Morgunn - 01.12.1981, Síða 76

170
MORGUNN
Nokkrum sinnum á öldinni hafa þeir í eigin fræðum þurft
að lýsa yfir vantrausti á „heilbrigða skynsemi" til þess
að geta útskýrt nýjar uppgötvanir og tengt þær ríkj-
andi þekkingu. Djarfar kenningar hafa séð dagsins ljós
og verið viðurkenndar eftir þóf og fræðilegar umræður.
Aðrar kenningar hafa hins vegar reynst rangar, — en
mergurinn málsins er sá, að engu er hafnað af því einu
að það sé ótrúlegt eða hjákátlegt.
Hjákátlegt segi ég, því að spaugilegt þykir stundum
það sem nýtt er. Hefur rithöfundurinn Arthur Koestler
bent á, að ýmislegt sé líkt með listum, vísindum og kímni,
en á öllum þessum sviðum er sköpun með í spilinu, —
sköpun, fundvísi, fyndni.
Síðastliðið sumar dvaldi ég um tíma að störfum í gamalli
heimaborg minni, Toronto í Kanada, og hitti ég þar að
máli gamla kunningja úr hópi áhugamannna um dulsálar-
fræði. Sumir þeirra voru að undirbúa ráðstefnu um
dulsálarfræði og var það í samvinnu við stofnun nokkra
í Englandi, sem kallast Parascience Centre. Ráðstefnan í
Toronto fjallaði um eðlisfræðilegar, lífeðlisfræðilegar og
heimspekilegar hliðar á huganum og dulargáfum manna.
Ég nefni ráðstefnu þessa til dæmis um nýjar atlögur
í þeim rannsóknum, sem í upphafi voru kallaöar „psychi-
cal research" (sálarrannsóknir) og síðar „parapsycho-
logy“ (dulsálarfræði). Þykir eðlisfræðingum nú hug-
takið „parapsychology" of þröngt og vilja sumir kalla
vísindin ,,,parascience“: vísindin um það sem er „til hlið-
ar“. Við íslenska þýðingu bærust böndin að orðinu „dul-
vísindi11, sem margir nota að vísu um dulspeki. Orðaleik-
irnir geta sett menn í vanda, en meir er þó um vert, að
nýjar aðferðir auki skilning manna á fyrirbærunum.
II. Úr lieimi vísindanna
Hér hefur lauslega verið frá því sagt, hvernig menn
með áhuga á dulrænum fyrirbærum hafa öðru hverju