Fréttablaðið - 22.08.2011, Blaðsíða 16

16 22. ágúst 2011 MÁNUDAGUR
Íþróttir spila mikilvægt hlut-verk í heilsu og velferð sam-
félagins og unga fólksins okkar
sem tekur þátt í daglegu starfi
íþróttafélaganna. Það að íþrótta-
félög setji sér stefnu um að vera
tóbakslaus styrkir enn frekar
þau jákvæðu áhrif sem starf
íþróttafélaganna hefur á heilsu
iðkenda sinna og samfélagsins.
Tóbakslausar íþróttir fela í sér
að allir sem taka þátt í íþrótta-
starfi eða koma að því með einum
eða öðrum hætti noti ekki tóbak,
mæli gegn notkun þess og komi
í veg fyrir hvers konar tóbaks-
notkun. Það þýðir að hvorki leik-
menn, þjálfarar né fyrirliðar noti
tóbak í vörina, í nös, eða reyki á
meðan þeir sinna starfi félags
síns.
Neysla munntóbaks hefur farið
vaxandi síðustu ár, einkum meðal
ungra karlmanna, og er ungt
íþróttafólk alls ekki undanskilið.
Munntóbak og íþróttir eiga hins-
vegar enga samleið, ekki frek-
ar en reykingar og íþróttir. Allt
tóbak skaðar heilsu neytandans.
Engu máli skiptir hvaða tóbaks-
tegund er notuð, hvort tóbakið
er tekið í vörina, reykt eða tekið
í nefið, allar gerðir tóbaks hafa
heilsuspillandi áhrif.
Skaðsemi munntóbaks
Talsvert er um að því sé haldið
fram að munntóbak skaði heilsuna
minna en reykingar. Slíkur sam-
anburður er ákaflega villandi því
fátt er jafn heilsuspillandi og reyk-
ingar. Að halda því fram að reyk-
laust tóbak (munntóbak, neftóbak)
sé hættulaust efni sem nota má í
staðinn fyrir sígarettur, stenst
ekki skoðun.
Rannsóknir hafa sýnt að neysla
reyklauss tóbaks getur leitt til
ýmissa sjúkdóma, þá einkum þess
sem tekið er í munn sem getur haft
áhrif á tannholdssjúkdóma, valdið
tannmissi og tannholdsrýrnun. Að
auki má geta þess að í sumum teg-
undum reyklauss tóbaks eru efni
sem geta leitt til krabbameins, þá
aðallega í munnholi, vélinda og í
briskirtli. Í ofanálag er munntób-
aksneysla mjög ávanabindandi og
veldur jafnvel meiri fíkn en reyk-
ingar.
Hvaða áhrif hefur munntóbak á
árangur íþróttamanna?
Minni líkur á hámarksárangri og
aukin hætta á meiðslum.
Nikótínið í tóbaki dregur saman
æðar þannig að flutningur nær-
ingar, þ.e. blóðs og súrefnis, til
vöðva minnkar. Minna blóðflæði
til vöðva veldur því að lengri tíma
tekur að byggja þá upp og eins að
ná bata ef slys eða meiðsli eiga sér
stað. Tóbaksnotkun dregur þann-
ig úr árangri þeirra sem stunda
íþróttir og þjálfunin skilar ekki
þeim árangri sem annars gæti
náðst. Það íþróttafólk sem vill
ná betri árangri ætti því að láta
munntóbakið eiga sig.
Norsk rannsókn bendir til þess
að munntóbaksneytendum sé
hættara við meiðslum en þeim
tóbakslausu. Meiðsli í vöðvum,
liðum, hnjám, liðböndum, sinum
og bakeymsli ýmiss konar voru
algengari meðal munntóbaksneyt-
enda. Nikótín hækkar einnig blóð-
þrýsting og púls sem veldur auka-
álagi á hjartað.
Munnur og Húð
■ Tóbaksneysla dregur úr súrefn-
ismagninu sem berst til húðarinn-
ar og þess vegna tekur lengri tíma
að losna við unglingabólur en ella,
ef þær eru til staðar.
