Ljósmæðrablaðið - 15.12.2003, Blaðsíða 26

Tafla 13. Tegund fæðinsar og útkoma barnanna árin 1897-1929
Fæðingin A bam B bam
Eðlileg 90,1 %(64) 87,3%(62)
Töng 5,6%(4) 2,8%(2)
Framhjálp/dráttur á sitjanda 4,2%(3) 9,9%(7)
Lifandi 87,3%(62) 78,9%(56)
Táldauð 8,5%(6) 14,5%(8)
Andvana 12,7%(9) 21,1 %(15)
Dó (<7 daga) 5,6%(4) 5,6%(4)
Dó (<6 vikna) 1,4%( 1) 2,8%(2)
Fæðingarþyngd (g) 250-3402 226-3855
Meðaltal (g) 2414 2548
á íslandi á þessum tíma orðinn með því lægsta
í Evrópu (Ólöf Garðarsdóttir, 2002).
Á þessum tíma fóru tvíburafæðingar fram inni
á heimilum. Ljósmóðirin fór þá í heimahús og
tók á móti bömunum. Sú læknisfræðilega hjálp
við fæðingar sem til var voru tangarfæðingar
og framhjálp eða framdráttur á sitjanda og
barnalæknisfræði ekki komin til. Apgar-stig
ekki notuð til að meta heilsu nýfæddra barna,
en ljósmóðirin lýsir slöppum börnum sem
„táldauðum”, en þau lífguðust, og er 8,5% A-
barna og 14,5% B-barna lýst sem táldauðum
við fæðingu, sjá töflu 13.
Eftir miðja 20. öld færðust fæðingar frá
heimilum og inn á sjúkrahúsin. Tæknin kom
smám saman til sögunnar og einnig sú
læknisfræðilega hjálp sem hægt er að veita
veikburða börnum og fyrirburum. Árangur
þessa er sá að heilsa og lífslíkur tvíbura og
mæðra þeirra eru mun meiri í dag en var fyrir
nær 100 árum. Ekki var þó allt unnið með
tækninni en vitað er að hár burðarmálsdauði
átti sér margþættar orsakir sem má að verulegu
leyti rekja til félags- og eínahagslegra aðstæðna
í samfélagi þess tíma (Tew,1995).
Þessi úttekt á skráningu Þórunnar ljósmóður
getur að einhverju leyti sagt okkur hverju
þekking og þróun í ljósmóður- og
læknavísinduin hefur skilað til batnaðar fyrir
heilsufarsútkomu nýfæddra tvíbura. Á sama
tíma má spyrja hvort við göngum alltaf götuna
til góðs þegar horft er á tíðni inngripa og fjölda
eðlilegra tvíburafæðinga. Á starfstíma Þórunnar
fæddust um 90 % barna sjálfkrafa og
inngripafæðingar voru einungis um 10 % sem
fólst þá í tangarfæðingum og framdrætti á
sitjanda, en keisaraskurðir voru ekki gerðir.
Þetta er mikill munur í dag þegar eðlilegar
tvíburafæðingar eru aðeins rúmlega 50 %.
Hugmyndafræði ljósmæðra í
fæðingarhjálp tvíbura
Það er í samræmi við hugmyndafræði
ljósmæðra að stuðla að því að tvíburafæðing
verði eins „eðlileg” og mögulegt er. Því er
ástæða til að klínískar leiðbeiningar um
tvíburafæðingar hafi það að markmiði að fækka
tæknivæddum fæðingum og auka tíðni eðlilega
fæddra tvíbura. Það gæti haft jákvæð áhrif á
upplifun mæðranna af fæðingunni en einn af
þeim þáttum sem stuðla að ánægju mæðra er
að þær geti fætt eðlilega, ásamt því að fá
góðan undirbúning, góða sársaukameðferð og
að hlustað sé á óskir og áhyggjur (Geary,
Fanagan og Boylan, 1997). Benda má á
rannsóknarrýni (14 rannsóknir) hjá Hodnett
(2002), en þar kom fram að yfirseta
ljósmóðurinnar getur haft þau áhrif að
inngripafæðingum fækki og bömin fæðist með
hærri 5 mínútna Apgar-stig.
Athyglisvert var að þegar skoðuð voru tengsl
á milli þess hvemig fæðing byrjar og tegundar
fæðingar þá voru þau marktæk bæði fyrir A-
bam og B-bam á þann hátt að ef fæðing byq’ar
sjálfkrafa eru meiri líkur á eðlilegri fæðingu
heldur en þegar um gangsetningu er að ræða
(A-barn 68,0% / 32,0% ; X_= 140,617, df =
4, p <0,01); (B-barn 69,2% / 30,8%; X_ =
139,337, df = 4, p <0,01).
Upplýsingar sem þessar þarf að skoða nánar
og nýta við endurskoðun klínískra leiðbeininga
þar sem ekki yrði gert ráð fyrir rútinubundnum
gangsetningum við ákveðna meðgöngulengd
(sem er í dag um 39 vikur) heldur sé áhersla
lögð á að ef meðgangan er eðlileg og konan í
góðu eftirliti, sé ekki ástæða til að framkalla
fæðingu.
Tvíburameðganga hefúr verið skilgreind sem
áhættumeðganga og fæðing í nútíma
fæðingahjálp og það var líka gert í skráningu
Þórunnar. Fæðingarhjálp tvíbura er veitt af
ljósmæðrum og fæðingarlæknum og því er
þverfaglegt samstarf og sameiginleg
þjónusturýni ljósmæðra og lækna nauðsynleg.
Með þjónusturýni sem þessari má setja fram
leiðbeiningar um meðferð fyrir tvíburámæður
sem geta hugsanlega sameinað ólíka
hugmyndafræðilega nálgun í fæðingarhjálp.
Tæknilegar nýjungar koma ekki í staðinn fyrir
faglega færni og natni ljósmóður í yfirsetunni
eða gott samstarf hennar og fæðingarlækna.
Fylgjast þarf vel með tvíburamæðrum og greina
þær sem hafa góða möguleika til að fæða
eðlilega og styðja við lífeðlilegt ferli
fæðingarinnar.
Ljósmæðrablaðið
Desember 2003