Vera - 01.06.1997, Blaðsíða 28

'Z'i
5 t a I
stöðugt á veggi. Fólk er hrætt við breytingar; það
veit hvað það hefur en veit kannski ekki hvað það
fær. En það sem var gott fyrir fimmtán árum er ekk-
ert endilega gott í dag. Við verðum að hafa kjark til
að skoða það sem við erum með, vegna þess að þetta
er þjónustustofnun. Auðvitað er ekkert af þessu ein-
falt og ég get vel skilið að starfsfólk verði órólegt, en
á meðan ekki er verið að skera niður neitt og ekki
verið að leggja niður störf, þá er mjög mikilvægt að
þora að fara út í umræður um hvernig þurfi að
breyta. Við verðum að spyrja okkur hvernig við vilj-
um að þetta líti út, spyrja hvernig við þjónum fjöl-
skyldum best - og það er mjög mikilvægt að þjóna
fjölskyldunni heildstætt. Ef það eru neysluvandamál
og erfiðleikar með ungling, þá hlýtur hann að koma
úr einhverju umhverfi. Hann er ekki sjálfsprottinn
og því hlýtur að þurfa að ganga inn í málefni fjöl-
skyldunnar þannig að hún sé studd til að taka á
þeim vanda sem fyrir er. Það þarf að meðhöndla
hana sem heild.
Við getum líka tekið dæmi um öldrunarþjónust-
una og skipulagið á henni. Aður fyrr þurftirðu
kannski að tala við fjóra mismunandi félagsráðgjafa
út af tímabundinni fjárhagsaðstoð: Einn út af vist-
unarmálum, einn út af íbúðarmálum og síðan við
einhverja toppa til að þrýsta á. Nú er þetta miðlægt
í hverju þjónustuhverfi fyrir sig. Einn einstaklingur -
einn félagsráðgjafi, með alla yfirsýn í viðkomandi
málum einstaklingsins. Þú getur ímyndað þér hvort
þetta breyti ekki miklu í þjónustu fyrir einstakling-
ana. Það er því alveg nauðsynlegt að gera breyting-
ar og maður verður bara að hafa kjark til að taka
kerfi, henda því upp í loft og raða því upp á nýtt.
Annað gott dæmi um kerfi sem var tekið og hent
upp í loft er fjárhagsaðstoðarkerfið. Það sem knúði
á breytingar á því er að þetta var orðið mjög stórt og
mikið kerfi og bauð upp á mikla mismunun. Þú gast
verið með fólk í sömu aðstoð í tveimur hverfum. Á
öðrum staðnum fékk það allt upp í 120 þúsund
krónur, en á hinum 20 þúsund. Það var mjög erfitt
að lesa út úr því hvers vegna þessi mismunun var til
staðar - hvað fór í hvað - því þá var meira nýtt það
sem kallað var heimildargreiðsla á einum stað en
öðrum. Þá gat komið til mismunandi þekking félags-
ráðgjafa eða ólík túlkun þeirra á reglum.
Það var mjög erfitt að sjá í hvað aðstoðin fór.
Sums staðar var greitt sérstaklega vegna barna, en
ekki á öðrum stað, o.s.frv. Þannig að það varð að
taka kerfið, henda því upp í loft og byrja að skoða
upp á nýtt.
Númer eitt var að tryggja jafnræði meðal þeirra
sem nutu fjárhagsaðstoðar. Númer tvö að gera kerf-
ið gegnsætt, þannig að hægt sé að sjá á mánaðar-
fresti í hvað fjármunirnir fara. Það sem hefur líka
gerst á síðari árum er að starfsumhverfi stofnana
hefur breyst gríðarlega með lögum; barnaverndar-
lögum, upplýsingalögum og stjórnsýslulögum. Allir
hlutir verða að vera miklu skýrari og vel rökstuddir.
En þessar breytingar hafa auðvitað sjálfkrafa aukið
mjög mikið álag á starfsmenn.
