Íslendingur - 06.02.1980, Blaðsíða 4

Ólafur Hergill Oddsson, héraðslœknir, skrifar hugleiðingu
Útgefandi:
ÁbyrgOarmaður:
Ritstjórn:
Frétta og auglýsingastjóri:
Afgreiósla og gjaldkeri:
Dreifingarstjóri:
Fréttastjóri, sími:
Auglýsingar, simi:
Áskriftargjaid:
Lausasala:
AuglýsingaverO:
Prentun:
íslendingur hf.
Siguróur J. Sigurðsson
Gisli Jónsson
Guðmundur Frimannsson
Sigurður J. Sigurósson
Björn Jósef Arnviðarson
Gunnar Berg
Ottó Pálsson
Sigurlina Sigurgeirsdóttir
21501
21500
kr. 2.500 á ársfjórðungi
kr. 230 eintakið
kr. 2.200 dálksm.
Prentsmiðja Björns Jónssonar
Nýbygging Fjórðungs-
sjúkrahússins hefur
dregist úr hömlu
Það mun hafa verið á seinni hluta ársins 1973, að Ólafur
Sigurðsson, yfirlæknir, tók fyrstu skóflustunguna að
nýbyggingu við Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri.
Síðan hefur mikið vatn runnið til sjávar, en að sama
skapi hefur ekki miðað nýbyggingunni. Upphaflega
voru menn stórhuga og bjartsýnir. Reiknað var með að
Ijúka við bygginguna, sem á að verða um það bil fimm
sinnum stærri en núverandi sjúkrahúsbygging, á árinu
1981. Fyrirsjáanlegt er að það verðurekki, kallastgottef
lokið verður við 1/5 hlutann.
Núverandi bygging FSA var byggð á árunum
1946-1953. Þá var húsið rúmgott, en þróunin hefur
orðið ör í læknisfræðinni, þannig að byggingin er löngu
orðin of lítil. Að auki hefur íbúafjöldi á þjónustusvæði
þess aukist og sjálft þjónustusvæðið stækkað, jafnframt
því sem hlutverki þess hefur verið breytt.
Ólafur Sigurðsson, yfirlæknir, skrifaði athyglisverða
grein í íslending 5. desember sl. Þar segir hann m.a. um
ástandið á sjúkrahúsinu:
„Eins og nú er ástatt eru þrengsli á sjúkrahúsinu til
mikils baga og fjötur um fót og vinnuaðstaða yfirleitt
erfið. Húsnæðisskortur háir sjúkrahúsinu meira en
nokkuð annað, hefir neikvæð áhrif á starfsemi sjúkra-
hússins, setur henni skorður og hindrar eðlilega þróun
spítalans. Eins og kunnugt er útheimtir sjúkrahús nú á
tímum fjölda sérhæfðs starfsfólks, sérfræðinga, um-
fangsmikinn útbúnað og tækjakost og mikið vinnurými.
Núverandi spítali er hannaður fyrir aldarfjórðungi á
þeim tímum þegar tækniþróun á sjúkrahúsum var til-
tölulega skammt á veg komin, legurými hlutfallslega
mikið í þeim, en vinnurými lítið. Fyrirkomulag sjúkra-
hússins er því orðið óhentugt og úrelt auk þess sem
húsrými þess er framar öðru allt of lítið. Eins og sakir
standa eru þarfir spítalans einkum tvenns konar, annars
vegar aukið vinnurými og hins vegar aukið hjúkrunar-
rými. Þjónustubyggingin ásamt tengiálmu er einmitt að
megin hluta vinnurými. Þegar það verður, að skurð-
stofur, slysastofa, gjörgæsla og röntgendeild flytja í
þjónustubygginguma, skapast möguleiki á, að aðrar
deildir spítalans fái aukið húsrými og hjúkrunardeild
hans stækki.“
Svo mörg voru orð Ólafs Sigurðssonar og af þeim
Ijóst, að við svo búið má ekki standa lengur. Nýbygging
sjúkrahússins hefur dregist úr hömlu. Hefur þar margt
komið til, en meginorsökin liggur í fjárframlögum ríkis-
ins, sem hafa verið skorin við nögl. Þá hefurframkvæmd
verksins verið í höndum Innkaupastofnunar ríkisins, en
ekki heimamanna, og mun það fyrirkomulag ekki hafa
reynst sem skyldi.