■ Tóbaksneysla getur valdið
hrukkumyndun langt um aldur
fram.
■ Tóbakstuggur (baggar) geta
valdið því að varirnar springa og
að hvítir blettir, sár og blæðingar
koma í munninn eftir stutta notk-
un.
Hvað þurfa foreldrar að vita um
munntóbaksnotkun?
Ungt fólk byrjar oftast að nota
munntóbak fyrir tilstuðlan hóp-
þrýstings eða fyrirmynda. Börn
og unglingar líta upp til þeirra
sem eldri eru og taka upp óæski-
lega hegðun eins og tóbaksnotk-
un ef fyrirmyndirnar nota munn-
tóbak. Ungmenni verða mun fyrr
háð nikótíni en fullorðnir og geta
átt erfiðara með að hætta tóbaks-
notkuninni. Því er um að gera að
reyna að grípa sem fyrst inn í ef
ungt fólk er byrjað að fikta við
tóbaks notkun.
Foreldrar hafa iðulega mest
áhrif á börnin sín. Þess vegna
ættu foreldrar að tala opinskátt
við börn og unglinga um munn-
tóbaksnotkun og heilsutjónið sem
getur fylgt henni. Eins er ráðlegt
að fylgjast með félögum barnanna
sinna og hvort þeir noti munntóbak
eða annað tóbak.
Foreldrar geta farið fram á
að þau íþróttafélög, sem börnin
þeirra æfa hjá, setji sér reglur um
notkun tóbaks á æfingatíma og
íþróttaviðburðum, og má benda á í
því samhengi að ÍSÍ hefur ályktað
mjög eindregið gegn allri tóbaks-
notkun í hvaða formi sem hún er,
innan starfsemi sambandsins.
Í ljósi þess að börn og ungling-
ar byrji oftast að nota munn tóbak
fyrir tilstuðlan hópþrýstings eða
fyrirmynda er ekki skrítið að
foreldrar barna, sem útsett eru
fyrir þessari neyslu í því íþrótta-
og tómstundastarfi sem barnið
stundar, upplifi sig svikna að sjá
tóbaksneyslu látna óáreitta, jafn-
vel af þjálfurum eða afreksíþrótta-
mönnum, innan starfsins.
Hvað geta forráðamenn íþrótta-
félaga og íþróttaþjálfarar gert til
að koma í veg fyrir tóbaksnotkun
íþróttamanna?
Fyrirmyndir ungs fólks eru
þjálfarar, eldri leikmenn, fyrir-
liðar og aðrir foringjar í hópum
þeirra, félagarnir og fjölskyld-
an. Börn og unglingar líta upp til
þeirra sem eldri eru og taka oft
upp óæskilega hegðun á borð við
tóbaksnotkun ef fyrirmyndirnar
nota tóbak.
Æskilegt er að íþróttafélög
marki sér stefnu í tóbaksvörnum
til að stuðla enn frekar að heil-
brigðum lífsstíl íþróttafólks með
því að ganga fram með góðu for-
dæmi.
Aðstoð við að hætta munntóbaks-
notkun
Ráðgjöf í reykbindindi 800-6030
er símaþjónusta fyrir fólk sem
vill hætta tóbaksnotkun, hvort sem
það er reyktóbak eða reyklaust.
Við þjónustuna starfa hjúkrunar-
fræðingar með sérþekkingu í
tóbaks meðferð. Lýðheilsustöð
gaf nýverið út leiðbeiningar fyrir
þá sem vilja hætta munntóbaks-
notkun, hægt er að panta bækl-
inginn sér að kostnaðarlausu hjá
Landlæknisembættinu.
