Morgunblaðið - 02.10.2009, Blaðsíða 27

Umræðan 27
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. OKTÓBER 2009
TÍU dögum áður en
Gandhi var myrtur,
hinn 20. janúar 1948,
var sprengju kastað í
áttina að honum. Það
var ungur hindúi sem
var þar að verki. Árás-
in mistókst og Gandhi
lifði þetta af.
Ungi maðurinn var
handtekinn. Daginn
eftir höfðu margir úr
röðum síka samband
við Gandhi til að sannfæra hann um
að ofbeldismaðurinn væri ekki trú-
bróðir þeirra. Gandhi áminnti þá og
sagði að það skipti engu máli hvort
árásarmaðurinn væri síki, hindúi eða
múslimi. Hver sem hann væri þá ósk-
aði hann honum alls hins besta.
Gandhi útskýrði að unga manninum
hefði verið kennt að líta á hann sem
óvin hindúa og málstaðar þeirra.
Þessu hatri hefði verið sáð í hjarta
hans. Ungi maðurinn hefði trúað því
sem honum hefði verið kennt og ver-
ið svo örvæntingarfullur og vonlaus
að ofbeldi hefði virst vera eina leiðin.
Gandhi hafði samúð með mann-
inum. Enginn fyrirleit ofbeldi meira
en Gandhi og enginn hafði meiri
skilning á því að einungis er hægt að
sigrast á ofbeldi með því að beita
friðsamlegum aðferðum.
Líkt og vatnið sem slekkur eldinn
er aðeins hægt að sigrast á hatri með
kærleika og umhyggju. Sumir gagn-
rýndu Gandhi fyrir að fara of mjúk-
um höndum um ofbeldismanninn.
Aðrir gerðu lítið úr sannfæringu
hans sögðu hana tilfinningasemi,
óraunsæja og innantóma draumsýn.
Gandhi var einn á báti. Margir báru
virðingu fyrir honum en það voru fáir
sem deildu sömu skoðun og hann.
Fyrir Gandhi merkti tilvera án of-
beldis takamarkalausa ást á mann-
kyninu. Það var lífsmáti sem spratt
frá hans innstu hjartarótum. Fyrir
marga af hans fylgismönnum var til-
vera án ofbeldis hinsvegar einungis
pólitísk aðferð.
Gandhi var einn á báti. Þar sem
hann gekk hinn gullna meðalveg,
hina sönnu leið mannúðar sem reynir
að sætta andstæður, virtust hug-
myndir hans og framkvæmdir vera
öfugsnúnar í augum öfgamanna.
Mannkynið verður að taka höndum
saman og uppræta hryðjuverk. En
hvernig er það mögulegt? Munu
hefndarárásir þjóna þeim tilgangi?
Eru þær ekki aðeins líklegar til að
auka á hatrið? Ef við gefum okkur að
hægt sé að sigra hinn sýnilega „óvin“
myndi það koma á sönnum friði?
Gamalt hatur mun halda áfram að
krauma undir niðri og það verður
ómögulegt að spá fyrir um hvar mun
sjóða upp úr næst. Friður sem bygg-
ist á því að þagga niður í fólki með
einhvers konar þvingunum er ekki
raunverulegur friður heldur graf-
arþögn.
Tuttugasta öldin var öld átaka þar
sem hundruð milljóna manna dóu of-
beldisfullum dauðdaga. Á þessu nýja
tímabili 21. aldarinnar verður mann-
kynið að hafa að leiðarljósi það
grundvallargildi að undir hvaða
kringumstæðum sem er sé aldrei
hægt að sætta sig við eða réttlæta
dráp á fólki. Ef við skiljum það ekki,
ef við breiðum ekki út þessi grunn-
gildi og greypum djúpt í líf okkar
þann skilning að aldrei sé hægt að
nota ofbeldi til að réttlæta einhvern
málstað, þá höfum við ekkert lært af
biturri reynslu 20. aldarinnar. Hin
raunverulega barátta 21. aldarinnar
verður ekki háð á milli menningar-
heima eða trúarbragða. Hún mun
standa á milli þess að beita ofbeldi
eða finna friðsamar leiðir. Hún mun
fjalla um villimennsku eða siðmenn-
ingu í sinni eiginlegustu merkingu.
