Svart á hvítu - 01.06.1978, Qupperneq 12

Wim Wenders á íslandi
Árni Óskarsson
Friðrik Þór Friðriksson
Wim Wenders var gestur á kvikmyndahátíöinni í
Reykjavík í febrúar sl. Hann haföi fjórar mynda
sinna meðferðis, „Hræðsla markvarðarins við víta-
spyrnuna", „Afleikur", „I tímans rás" og „Ameríski
vinurinn". Voru þær allar sýndar hér.
Wenders er fæddur 14. ágúst 1945 í Dusseldorf.
Hann tilheyrir nýju kynslóðinni í þýskri kvikmynda-
gerð. Wenders er þar í flokki meö Fassbinder,
Herzog, Schlöndorff, Schroeter, Straub og Kluge.
Þessir leikstjórar komu því til leiðar að
Vestur-Þýskaland endurheimti þann sess í kvik-
myndaheiminum sem þaó hafði haft áður en nas-
istar komust til valda. Eins og bent var á í formála
að viðtali við Werner Herzog í 1. tbl. „Svart á hvítu"
sækja þessir nýju leikstjórar ýmislegt til gullaldar
þýskrar kvikmyndageröar, frá 1919—1933. Ef við
segjum að Herzog samsvari Friedrich W. Murnau
þá líkist Wenders einna helst Fritz Lang.
Wenders lýsti því yfir aó þessi endurlífgun þýskrar
kvikmyndagerðar hefði ekki verið möguleg án
samstarfs viö opinbera aðila, svo sem sjónvarp.
Sjónvarpiö lagði til hluta framleiöslukostnaðar
gegn því að fá aö sýna myndirnar eftir að þær
höfðu gengið í kvikmyndahúsum í eitt til tvö ár.
Þetta hefur gert það að verkum að Wenders og
fleiri þýskir kvikmyndahöfundar þurfa ekki að
þóknast duttlungum kvikmyndaframleiðenda, sem
hugsa fyrst og fremst um það aö laga kvikmyndina
að þörfum markaðarins.
Wenders ólst upp við amerískar kúrekamyndir,
þar eð þýsk kvikmyndagerð hafði verið drepin í
dróma. Áhrif engilsaxneskrar fjöldamenningar
hafa verið mikil í Vestur-Þýskalandi frá lokum síöari
heimsstyrjaldar, rétt eins og á íslandi. Wenders
hefur ekki farið varhluta af þeim áhrifum, sem má
greina t.d. í notkun hans á breskri rock-tónlist.
Sjálfur segist hann ekki þekkja aðra tónlist.
Wenders lætur aöra aðalpersónu sína í „I tímans
rás" segja eitthvað á þá leið að ameríkanar hafi
gert undirmeðvitund okkar að nýlendum sínum.
Fyrsta mynd Wenders í fullri lengd var „Sumar í
borginni", sem var jafnframt lokaverkefni hans frá
kvikmyndaskólanum. í þeirri mynd er Wenders ekki
enn búinn að móta notkun sína á myndmálinu.
Dæmi um þaö er hvernig hann tjáir tímann. í
myndinni kemur fyrir bílferð í gegnum neðan-
jaröargöng. Wenders kvikmyndaöi út um hliðar-
gluggann og lét myndavélina ganga alla leiöina í
gegnum 800 m löng göngin í myrkri. Þegar
Wim Wenders.
Wenders var að ganga endanlega frá kvikmyndinni
kom tæknimaður aö máli viö hann. Lýsti hann
ánægju sinni yfir myndinni en spurði hvers vegna í
ósköpunum hann hefði ekki klippt atriöiö þar sem
hann keyrir í gegnum jarðgöngin. Wenders sagöi
honum þá aó göngin hefðu því miður verió þetta
löng, þ.e.a.s. 800 m. Þá horfði maðurinn á hann
meö vandlætingu og sagði: „Þetta getið þér ekki
gert." Kvaöst hann sjálfur hafa gert 8 mm kvikmynd
í Rúmeníu, 20 mínútna langa, og þar væri að finna
allt um Rúmeníu. Tæknimaöurinn yrti ekki á
Wenders eftir þetta. Wenders segir að fólk bregðist
ókvæða við ef sama fyrirbærið er sýnt of lengi. Það
heldur að það hljóti að vera einhver ástæðafyrir því
og hugsar ekki út í það að það er útaf fyrir sig ærin
ástæða að manni falli við það sem sýnt er.
Árið 1970 kom út skáldsaga eftir Peter Handke
sem hét „Hræösla markvarðarins við vítaspyrn-
una". Þessi skáldsaga varð næsta verkefni
Wenders og lauk hann við hana 1971. Myndin
fjallar um markvörð sem drepur stúlku og flýr í lítið
þorp úti á landi. Myndin lýsir nákvæmlega, eins og
sagan, hegðun hans og upplifun á umhverfinu.
Sagan hefur ýmsa eðlisþætti reyfarans, en þó er
morðið ekki hreyfiafl atburðarásarinnar. Wenders
hugðist beita myndmálinu á hliðstæðan hátt og
Handke ritmálinu í sögunni, með því að raða
myndskeiðum á líkan hátt og Handke setningum.
1972 kom myndin „Skartlatsrauði bókstafurinn".
10