Dagblaðið Vísir - DV - 01.05.2004, Blaðsíða 8

8 LAUGARDAGUR 1.MAÍ2004
Fréttir DV
íslendingar
samábyrgir
Össur Skarphéðinsson,
formaður Samfylkingarinn-
ar, sagði á þingi í
gær að íslendingar
væru samábyrgir
Bandaríkjamönn-
um í pyntingum á
föngum í írak og
loftárásum á al-
menna borgara.
Össur segir það
sorglegt að Bandaríkjamenn
hafi orðið uppvísir að stríðs-
glæpum, þ.e. pyntingum og
kynferðislegu ofbeldi á
föngum. Össur og Stein-
grímur J. Sigfússon, formað-
ur Vinstri grænna, vildu að
ríkisstjórnin bæði íslensku
og írösku þjóðina afsökun-
ar. Þeir vilja að skipuð verði
rannsóknamefnd til að
skoða hvemig stuðningur
íslands við stríð kom til.
Naktirfangar
léku samfarir
Ljósmyndir af pyntingum
og kynferðislegu ofbeldi
gagnvart írökskum föngum í
Abu Ghraib-fangelsinu vom
sýndar í fyrradag í rannsókn-
arrétti bandaríska hersins
þar sem einn hershöfðingi
og sex óbreyttir hermenn
em sakaðir um gróf brot. Ein
mynd sýnir fanga með hettu
yfir höfði og víra festa við lík-
amann. Var hann látinn
standa á kassa tímunum
saman og sagt að hann fengi
raflost ef hann stæði ekki
kyrr. írakamir segja að
bandarískir kvenhermenn
hafi neytt þá til að afklæðast
og láta sem þeir ættu í sam-
fömm hver við annan. Hóp-
ur naktra fanga var neyddur
til að hlaða sér í píramída.
Partí í Evrópu
Stækkun Evrópusam-
bandsins tíl austurs verð-
ur fagnað með hátíðar-
höldum og flugeldasýn-
ingum um helgina.
Haldnir verða tónleikar
og listviðburðir víða um
álfuna tU heiðurs nýju
aðUdarlöndunum tíu.
Höfuðborgir Þýskalands
og PóUands verða tengd-
ar saman með tveggja
klukkustunda tónleikum
í Berlín og Varsjá. Ópera
eftir Roger Waters,
söngvara Pink Floyd,
verður frumflutt á Möltu
og Ungverjar munu
henda öUum þeim eigum
sínum sem þeir vUja ekki
í haug á torgi í miðri
Búdapest.
„Núna liggur á aö koma sam-
an prógrammi afþví að ég er
að fara að skemmta hjá ÍTR á
eftir. Ég veit svona sirka hvað
ég ætla að gera en þarfsamt
alltafað
raða mér
Hvað liggur á?
niður. Ég hef
dálltið verið að ýta þessu á
undan mér - taka til og
svona - en ég er alveg að fara
að byrja."
Réttarfarsnefnd og Lögmannafélag íslands taka undir með Persónuvernd í gagn-
rýni á frumvarp Björns Bjarnasonar dómsmálaráðherra um símhleranir án dóms-
úrskurðar. Hugmyndir Björns um að halda gögnum frá verjendum í sakamálum og
leyfa nafnlaus vitni mæta einnig andstöðu. Björn hundsaði réttarfarsnefndina við
gerð frumvarpsins.
Bæði réttarfarsnefnd og laganefnd Lögmannafélags Islands
hafna meginatriðunum í frumvarpi dómsmálaráðherra um
breytingar á lögum um meðferð opinberra mála.
Réttarfarsnefndin og laganefndin
telja of langt gengið í frumvarpinu
með ákvæði um að lögregla hafi
rýmri heimfidir en áður tU að halda
rannsóknargögnum ffá verjendum
og sakborningum. Jafnframt taka
þessir aðUar undir með Persónu-
vernd og segja að ákvæði um sím-
hleranir í einn sólarhring án dóms-
úrskurðar standist hvorki stjórnar-
skrá né mannréttindasáttmála Evr-
ópu.
