Freyr - 01.06.2002, Blaðsíða 63

1. tafla. Samanburður á afkvæmum Stramma og annarra hrúta í afkvæmarannsókn 1984 við 16,0 kg fallþunga.
Aðrir Hlutfallslegur
Strammi hrútar(9) samanburður, %
Tala afkvæma 17 116
Lærastig (0-5) 4,1 3,7 11,2
Legglengd, mm 112 111 0,8
Flatarmál bakvöðva (AxB), cm2 15,6 13,8 13,2
Þykkt siðufitu (J), mm 8,2 9,6 -11,2
Reiknaðir vefir
Vöðvi, % 63,3 60,6 4,5
Fita, % 24,9 27,6 -9,7
sverum leggjum, þ.e. beinaþungt,
háfætt fé, sem fitnar seint á vaxt-
arskeiðinu, og í þriðja lagi tiltölu-
lega seinþroska fé með stuttum
leggjum en sverum, þ.e. fremur
beinaþungt, lágfætt fé með litla
fítusöfnunareiginleika. Segja má
að þessar niðurstöður séu í fullu
samræmi við kenningar dr. Hall-
dórs, sem sýndi fram á að bæði
lögun og lengd framfótleggjar
skipti höfuðmáli við úrval fyrir
þykkholda fé, án þess þó að hann
gerði greinarmun á mismunandi
arfgerðum innan lágfætta íjárins
til fítu- og vöðvasöfnunar, enda
engin sérstök krafa gerð um
vefjasamsetningu kjötsins á þeim
tíma.
Augljóst var að síðastnefnda
arfgerðin hentaði því kynbóta-
markmiði, sem rætt hafði verið
um að taka upp, er kröfur um
fituminna kjöt fóru að gerast há-
værari, og mæta þeim með fram-
leiðslu á vöðvaþykkum dilkum
með hóflegri fítu. Fyrsti hrútur-
inn sem sameinaði þessa kosti og
endurspeglaði þessa arfgerð kom
fram í afkvæmarannsóknunum
1984, en það var hrúturinn
Strammi 83-833 (Hest nr. 812)
(Thorgeirsson, S. and Thorsteins-
son, S.S. 1989). Yfirburðir af-
kvæma hans í nokkrum eiginleik-
um, sem snerta vaxtarlag og fítu-
og vöðvasöfnun, yfír afkvæmi
annarra hrúta í rannsókn-inni er
sýndur í 1. töflu.
Yfirburðir Stramma í miklum
vöðvavexti og lítilli fítusöfnun
eru ótvíræðir og má segja með
sanni að hann hafi valdið tíma-
mótum í ræktun fjárins á Hesti
og raunar í sauðfjárrækt lands-
manna. Ut af Stramma og til
1996 hefur verið afkvæmaprófað-
ur 71 hrútur. Aðeins hluti af þeim
virðist sömu arfgerðar og
Strammi. Hinn hlutinn virðist
ekki sameina þá kosti að safna
lítilli fítu með miklum vöðva-
vexti og flokkast því með þeirri
arfgerð sem að framan er nefnd
snemmþroska lágfætt fé. Ekki
leikur vafí á að fjölgun þessarar
arfgerða hefur aukið arfgengan
breytileika í vöðva- og fitusöfnun
innan hjarðarinnar, eins og fram
kemur hér á eftir.
Erfðaframfarir
Til þess að meta þann árangur
á erfðafræðilegum grunni, sem
úrval fyrir auknum vöðvavexti og
fallþunga, en minnkandi fítusöfn-
un hefur skilað, var hafíst handa
veturinn 2001-2002 að meta þær
erfðaframfarir sem átt hafa sér
stað ffá 1978-96. Til úrvinnslu,
sem dr. Agúst Sigurðsson kyn-
bótaffæðingur annaðist, voru
valdir þrír eiginleikar, sem allir
skipta miklu máli fyrir framleið-
endur jafnt sem neytendur lamba-
kjöts, en þeir eru: Flatarmál bak-
vöðvans og fituþykkt á síðu,
bæði mæld á þverskurði skrokks-
ins milli 12 og 13 rifs, og svo
fallþungi. Þessi mál voru valin
vegna þess að þau hafa sannað
sig að vera einhver besti mæli-
kvarði á heildarvöðva- og fítu-
magn skrokksins sem völ er á
(Thorsteinsson, S.S. 1995).
Til úrvinnslu voru tiltæk 2686
hrútlömb öll fædd á Hesti
1978-96. Við uppgjörið voru ár
og lambategund (hér er átt við
hvort lambið gekk undir sem
einlembingur eða tvílembingur)
tekin sem fost áhrif og þver-
skurðarmálin leiðrétt að meðal-
fallþunga allra lamba, en fall-
þunginn leiðréttur að meðalaldri
þeirra. Kynbótamat (BLUP laus-
nir) allra einstaklinga var síðan
reiknað á leiðréttum gögnum
innan ára og erfðaframfarimar
metnar eftir aðhvarfí eiginleik-
anna á árin. Við kynbótamatið
var notað arfgengið 0,48 fyrir
fítuþykkt á síðu, 0,50 á flatarmál
bakvöðvans og 0,23 á fallþung-
ann, metin úr gögnum frá Hesti á
þessu tímabili. Notuð var ætt-
emisskrá BI og ættemi rakið eins
langt aftur og heimildir fundust
fyrir hvert lamb. Þannig náði
uppgjörið til 6574 einstaklinga
(lamba, áa og hrúta) allt aftur til
1930, sem allir fá þá kynbótamat
fyrir þessa þrjá eiginleika. Við
úrvinnslu var notuð einbreytu-
2. tafla. Arlegar erfðaframfarir árin 1978-96 í fituþykkt á
siðu (J), flatarmáli bakvöðvans (AxB/100) og fallþunga.
Eiginleikar
Rauneiningar
Fituþykkt á síðu, mm
Flatarmál bakvöðva, cm2
Fallþungi, kg
-0,0790
0,0662
0,0112
Freyr 5/2002 - 63 |