Ritmennt - 01.01.1997, Qupperneq 143

RITMENNT
AFHENDING HANDRITA HALLDÓRS LAXNESS
svo að notað sé nútíma orðalag. Þar sem handritadeild hefur
ekki haft á að skipa of rniklum mannafla, hefur verið reynt að fá
styrki til sérstakra stórverkefna á horð við Halldórssafn. í vor
fékkst slílcur styrkur úr Nýsköpunarsjóði íslenskra námsmanna,
og var Skúli Björn Gunnarsson íslenskunemi ráðinn til starfa á
meðan fé entist til verksins. - Fólk getur gert sér ljósa þá óvæntu
ánægju sem við urðum aðnjótandi hér í handritadeild þegar í ljós
kom að það var sá hinn sami Skúli sem hlaut nú á haustdögum
bókmenntaverðlaun þau sem við Halldór eru kennd. Satt að
segja fer maður stundum að efast um tilviljanir!
Óþarft er að fara mörgum orðum um rithöfundarferil Halldórs
Laxness svo kunnur sem hann er með þjóðinni. Halldór gaf út
fyrstu bók sína aðeins 17 ára að aldri árið 1919. Hann fékk
Nóbelsverðlaunin í bókmenntum 1955 er skipuðu honum á
bekk með helstu rithöfundum þessarar aldar. Síðasta frumsamda
verk hans kom út 1980. Ritsafn Halldórs losar nú 50 bindi í út-
gáfu Vöku-Helgafells. Arið 1993 höfðu verk hans verið þýdd svo
að kunnugt væri á 42 tungumál, samkvæmt skrá Sigríðar Helga-
dóttur sem birtist það ár í Árbók Landsbókasafns.
Þegar bókaunnendur leiða hugann að verkum ritsnillinga á
borð við Halldór Laxness verður þeirn gjarnan á að ímynda sér að
slíkir höfundar hafi ekki þurft að hafa mikið fyrir hlutunum. Svo
sjálfsagður sem textinn lítur út fyrir augum hins aðdáunarfulla
lesanda er því líkast sem verkin hafi sarnið sig sjálf. Þessu er þó
sjaldnast varið á þann veg. Því aðeins verða menn afburðamenn
að þeir beiti sig þrotlausum aga í að kalla má óendanlegri glímu
við verk sín. Á þann hátt verða til hin mestu listaverk hvort sem
um er að ræða orðsins list eða aðrar listgreinar.
Halldór Laxness hefur sjálfur sagt frá því hversu hugur hans
tók að hneigjast til skrifta á ungum aldri. Ekkert hefur varðveist
af þeim bernskuskrifum, enda kveðst hann hafa brennt þeim öll-
um 12 ára gamall þegar hann fór í fyrsta skipti að heiman í skóla.
Elstu skrif hans sem mér er kunnugt um og nú munu varðveitt
hér í handritadeild eru bréf frá honum til Höllu Jónsdóttur,
kennslukonu hans, frá 1915 og bréf til móður hans eftir að hann
hleypti heimdraganum og hélt til útlanda árið 1919. Næst er að
nefna dagbólt frá dvölinni í Saint Maurice klaustri í Clervaux í
Lúxemborg frá árunum 1923 sem gefin liefur verið út undir nafn-
inu Dagar hjá munkum.
137