Dagblaðið Vísir - DV - 01.05.2004, Blaðsíða 30

30
1.MAÍ2004
Fókus DV
Á Sogni í Ölfusi gengur lífið sinn vanagang.
Menn ganga til vinnu og stunda sitt nám. Þar
eru engir hringlandi lyklar, hvítir sloppar né
spennitreyjur.
Þeir sem staðið hafa í þeirri
meiningu að hringlandi lyklar,
spennitreyjur og hvítir sloppar ein-
kenni starfsemi réttargæsludeildar-
innar á Sogni vaða í villu. Þar er
þvert á móti rólegt og heimilislegt
andrúmsloft þar sem sjúklingar
greinast fljótt á litið alls ekki frá
starfsfólki.
Liðið er að hádegi þegar blaða-
mann og ljósmyndara DV ber að
garði. Hundarnir á bænum taka á
móti okkur með dillandi skott og
þefa kröftuglega af blaðamanni. Þeir
finna augljóslega tíkarlyktina og
dilla skottinu enn meira. Magnús
Skúlason yfirlæknir tekur alúðlega á
móti okkur og þar sem matur verður
brátt á borð borinn bíður hann til
hádegisverðar. Ungur pUtur verður
á vegi okkar og tekur Magnús tali.
Hann klappar
honum á bakið
og kynnir okkur
fyrir piltinum.
Hann heilsar og
, .... _ segisthafaverið
3 á Sogni í þrjú ár
H og lætur vel að
** staðnum. „Mér
hefur aldrei lið-
ið betur og í
fyrsta sinn frá
því ég var barn
finnst mér ég
hugsa rökrétt.
Éghefverið alls-
gáður nánast allan tímann hér og
hefði aldrei tekist það nema með
hjálp Magnúsar og starfsfólksins,"
segir hann og bætir við að hann von-
ist tU að fá að fara innan árs. Yfir
borðum tölum við um starfsemina.
Helmingi stærri ef vel ætti að
vera
Magnús hefur starfað þar frá ár-
inu 1997 ogyfirhjúkrunarfræðingur-
inn, Drífa Eysteinsdótúr, aUt ftá
opnun deildarinnar. Auk þeirra er
staðarhaldari, annar hjúkrunar-
fræðingur og gæslumenn í 19 stöðu-
gUdum. „Hingað koma þeir sem eru
dæmdir ósakhæfir en það er
ómögulegt að segja fyrirfram hve
lengi hver og einn þarf að vera hér.
Enda hefur komið á daginn að það
er afar misjafnt," segir Magnús.
Hann hefur auk þess tekið til inn-
lagnar og dvalar sakhæfa fanga frá
Litla-Hrauni. „Það höfum við gert
þegar fangar þar hafa átt við erfiða
geðræna sjúkdóma að stríða. Nú er
hér einn sakhæfur fangi og gengur
honum afskaplega vel hér,“ segir
Magnús. Drífa skýtur inn í að deUd-
Drífa Eysteinsdóttir
yfirhjúkrunarfræð-
ingur Hún hefur verið
frá upphafi á Sogni og
kann þvi afar vel.
in sé aUs ekki hugsuð sem slík en hjá
því verið ekki komist því engin önn-
ur úrræði séu fyrir hendi fyrir þá
fanga. „Við þyrftum að geta teldð
helmingi fleiri sjúklinga inn, þá gæt-
um við vel við unað," segir hún og
bætir við á Sogni sé það sem kallist
umhverfismiðuð meðferð. Þar
stundi Qórir nám um þessar mundir.
„Á staðnum er einnig vinnustofa og
útivinna á sumrin. Svo er náttúrlega
viðtalsmeðferð og lyfjameðferð. Sál-
fræðingur kemur einu sinni í viku og
er með nokkra í reglubundnum við-
tölum," segir hún.
Magnús bendir á að starfsmenn
séu í góðu sambandi við sjúklingana
og þeir hafi alltaf aðgang af einhverj-
um ef þeir þurfi að ræða eitthvað
sem þeim býr á hjarta. „Ekki þar fyrir
að það er ýmislegt sem betur mætti
fara. Við vildum gjarnan hafa meira
fjármagn. Til að mynda væri gott að
hafa annan lækni, félagsráðgjafa,
sálfræðing og iðjuþjálfa í fullu
starfi," segir Magnús og tekur fram
að hann vilji alls ekki vera með ein-
hvern harmagrát. Hann bendir á að
Sighvatur Björgvinsson sem verið
hafi ráðherra þegar deildin tók til
starfa hafi stutt deildina með ráðum
og dáð. „Hann var mjög innan
handar við uppbygginguna til að
byrja með," segir Magnús.
Hér er gott að vera
Eftir matinn göng-
um við um húsið.
Það er ekki stórt en
vel virðist fara um
sjúklingana. Þeg-
ar menn eru
dæmdir ósak-
hæfir fara þeir *'
nær undantekn-
ingarlaust á Sogn.
Áður fóru þeir utan,
einkum til Svíþjóðar.
Á Sogni er að minnsta
kosti ein kona sem send
var utan á sínum tíma og
sagði hún í samtali við blaðamann
að þeirri dvöl væri ekki hægt að líkja
saman við veruna á Sogni. „Hér er
gott að vera og allir eru mér góðir.
