Ný saga - 01.01.1987, Page 78

KONUR FYRIRGEFA KÖRLUM HÓR
Feðgar á sparifötum; óllklegir til að láta konur kúga sig.
um egtakærleika og elsku til
bónda síns", líkt og séra
Björn Þorvaldsson í Lóni í
Austur-Skaftafellssýslu
skrifaði í október 1847.26
Jafnvel erþess dæmi að bóndi
sagðist vilja borga en kona
hans tók það ekki í mál. Lýstu
tveir hreppstjórar Rosm-
hvalanesshrepps því í bréfi til
sýslumanns í árslok 1823:27
Eftir herra sýslumanns
bréfi af 30. novembr. síst-
liðins mánaðar höfum við
undirskrifaðir farið þess á
leit við bóndann Magnús
Rafnsson hvort hann góð-
mótlega og án meiri fyrir-
hafnar út vilji helst að
betala sína hórdómssekt,
hvartil hann svaraði að sína
sekt vildi hann góðmótlega
betala. En við sama tæki-
færi kom kona nefnds
Magnúsar til okkar og lét í
ljósi ósk sína að eftir því
hún kona hnigin að efra
aldri vildi gjarnan lifa með
manni sínum eftir sem
áður og þessvegna biðja
fyrir hann, að honum mætti
vægð eftir látast í hans
sektar betaling. Kröfðust-
um við að hún gæfi okkur
þessa sína ósk skriflega til
kynna, hver að er inni falin
í þessu innlagða skjali, í
hverju við getum ekki fund-
ið neinn rangan tilgang.
Á hinn bóginn kemur fyrir
að beri á einhvers konar nauð-
ung, til dæmis þegar Sigurð-
ur Sigurðsson og kona hans
Sigríður Einarsdóttir í Rang-
árvallasýslu sóttu bæði um
eftirgjöf vegna fyrsta hór-
dómsbrots hans haustið
1835.28 Bréf hennar er ósköp
venjulegt og hún lætur í ljósi
„rninn fúsa vilja framvegis að
lifa í sömu hjónabands kær-
leikum með honum, sem áður
hafa verið okkar á milli".
Hann er drýgindalegri, segist
leyfa sér að sækja um og tek-
ur fram: „í þessu skyni legg
ég einnig hér við fyrirbón frá
konu minni um að nefndar
bætur mættu mér fyrir henn-
ar auðmjúku milligöngu eftir-
gefnar verða." Þetta bendir til
þess að hann hafi krafist þess
af Sigríði að hún sækti um.
Það er jafnframt áberandi að
um og eftir 1850 fóru bændur
að skrifa eigið bréf með um-
sóknum kvenna sinna. Er þá
algengt að bréfin séu á sama
blaði, hans bréf þá framan á
en hennar aftan á, og bæði
skrifuð með sömu hendi.29 1
þeim tilvikum má ætla að
bóndi hafi átt frumkvæðið og
konan aðeins látið til leiðast.
Einnig er fyrirbón Halldóru
Eiríksdóttur á Neðri-Þverá í
Fljótshlíð f rá 26. mars 1856 til
marks um að ekki var alltaf
allt sem sýndist. Einlægni gat
verið ábótavant. Maður
hennar, Hallvarður Hall-
varðsson bóndi, eignaðist
barn með vinnukonu í næstu
sókn í árslok 1855 og fyrirgaf
Halldóra honum það svo
hann þyrfti ekki að borga:30
Hérmeð dirfist ég auð-
mjúklega að óska að hlutað-
eigandi háyfirvaldi vildi
þóknast að frítaka mann
minn Hallvarð Hallvarðs-
son fyrir málsókn og því
straffi er leiðir af hans í
fyrsta sinni framda hjú-
skaparbroti.
Hún sótti sem sagt um, en
ekki hefur hún verið ánægð
með framferði bónda, og ekki
lét hún bjóða sér þá svívirðu
að hann tæki Guðrúnu barns-
móður sína inn á heimilið.
Það gerði hann á hjúaskil-
daganum vorið 1856 og var
Halldóra „gengin burt af
heimilinu" þegar prestur
kvartaði undan Hallvarði við
sýslumann 19. maí.31
„...að betala slna
hórdómssekt.“
76