Réttarfarsnefnd vísar í stjórn-
arskrá
Réttarfarsnefnd er meðal annars
skipuð hæstaréttardómurum og
lagaprófessorum. Nefndin mun hafa
samið flest lög sem varða réttarfar á
liðnum árum eða þá að lögin hafa
verið borin undir nefndina. Réttar-
farsnefndin kom ekld að málum í
þessu tilvUd fyrr en allsherjarnefnd
Alþingis óskaði eftir umsögn hennar
um frumvarpið. Það mun vera afar
óvenjulegt að ráðherra sniðgangi
nefndina með þeim hætti.
í umsögn réttarfarsnefndar til
aUsherjarnefndar er bent á að sam-
kvæmt stjórnarskrá er það þáttur í
réttlátri málsmeðferð að sakborn-
ingur og veijandi hans fái tíma og
aðstöðu til að undirbúa vörn í opin-
beru máli. Eins sé sérstaklega mælt
fyrir um þennan rétt í mannrétt-
indasáttmála Evrópu.
Of mikil skerðing réttinda
„Samkvæmt þessu hefur verið lit-
ið svo á að verjandi geti ekki haldið
uppi vörnum fyrir skjólstæðing sinn
í opinberu máli nema hann fái að-
gang að gögnum málsins svo fljótt
sem kostur er, svo hann geti brugð-
ist við því, sem þau hafa að geyma á
viðeigandi hátt og það fyrr en síðar,"
segir réttarfarsnefnd í umsögn sinni,
sem væntarUega verður lögð fram á
næsta fundi aUsherjarnefndar á
þriðjudag
Niðurstaða réttarfarsneftidarinn-
ar er því sú að viðkomandi grein
frumvarpsins gangi of langt í skerð-
ingu þessara réttinda verjenda og
skjólstæðinga. „Eru ekki færð nægi-
lega ítarleg rök fyrir þessari veiga-
miklu breytingu í athugasemdum
sem fylgja frumvarpinu," segir rétt-
arfarsnefnd.
Þrengri réttindi ekki rök-
studd
Laganefnd Lögmannafélags ís-
lands segir í umsögn sinni að al-
mennt séð séu það ekki góðir laga-
setningarhættir að þrengja réttindi
borgaranna - nema fyrir því liggi
brýnar efnislegar ástæður. í frum-
varpi dómsmálaráðherra sé því ekki
nægjanlega vel sinnt að rökstyðja
það að ekki sé hægt að ná markmið-
unum með öðrum og vægari hætti
fyrir borgarana.
Að mati laganefndarinnar er tU
dæmis hægt að ná umræddu mark-
miði varðandi rannsóknargögnin
með því að mæla fyrir um að verj-
andi megi kynna sakborningi gögn-
in en ekki afhenda honum eintak af
þeim.
Nafnleysi vitni brýtur gegn
sakborningi
Lögmannafélagið setur sig einnig
á móti ákvæði í frumvarpinu um að
hægt sé að kaUa vitni fyrir dóm sem
engir aðrir en ákæruvaldið og dóm-
ari fái að vita deUi á:
„Af þessu ákvæði leiðir, verði það
að lögum, að upp kunna að koma
þær aðstæður í opinberu máli að
ákæruvaldið og dómari búi yfir tU-
teknum upplýsingum um ákveðið
vitni sem verjandi og sakborningur
eiga ekki aðgang að. Ákvæðið leiðir
tU þess að mUli ákæruvaldsins og
dómarans myndast ákveðið trúnað-
arsamband að þessu leyti," segir
laganefndin sem jafnframt bendir á
tvö mál vegna nafnlausra vitna sem
reynt hafi á fyrir mannréttindadóm-
stóli Evrópu. Niðurstaðan hafi í báð-
um tilfellum verið brot á mannrétt-
indum sakbornings.
„Laganefndin fær ekki séð að þau
rök hafi verið færð fram sem réttlæti
Réttarfarsnefnd Réttarfarsnefnd er fastanefnd skipuð af dómsmálaráðherra. Hún
gefur ráðherra álit um málefni á sviði réttarfars, semur lagafrumvörp á sinu sviði og
gætir að því að samræmis sé gætt í setningu laga og reglna. Inefndinni eiga sæti:
Markús Sigurbjörnsson hæstaréttardómari sem er formaður, Eirikur Tómasson pró-
fessor, Gunnlaugur Claessen hæstaréttardómari, Stefán Már Stefánsson prófessor,
Viðar Már Matthíasson prófessor, Þórunn Guðmundsdóttir hæstaréttarlögmaður og
Benedikt Bogason héraðsdómari.
geti þá breytingu sem lögð er tU og
getur þar af leiðandi ekki faUist á
hana, að minnsta kosti ekki að svo
komnu máli."