Það er meira en hálf öld síðan Gandhi
reyndi að rjúfa vítahring ofbeldis og
hefndarverka. Það sem aðgreinir
okkur frá villidýrum, sagði hann, er
að við reynum stöðugt að bæta okkur
siðferðislega. Mannkynið er á kross-
götum sagði hann og verður að velja
annaðhvort ofbeldi, frumskógarlög-
málið, eða friðsamar leiðir, lögmál
mannúðar. Í dag stend-
ur heimurinn frammi
fyrir ótrúlegum tæki-
færum. Við höfum
möguleika á því að
hefja nýtt tímabil í
sögu mannkynsins. Í
stað þess að halda
áfram að kynda ófrið-
arbál haturs getum við
valið að slökkva það
með stórkostlegu
„flæði samræðna“ sem
mun auðga allt mann-
kynið. Það þarf alltaf
hugrekki til að breyta neikvæðni í
eitthvað jákvætt. Núna er tíminn
fyrir hvert og eitt okkar að draga
fram slíkt hugrekki. Hugrekki frið-
samlegra leiða, hugrekki samræðna
og hugrekki til að hlusta á það sem
við viljum helst ekki heyra. Hug-
rekki til að forðast hefndarþrá og
hafa skynsemina að leiðarljósi. Of-
Tilvera án ofbeldis krefst hugrekkis
Eftir Daisaku Ikeda »Höfundur fjallar um
baráttu Gandhi gegn
ofbeldi og hvernig skuli
koma á fót tilveru án of-
beldis í gegnum sam-
ræður og hugrekki.
Daisaku Ikeda
Höfundur er heiðursforseti Soka
Gakkai International, stofnandi Soka-
háskólanna og handhafi frið-
arverðlauna Sameinuðu þjóðanna.
beldi kviknar í særðu hjarta, í hjarta
sem kvelst af niðurlægingu, von-
brigðum og vanmáttarkennd og í
hjarta sem finnur ekki tilgang í líf-
inu. Bræðin sem sprettur af særðri
sjálfsvirðingu brýst oft fram í of-
beldi. Keðja ofbeldis sem gengur út
á það að buga og berja aðra til und-
irgefni breiðist þannig út um sam-
félagið og magnast oft upp í umfjöll-
unum fjölmiðla.
Bandaríski mannréttinda-
leiðtoginn dr. Martin Luther King
Jr. kynnti sér heimspeki Gandhi.
Hann lýsti því yfir að ef hugur og
hjarta manneskju væru í ringulreið
gæti hún ekki í raun ástundað frið-
samar leiðir. Auðmýkt sprettur frá
heilbrigðu og friðsömu hjarta, frá
auðmýkt fæðist viljinn til að hlusta á
aðra, frá vilja til að hlusta á aðra
verður til gagnkvæmur skilningur
og frá gagnkvæmum skilningi skap-
ast friðsamt þjóðfélag. Tilvera án of-
beldis er æðsta form auðmýktar.
Æðsta form hugrekkis. Gandhi
kenndi að „þeir sem eru sterkir eru
aldrei hefnigjarnir“ og það þarf hug-
rekki til að taka þátt í samræðum.
FLENSUFÆLUR
á tilboði í apótekum Lyfja & heilsu
1.-5. október
Ein á dag C vítamín 500 mg 100 stk.
30% afsláttur
Rautt kóreskt ginseng
20% afsláttur
Windmill vítamín, allar teg.
30% afsláttur
Handspritt frá Gamla apótekinu
10% afsláttur
Mild sápa frá Gamla apótekinu
10% afsláttur
Nýtt
www.lyfogheilsa.is við hlustum!
P
IP
A
R
•
S
ÍA
•
9
1
5
9
9