Stundin - 01.09.1940, Blaðsíða 39

STUNDIN
39
Höggið,
sem dró Troizky til dauða
Til skamms tíma bjuggu
roskin, rússnesk hjón, ásamt
litlum sonarsyni sínum í göml-
um víggirtum kastala skammt
fyrir utan borgina Mexico, höf-
uðborg Mexícóríkis. Ríkislög-
reglan bjóst alltaf við að eitt-
hvað óvænt og ógurlegt mundi
lienda þessi gömlu hjón og var
á stöðugum verði um hús
þeirra. Dag og nótt voru varð-
menn á sveimi beggja megin við
gerðið. Fólk, sem heimsótti þessi
gömlu hjón, talaði rússnesku,
ensku, frönsku, spænsku og
hebresku. Öllum þessum málum
ægði saman fyrir eyrum varð-
anna, þegar gestii’nir komu og
fóru. Á öllum aðkomumönnum
var gerð leit að vopnum áður
en þeir fengu inngöngu i húsið.
Maðurinn, sem hér bjó, var
Leon Trotsky, einn af upp-
hafsmönnum i'ússnesku bylt-
ingarinnar. Hann reyndist hafa
stærsta heila, er veginn hefur
verið í Mexíkó, þrjú og hálft
pund.
Trotsky varð sextíu og eins
árs að aldri, en 28 ár æfi sinn-
ar hafði hann dvalið í útlegð.
Tvisvar rak rúsneski Zarinn
hann í útlegð til Síberíu, en
síðast gerði Stalin hann útræk-
an æfilangt úr Sovét-Rússlandi
1928. Milljónir manna lögðu
hlustirnar við í hvert skipti
sem þessi maður talaði, millj-
ónir manna hötuðu hann og
fyrirlitu, en þó mun Jósef Stal-
>n hafa óttast hann og hatað
mest allra manna.
Það gjörðist fyrir nokkrum
vikum, eða kl. 5,30 eftir hádegi
þann 20. ágúst 1940. Gagn-
kunnugur heimilisvinur Trotsk-
ys sótti um leyfi til varðmanns
ins um að mega heimsækja
hann, og sá ekki varðmaðurinn
Trotzky á banasænginni.
ástæðu til að varna honum inn-
göngu frekar en endranær.
Nokkrum andartökum síðar
var varðamaðurinn handtekinn
og fannst lík hans grafið í
jörðu að nokkrum dögum liðn-
um.
Það var Kanadamaðurinn
Frank Jackson, er beiddist inn-
göngu. Hann er talinn að hafa
átt efnaða að og hafði venzla-
fólk hans og vinur hjálpað
Trotsky um peninga síðustu
misserin. Er Jackson bar að
garði hitti hann Trotsky utan
dyra. Var hann á stjái við
hænsnahús sitt. Jackson kvaðst
vera kominn til að leita upplýs-
inga og nánari skýringa á
grein, sem Trotsky hafði ný-
lega skrifað. Trotsky tók því
vel og bauð manninum inn í
stofu. Þegar inn í borðstofuna
kom, hittu þeir konu Trotskys,
og bað Jackson hana að gefa
sér glas af köldu vatni. Eftir
þann beina gengu þeir inn í
bókaherbergið, en Jackson var
annarlegur til gangs, því hann
hafði meðferðis langan og
skrautbúinn hníf, skammbyssu
og öxi, sem fjallgöngumenn
hafa til ferðalaga.
Er Trotsky sneri baki við
gesti sínum, hjó hann öxinni
aftan i höfuð honum og mun
Jackson hafa ætlað að myrða
hann án þess að hann gæfi frá
sér nokkurt hljóð. Öxin hjóst
inn í heila Trotskys, en hann
féll þó ekki við tilræðið, heldur
æddi hljóðandi um gólfið, unz
hann féll við dyrnar með al-
blóðugt andlit.
Varðmenn utan girðingar, er
heyrt höfðu neyðarópin, komu
nú á vettvang, handsömuðu til-
ræðismanninn og sviptu hann
vopnum. Börðu þeir hann ó-
spart, en kona Trotskys bað
honum vægðar og sagði: „Lofið
lionum að lifa, lofið honum að
lifa”. Gamla konan bar sig vel
á meðan maður hennar barðist
við dauðann.
Hið óviðjafnanlega sálarþrek
Trotskys hélt í honum lífinu i
26 klukkustundir eftir axar-
höggið, en þá gaf hann upp
andann.
Um tilræðismanninn er það
að segja, að áður hafði hann
verið uppvis að ýmsum minni