Kæri launþegi. Mig langar að vekja athygli á máli sem
snertir ansi stóran hóp launþega
innan Starfsgreinasambands
Íslands, nánar til tekið um 50.000
manns, þar á meðal á félagssvæði
þíns verkalýðsfélags sem er innan
Starfsgreinasambandsins. Þar
með erum við að tala um þinn
pening, þín stéttarfélagsgjöld. Af
þeim rennur hluti til Starfsgreina-
sambandsins og á hluta þess fjár
hefur ekki verið staðið skil á.
Framkvæmdastjóra sambands-
ins hefur verið sagt upp störfum
vegna trúnaðarbrests. Um er að
ræða grun um umboðssvik og
fjárdrátt.
Fyrir liggur skýrsla frá óháðum
endurskoðunaraðila um fjárreiður
sambandsins fyrir árið 2010 þar
sem gerðar eru alvarlegar athuga-
semdir við meðferð framkvæmda-
stjóra á fjármunum sambandsins í
eigin þágu. Þessi skýrsla er studd
áliti hæstaréttarlögmanns.
Þann 26 maí sl. samþykkti
framkvæmdastjórn sambands-
ins að segja framkvæmdastjóra
upp störfum, semja við hann um
starfslokasamning og láta málið
niður falla að öðru leyti.
Hópur félagsmanna úr Starfs-
greinasambandinu á erfitt með
að sætta sig við þessa afgreiðslu
málsins og telur framkvæmda-
stjórn hafa tekið ranga ákvörðun
í þessu máli.
Við höfum birt opið bréf til
framkvæmdastjórnarmeðlima.
Nokkrir hafa svarað á heimasíð-
um félaga sinna en við erum enn
að bíða eftir svörum frá öðrum.
Hópurinn telur að rannsaka
eigi málið frekar og fá á hreint
hvort hér er um saknæmt athæfi
að ræða. Það þarf þá ræða og að
lagfæra og það á að gerast fyrir
opnum tjöldum.
Þetta mál þarf að ræða innan
verkalýðshreyfingarinnar ásamt
fleiru sem betur má fara í starfi
okkar. Markmið hreyfingarinnar
á að vera það eitt að vera félags-
mönnum sínum vörn í baráttunni
fyrir að halda fengnum hlut og
sóknartæki fyrir betri kjörum.
Það er ljóst að verkalýðshreyf-
ingin nýtur ekki mikils trausts
nú um þessar mundir og við þurf-
um að endurvinna þetta traust til
að geta gegnt hlutverki okkar.
Afgreiðsla þessa máls er miður
gott innlegg í þá vinnu.
Þessi hópur, sem er víðs vegar
að af landinu, telur að verkalýðs-
hreyfingin eigi að vera í farar-
broddi fyrir breyttum vinnu-
brögðum í stjórnsýslu á Íslandi
því það virðist nokkuð sama
hvað fer úrskeiðis hér á landi,
reikningurinn er sendur laun-
þegum en enginn tekur ábyrgð á
einu eða neinu. Vinnubrögð sem
einkennast af leyndarhyggju
og feluleik eiga ekki heima í
verkalýðs hreyfingunni. Af þeim
vinnubrögðum fáum við nóg
annars staðar.
Við hvetjum launamenn innan
starfsgreinasambands Íslands
til að kynna sér þetta mál og
krefja forystumenn sína svara
um hvort þetta séu leikreglurnar
sem við viljum við hafa í okkar
sam tökum.
Æskilegt er að íþróttafélög marki sér
stefnu í tóbaksvörnum til að stuðla enn
frekar að heilbrigðum lífsstíl íþróttafólks
með því að ganga fram með góðu fordæmi.
Eiga íþróttir og munntóbak samleið?
Til umhugsunar
fyrir launamenn
Gunnar Valsson
gv@remax.is
Þórarinn Jónsson
Löggiltur
fasteignasali
Láttu okkur selja fyrir þig
TOPP
ÞJÓNUSTA
ER OKKAR FAG
Hringdu núna 699 3702
Heilbrigðismál
Bára
Sigurjónsdóttir
verkefnisstjóri hjá
Landlæknisembættinu
Verkalýðsmál
Hjalti
Tómasson
félagsmaður í Bárunni