íslendingur tekur undir með Ólafi Sigurðssyni, þar
sem hann segir í áðurnefndri grein: „Eftir sem áður
hlýturstefnan í málum spítalans að verasú, að hérverði
komið upp þróuðu sérdeilda og svæðissjúkrahúsi fyrir
Akureyri, Norðurland og hluta af Austurlandi og sé það
jafnframt varasjúkrahús landsins í almannavörnum
þess. Það er mikilvægt sanngirnis og réttlætismál fyrir
landsbyggðina, að það sé eitt þróað svæðissjúkrahús
staðsett utan Reykjavíkur. Akureyri erfyrirmargra hluta
sakir eini staðurinn sem kemur til greina vegna legu
sinnar, fjarlægðar frá Reykjavík og vegna þeirrar
byggðar sem þar er og á Norðurlandi. Það er mál, sem
stuðlar að jafnvægi í byggð landsins og það er ásamt
öðrum málum eitt af meiriháttar skilyrðum fyrir vexti og
viðgangi Akureyrar og byggðar á Norðurlandi."
Það er síðan þingmanna kjördæmisins að sjá til þess
að þetta geti orðiðað veruleika, að ekki dragist úr hömlu
að Ijúka þeim áfanga nýbyggingarinnarsem nú er unnið
að, né langtímamarkmið látin bíða.
4 - ÍSLENDINGUR
„Gætíð barnar
umferðinni44
Umferðarmál hafa verið í
brennidepli á Akureyri að und-
anförnu. Hefur þartvennt kom-
ið til.
f fyrsta lagi hafa orðið nokk-
ur ógnvekjandi slys á ungufólki
í umferðinni og einnig hefur
kynning á nýju miðbæjarskipu-
lagi vakið fólk til umhugsunar
um þessi mál.
Fundir hafa verið haldnir.
Slysavarnafélagið stóð fyrir
fundi í Alþýðuhúsinu í fyrra-
vetur, þar sem mikið var rætt
um umferðarfræðslu. Var það
góður fundur, en einkenndist
þó ef til vill um of af þeirri
skoðun að umferðarhverfið
væri óbreytanlegt, bílarnirværu
ófreskjur, sem við yrðum fyrir
alla muni að láta börnin okkar
gæta sín á. Það hefði mátt ætla,
að umferðarslys væru náttúru-
lögmál, umferðin sem slík
óbreytanlegt náttúruafl, sem
eingöngu væri hægt að verjast,
en ekki hafa áhrif á eða stjórna.
Nú er það svo, að umferðar-
fræðsla barna er auðvitað sjálf-
sagður hlutur. Hins vegar verð-
ur fólk að gera sér grein fyrir
þeim takmörkunum, sem slík
fræðsla hefur. Börn eru og
verða börn og rannsóknir hafa
sýnt, að a.m.k. fram að 10 ára
aldri eru viðbrögð barna svo
hvatvís og vanhugsuð, að t.d.
það að missa bolta út á götu
leiðir auðveldlega til þess, að öll
fræðsla gleymist á augnabliki.
Við verðum að gera það upp við
okkur, hvort við eigum að laga
barnið að umferðinni eða um-
ferðina að barninu.
• Endurskipulögðu
gaínakerfið með
góðum árangri
Norsk rannsókn sýndi fram á
árangur, sem rekja mátti til um-
ferðarfræðslu, en hann var:
Fyrir fræðslu: Slys á börnum
í umferðinni 0-14 ára: 17/
10.000 börn/ár.
Eftir fræðslu: Slys á börnum í
umferðinni: 14/10.000 börn/ár:
Það er tiltölulega lítill munur.