Magnús er einstakur maður," segir
hún og tekur utan um hann. Magn-
ús klappar henni á bakið og brosir.
Við spyrjum hvort sjúklingarnir nái
sér aftur og eigi afturkvæmt út í lífið.
Þau jánka því bæði og segja að yfir
höfuð hafi það gengið mjög vel. Það
komi fyrir að þeir komi aftur ef þeir
veikist en alla jafna nái menn að fóta
sig í daglegu lífi með aðstoð. „Það á
ekki að halda neinum nema brýn
-6
nauðsyn
beri til. Það
fer fyrir dóm ef
við mælum með
að fólki sé sleppt og
oftast fær það stuðning
úti í þjóðfélaginu á meðan það
fótar sig áfram," segir Magnús og
bendir á að því sé á annan hátt farið
með sakhæfu afbrotamennina. Þeir
afpláni þann tíma sem þeim ber,
burt séð frá því hver heilsa þeirra sé.
„Oft er erfitt að horfa á eftir þeim út
í lífið á ný sem ekki hafa hlotið bata,"
segir Magnús.
Nám og vinna
f kennslustofunni á neðri hæð-
inni er að hefjast kennsla. Ungur
myndarlegur piltur er að fara í tíma
en aðeins einn er í tímum í einu.
Heimilismenn á Sogni
• Ósakhæf kona á sjötugs aldri.
Hefur verið á Sogni frá upphafi
og óljóst hvenær hún fer.
• Ósakhæfur piltur,
26 ára. Hefur dvalið á Sogni frá
því 2001. Hann hefur tekið mikl-
um framförum og á von á að
losna innan árs.
• Sakhæfur karlmaður, liðlega
þrítugur. Var vistaður á Litla-
Hrauni frá 1989 en kom að Sogni
í janúar 2001. Hefur sýnt miklar
framfarir og stundar nám I skól-
• Ósakhæfur karlmaður, tæp-
lega fertugur. Kom að Sogni i
desember síðastliðnum og hefur
átt erfiða daga en sér fram á
betri tíma.
• Ósakhæfur karlmaður, rúm-
lega fertugur. Hefur verið á
Sogni frá upphafi og engin úr-
ræði fyrir hann í sjónmáli.
• Ósakhæfur karlmaður, tæp-
lega þritugur. Kom að Sogni
seint á árinu 2001. Gengur vel og
hefur fengið heimild til að fara
eftirlitslaust um eftir ákveðnum reglum.
Allt útlit fyrir að hann losni á næsta ári.
• Ósakhæf kona umfertugt.
Gengur vel en óvíst hve langan
tíma hún þarf.
Hann heiisar og Magnús segir hon-
um deili á okkur. „Ég hef verið hérna
frá því ég kom af Litla-Hrauni fyrir
þrem árum og það er allt annað líf,"
segir hann. Magnús segir hann hafa
náð ágætum bata og vel gangi hjá
honum. „Já, ég vildi ekki skipta á líf-
inu úti eins og það var og því sem ég
lifi hér inni. Þetta er allt annað og
það er ólíku saman að jaftia, það var
ekki frelsi," segir hann og bætir við
að hann hafi verið í vímu frá unga
aldri svo að segja sleitulaust, þar til
hann missti frelsið. „Ég hef aldrei
náð eins löngum tíma án vímuefna
og ég kann því vel að lifa svona, þrátt
fyrir þá kaldhæðni örlaganna að ég
hafi misst „frelsið" um leið," segir
hann um leið og hann smellir saman
fingrum til marks um gæsalappir.
„Ég er bjartsýrm á framhaldið og allt
fikrast þetta áfram," segir hann glað-
lega og kennarinn kinkar kolli.
Fleiri heimilismenn heilsa og
ljúka upp einum rómi um ágæti
staðarins. Magnús er alúðlegur við
alla og spjallar kumpánlega við
hvern og einn. „Ég vildi gjarnan geta
einbeitt mér meira að Litla-Hrauni,
þar eru menn sem sannarlega þyrftu
á hjálp að halda og eiga alls ekki
heima lokaðir innan rimla í því
ástandi sem þeir eru í,“ segir hann
og bendir á að afbrot séu oftar en
ekki afleiðing vfmuefhaneyslu.
Menn séu því oft í mjög slæmu
ástandi þegar þeir komi þangað og
þyrftu fýrst og fremst á meðferð að
halda.
Eins og hvert annað líf
Á efri hæðinni er hjúkrunarvakt-
in og vistaverur heimfiismanna. Við
lítum inn til nokkurra og flestir hafa
notalegt í kringum sig og hafa safn-
að að sér persónulegum munum.
Myndir af ættingjum prýða veggi og
tölvur eru á borðum. Drífa segir okk-
ur að ekki sé nettenging inn á her-
bergjunum en ein nettengd tölva sé
í húsinu sem heimilismenn geti far-
ið í að vild. í kjallaranum eru vinnu-
og tómstundarherbergi og þar er
einnig læstur klefi. Drífa opnar og
sýnir okkur inn þar sem dýna og
rúmföt eru á gólfi og fátt annað. Hún
tekur fram að afar sjaldan sé nokkur
í þessum klefa. „Það er ekki nema í
þeim tilfellum að fólk verði hættu-
legt sjálfu sér og öðrum. En þetta er