna en að aðlaga sig því. Svo brugðið sé fyrir
sig hefðbundnu tungutaki þá eru karlarnir velkomnir „en á forsendum kvenna."
Karlarnir eru flestir ósáttir við að málin séu sett upp með þessum hætti. Það sé
ekki á nokkurn hátt sjálfgefið að kona hafi rétt fyrir sér varðandi uppeldi og um-
hyggju bara vegna þess að hún er kona. Fólk fæöist ekki með þá þekkingu, ekki
frekar en að karlar fæðist með þekkingu á því hvernig eigi að færa til peninga (
samfélagínu. Eina leiöin til að komast að niðurstöðu sé að mætast á jafnréttis-
grundvelli og tala um málin. Margt sé vafalaust gott eins og það hefur verið gert
en annað sé einfaldlega orðið hefðbundið alveg án tillits til þess hversu gott það
sé. Eitt megineinkenni einkynja stofnana er einmitt rík tilhneiging til að frjósa
fastar í hefðum og telja þeím ógnað af hinu kyninu.
I erlendum rannsóknum á því af hverju menntaðir karlar hætta á leikskólum er
þetta atriöi eitt af því sem hefur skotið upp kollinum. Þegar karlarnir mæta
nýútskrifaðir til starfa á leikskólunum þá mætir þeim heimur þar sem þeim finnst
að því sem kennt var í skólanum sé of oft ýtt til hliðar. Þeir upplifa að konur telji
sig sjálfkrafa vita hvað börnum sé fyrir bestu eingöngu af því að þær eru
konur. Skiptir þá engu hvort þær eru ómenntaðar eða hafa sömu
menntun og karlarnir að baki. Þegar skrefiö hafi verið tekið úr
heimi námsins og skólans og inn í heim vinnu og kvenna þá
sé tilhneiging til að hverfa frá kenn-
ingunum ogtil brjóstvitsins, og vel
að merkja, brjóstvits kvenna.
Síðasta atriði sem nefnt hefur
verið er að körlum þykir
stundum sem þeir séu
velkomnir sem Karlinn,
frekar en að verið sé að
sækjast eftir leikskólaken-
nara. Þeir eigi að ganga í
hlutverk trúðsins eða taka að
sér að vera hefðbundinn karl á
flestum sviðum innan leik-
skólans. Skyndilega tapist öllum
kunnáttan í að skipta um peru eða
bera þunga bekkinn og kalli á Karl-
inn til að redda þessu. Svona
viðmót, hversu vel sem það er
meint, er móðgandi fyrir menn sem
hafa háskólanám að baki og eru
komnir til að vinna sem leik-
skólakennarar.
Hjúkrunarfræði
Það er víöar en á leik-
skólunum sem kynjask-
iptingin er veruleg. Þeir
eru ekki ýkjamargir kar-
larnir sem starfa sem
hjúkrunarfræöingar og að
dæma eftir kynjaskipt-
ingunni meðal þeirra sem
eru að læra það fag þá mun
það ekkí breytast á næstu árum.
Hlutfall karla meðal hjúkrunar-
fræðinga er miklu lægra á íslandi
en í nágrannalöndum okkar og
virðist litill vilji til að hafa áhrif á
þá stöðu. Viö búum á hinn bóginn
það vel hér að til er íslensk athugun
35