Svíar hafa hins vegar auk
fræðslu lagt mikla áherslu á
endurskipulagningu gatnakerf-
is í bæjum með tilliti til
gangandi fólks. Yfirleitt hefur
árangurinn skilað sér ótvírætt í
fækkun slysa, t.d. í Gautaborg,
eins og eftirfarandi tölur sýna:
1) Gamall bæjarhluti fyrir
endurskipulagningu: 28 slys á
börnum/10.000 börn/ár.
JEftir endurskipulagningu:
Frá 1.5 til 5 slys/10.000 börn/
ár.
Fækkun slysa varð þarna sex
til nítjánföld.
Sú stefna Svía að gera um-
ferðina örugga fyrir gangandi
fólk, virðist hafa skilað árangri,
því t.d. á meðan mikil aukning
verður á slysum á gangandi
fólki í Osló á árunum 1960 til
1972, fækkar þeim að sama
skapi í Gautaborg og Stokk-
hólmi (þrátt fyrir aukna um-
ferð í báðum löndunum).
í grófum dráttum má segja,
að áður en farið var að hugsa
um umferðaröryggi í sambandi
við skipulag bæja, hafi gatna-
kerfið litið út eins og taflborð:
Ölafur Hergill Oddsson,
héraðslæknir.
Hér er umferð óhindruð í all-
aráttir.
Eftir endurskipulagningu:
Hér hefur íbúðahverfi verið
lokað af.
Slíkt kerfi þýðir auðvitað, að
bíllinn getur ekki vaðið beint af
augum eins og hestur í óbyggð-
um, heldur verða leiðir afmark-
aðar.
• Vildu auka öryggi
barna, en felldu
tillögur um ein-
földun á umferð-
inni
í slíku kerfi komast bílarnir
greiðlega leiðar sinnar, en á
þeim stöðum (umferðarhorn-
um), þar sem fótgangandi mæta
bílunum, verður mikið um
óvænt atvik, ekki síst með tilliti
til þess að farartækin geta ver-
ið allt frá reiðhjólum upp í vöru-
flutningabíla. Afleiðingar slíks
kerfis eru:
Tíð slys á gangandi fólki,
einkum börnum.
Þar sem íbúðahverfi hafa ver-
ið gerð að einni heild og straum-
ur umferðar ekki leyfður, hafa
slys á börnum orðið nánast
engin. Umferðin hefur þá safn-
ast á aðalgötur, færri götur. Þar
með hefur verið hægt að leggja í
kostnað við að auka öryggi eins
og t.d. með því að setja upp um-
ferðarljós.
Dæmi: Fyrir endurskipulagn
ingu:
t
, "7 Í j|t * ' t
jO —
t"* •
! ' *!t * t
Á fundi um umferðarmál, sem
haldinn var í Lundaskólan-
um í fyrravetur, kom fram, að
íbúarnir vildu að yfirvöld gerðu
allt sem mögulegt væri til að
auka öryggi barna í hverfinu.
Þegar hins vegar var stungið
upp á að loka vissum götum,
sem að mínu mati hefði gert um-
ferðina minna duttlungafulla,
sem sé öruggari, þá var það fellt.
Spurningin er þessi: Viljum
við geta farið þvers og kruss um
bæinn á blessuðum bílunum
okkar, eða viljum við laga
okkur að völdum leiðum, sem ef
til vill þýða aðeins lengri akstur
en sennilega færri slys?
Rannsókn var gerð í Gauta-
borg á tíðni umferðarslysa á
börnum árin 1964-1966. Á
þeim árum urðu 643 slys á börn-
um í umferð. í 640 (99.5%) til-
fella voru börnin óvarin, sem sé
fótgangandi. 56% slysanna gerð
ust í íbúðahverfum.
Þetta sýndi, að ef gera átti
umhverfi öruggt fyrir barnið,
varð að taka tillit til þess hve lít-
ið er hægt að treysta hegðun
barnsins í umferðinni.
Niðurstöður rannsóknanna
sýndu, að:
1) Slysatíðni var meiri í eldri
borgarhverfum en nýjum.
2) Að þessi munur var ekki