Rök ráðherra réttlæta ekki
hlerun
Eins og áður segir taka bæði rétt-
arfarsnefnd og laganefnd lög-
mannafélagsins undir með Per-
sónuvernd í andstöðu við sím-
hlerunarákvæði frumvarps-
ins. Laganefndin segir til
dæmis að reynsla undan-
farinna ára og ný tækni í
fjarskiptum réttlæti ekki
breytinguna enda sú hún
ekki rökstudd í athuga-
semdum frumvarpsins:
„Eftir því sem best er
vitað er með tUtölulega
skömmum fyrirvara hægt
að fá dómsúrskurð fyrir sím
hlerun eða skyldri aðgerð, ef
efnisleg sJdlyrði eru á annað
borð fyrir hendi," segir laganefnd-
in og réttarfarsnefndin tekur í svip
aðan streng:
„Það er álit réttarfars
nefndar að þessi rök
geti ekki réttlætt
það, éin og sér, að
handhafa ákæru-
valds verði heim-
Uað að veita lög-
reglu leyfi tU að hlera síma eða taka
upp símtöl eða önnur fjarskipti, án
atbeina dómara, í allt að sólar-
hring," segir réttarfarsnefndin og
vísar þar tU raka dómsmálaráðherra
að símhlerunum fari fjölgandi og að
tíð símnúmeraskipti hafi leitt tU rétt-
arspjaUa.
Ríkissaksóknari, ríkislögreglu-
stjóri, lögreglustjórinn
í Reykjavflc og
Landssamband
lögreglu-
manna, hver
fyrir sig,
lýsa sig í
meginat-
__ riðum
sam-
mála
frum-
’ varpinu.
gar@dv.is
Björn Bjarnason Frumvarp
dómsmálaráðherra um sím-
hleranir og takmörkun á að-
gangi rannsóknargagna mæt
ir andstöðu með lögspekinga.
Tíu ný ríki og 75 milljónir manna bættust við ESB i dag
Austantjaldslönd í Evrópusambandið
fbúar Evrópusambandsins urðu
455 mUljónir á miðnætti við inn-
göngu 10 nýrra aðildarríkja sam-
bandsins. Evrópusambandið er nú
orðin stærsta viðskiptablokk í heimi,
með liðlega 170 milljón fleiri íbúa en
Bandaríkin. Fagnað var í mörgum
austantjaldslöndum í niðurtalningu
aðUdarinnar í gærkvöld. í Litháen
var fyrirhugað að kveikja á öUum
rafmagnsljósum landsins í 5 mínút-
ur tU að undirstrika að ljós landsins
skíni í Evrópu. Löndin sem um er að
ræða eru, frá norðri, Eistland, Lett-
land, Litháen, PóUand, Tékkland,
Slóvakía, Ungverjaland, Slóvenía,
Malta, og gríski hluti Kýpurs. Atta af
aðUdarlöndunum eru fyrrverandi
kommúnistarfld.
ísland er aðUi að Evrópska efna-
hagssvæðinu og mun stækkunin
hafa þau áhrif að innri markaður
landsins stækkar í sama mæli og
ESB. Þá mun flutningur vinnuafls
vera frjáls mUli íslands og nýju að-
ildarlandanna. Gert er ráð fyrir að
eftir tvö ár taki fyrstu rfkin upp evr-
una sem gjaldmiðU, að uppfyUtum
kröfum um efnahagslegan stöðug-
leika.
Stækkun sambandsins fylgja
einnig auknar hættur. Rolf
Tophoven, sem stýrir hryðjuverka-
vörnum Þýskalands, segir að hryðju-
verkamönnum sé gert auðveldara
fýrir. Hann segist í samtali við
norska blaðið VG ekki efast um að
hryðjuverkin komi í auknum mæfi
til Evrópu. Hann segir lfldegast að
lönd sem styðja Bandarfldn verði
sérstaklega fýrir reiðivendi hryðju-
verkamanna.
Sfðasti vinnudagurinn Þýskir tollverðir
höfðu í gær eftirlit með umferð frá Póllandi.
Eftirliti er nú hætt með inngöngu Póllands í
Evrópusambandið, en lögreglan óttast að
smygl á sígarettum og fleiru muni stór-
aukast.