Breytingin á fjárhagsaðstoðinni er að skila sér í
miklu betri yfirsýn yfir þessa þætti starfseminnar og
það er miklu einfaldara fyrir starfsmenn að vinna
eftir þeim reglum sem núna gilda.Yfirleitt þarf fólk
að nýta þessa þjónustu tímabundið og getur núna
tekið bækling frá Félagsmálastofnun og sagt: Eg á
rétt á þessu og þessu. Fólk veit hvar það stendur.“
Er þá kerfið orðið sjálfvirkt?
Ég er alger tals-
maður sýnileikans.
Maður veit það
bara með sjálfan
sig; um leið og
maður þorir að líta
í spegil og taka
sér taki, þá er
hægt að laga hlut-
ina. Við erum að
vinna með þessa
staöreynd í víðara
samhengi, á sam-
félagslegu plani.“
Þú gast verið með
fólk í sömu aðstoð
í tveimur hverfum.
Á öðrum staönum
fékk það allt upp í
120 þúsund krón-
ur, en á hinum 20
þúsund.
„Nei, alls ekki. Það er auðvitað alltaf fullt af jað-
armálum og frávikum sem Félagsmálastofnun tekur
á, en þá er bara tekið á þeim eftir þeim reglum sem
við höfum. Það er búið að taka allt kerfið og snúa
því við - og það er líka að skila sér. Það tekur of-
boðslega langan tíma að snúa svona skipi, en það
gekk upp vegna þess að stofnunin hefur á að skipa
mjög góðu fólki.“
En ekki eru öll mál sem stofnuninni berast tíma-
bundin?
„Nei, en það er mjög mikilvægt að greina fljótt á
milli þeirra mála sem eingöngu eru fólgin í tíma-
bundinni aðstoð og vinna þau hratt, en setja meiri
vinnu í meðferðarmálin á móti. I rauninni fyndist
mér ekkert út í hött að þarna kæmu til þjónustufull-
trúar, eins og bankastarfsmenn og aðrir sem sjá um
slík mál. Síðan mætti fjölga þeim starfshópum sem
eru að vinna í meðferðarmálum þannig að það skap-
ist þverfaglegt teymi til að við fáum fleiri sjónarhorn
á málefni fjölskyldunnar.“
Pér verður tíðrcett um fjölskylduna og ég held að
það fari almennt ekkert framhjá fólki að við lifum í
fjölskyldufjandsamlegu samfélagi. Verðið þið vör
við að erfiðleikar fjölskyldtmnar séu að aukastí
„Okkur finnst fjölskyldan vera meginkjarninn í
okkar starfi. Já, fjölskylduvandamál eru að aukast.
Ég held að það sé um 70% aukning á barnaverndar-
málurn á milli ára. Eg held að það spili inn í að fólk
er orðið meira meðvitað um málefni barna. Þú get-
ur ekki boðið börnum hvað sem er lengur. En kerfið
hefur ekki getað fylgt þessu eftir og álagið á þá
starfsmenn sem hafa með barnaverndarmál að gera
er gífurlegt. Þess vegna skiptir rnjög miklu máli að
fagteymi séu styrkt.“
Hvert er helsta vandamálið í barnaverndarmál-
umf
„Hrein og klár vanræksla barna. Það er stærsti
málaflokkurinn. Við þekkjum auðvitað öll umræð-
una um misnotkun og misþyrmingu, en vanrækslan
er ekki síður vandamál. Fólk er sem betur fer orðið
meðvitað um hagsmuni barna, en það þarf að
styrkja þá þjónustu enn frekar. Það hafa orðið mikl-
ar breytingar, til dæmis með tilkomu umboðsmanns
barna og barnaverndarstofu, og hefð er komin á að
vinna þvert á stofnanir, hvort sem það er mæðraeft-
irlit, ungbarnaeftirlit, lögregla eða skólar.
Auðvitað verða hlutirnir sýnilegri í gegnum meira
samstarf. Við höfum öll skyldur gagnvart börnum
samkvæmt upplýsingalögunum. Við eigum að láta
vita og tilkynna það sem miður fer í aðbúnaði
barna. Auðvitað hafa samtök eins og Stígamót og
28 v ra