Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.09.2006, Blaðsíða 18

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í september 2006
Slys í Daufhyl
✓
Frásögn Jóhönnu A. Steingrímsdóttur
Mig langar að bjóða þér í ofurlítinn göngutúr. Við
skulum ganga meðfram Laxá frá Presthyl að Homi,
þar skulum við nema staðar um stund, síðan röltum
við heim yfir túnin og eg skal gefa þér molasopa
áður en þú ferð aftur.
Það er kyrrt veður, næstum blæjalogn, en raki í
lofti og sjálfsagt verður hrollkalt með kvöldinu.
Sérðu bæinn austur undir heiðinni, sunnan við
ána? Þessi bær heitir Austurhagi, Laxá liggur að
túnfætinum norðanmegin, en Daufhylur rennur milli
bæjarins og heiðarinnar austanmegin.
Daufhylur er kaldavermslulækur, vatnsmikill,
hann sameinast Laxá við Presthyl.
í Daufhyl em djúpir hyljir og áður en Laxá nær
að blanda vatni sínu í hann eru hyljimir svo tærir að
sér til botns á miklu dýpi. Lækurinn er mjög kaldur
og í sumarhitum flýr silungurinn, sérstaklega
bleikjan, úr hitanum í ánni og hópast í torfum í svala
Daufhyls.
í Austurhaga gerðist atburður þegar eg var bam,
atburður sem er mér mjög skýr í minni og eg hefi oft
síðan leitt hugann að því hvort líf okkar sé, að miklu
leyti, fyrirfram ákvarðað. Eg ætla að segja þér frá
þessu eins og eg man það.
Sunnudaginn 22. maí 1927 var messað í Nesi og
eftir messu voru gefin saman í kirkjunni tvenn brúð-
hjón. Önnur brúðhjónin voru Jóhanna Sigmunds-
dóttir frá Árbót og Guðmundur Friðbjamarson bóndi
á Ytriskál í Ljósavatnshreppi.
Þetta var enginn gleðidagur fyrir mig, Jóhanna
vara hálfsystir föður míns, og mín uppáhaldsfrænka,
nú átti hún að flytjast úr sveitinni. Ég var hnuggin
yfir væntanlegri brottför hennar.
Guðmundur gaf mér fimmkrónuseðil í sárabætur.
Eg tók við peningunum, en þeir voru ekki fyrr
komnir í lófa minn en mér fannst að eg hefði selt
frænku mína og sá eg lengi eftir þeirri verslun. Mér
fannst að ef til vill hefði það getað breytt einhverju
ef eg hefði ekki tekið við peningunum.
Hin hjónaefnin vom Hólmfríður Friðbjamardóttir,
systir Guðmundar, og Óskar Friðmundarson, bæði úr
Ljósvatnshreppi. Þau ætluðu að hefja búskap í
Austurhaga, sem þá hafði losnað úr ábúð, og vildu
þau gifta sig í nýju sóknarkirkjunnni sinni.
Þetta var fagur dagur, sól skein í heiði og sterk
angan vorgróðursins fyllti loftið.
Skyldmenni og vinir fylgdu brúðhjónunum, einn-
ig var óvanalega vel mætt til messu því hjónavígsla
þótti hátíðlegur atburður. Gengið var í kirkju og að
messu lokinni hófst athöfnin, hjónaefnin gengu upp
að altarinu og unnu heit sín.
Þegar athöfninni var um það bil að ljúka stóð
amma mín, Kristbjörg Guðmundsdóttir, snögglega úr
sæti og gekk út úr kirkjunni. Eg sá að henni var mjög
brugðið, hún gekk hratt fram eftir kirkjugólfinu og
eg elti.
Mamma flýtti sér inn bæjargöngin til baðstofu, eg
nam staðar fyrir framan baðstofuhurðina, eg var hálf-
smeyk, eitthvað var öðruvísi en það átti að vera.
Mamma spurði: -Hvað er að, er þér illt?
Amma svaraði ekki strax.
Eg gægðist inn um rifu við hurðina, amma sat á
rúminu sínu og reri fram í gráðið, hún virtist vera
eins og hún átti að sér, mér létti, ekkert alvarlegt
virtist vera að ömmu. Mamma áréttaði spurninguna.
Amma svaraði seinlega: -Það er einhver feigur af
þessu unga fólki sem verið var að gefa saman.
-Guð hjálpi þér manneskja, af hverju segir þú
þetta? Mamma var skjálfrödduð.
-Það var svo mikil nálykt í kirkjunni, svaraði
amma. Kaldur hrollur skreið eftir bakinu á mér.
Kirkjufólkið var að koma inn göngin og eg
hrökklaðist frá hurðinni. Brúðhjónin tóku brosandi á
móti hamingjuóskum vina og vandamanna, amma
sagði ekki -til hamingju- eins og flestir aðrir, en bað
þeim blessunar Guðs.
-Guð varðveiti þig, sagði hún við hvert og eitt
þeirra. Enginn tók til þess þó óskir gamallar konu
væru ekki orðaðar eins og vanalegast var.
Guðmundur Friðbjamarson flutti með frænku
mína að Ytriskál í Ljósavatnshreppi.
Óskar Friðmundarson flutti með brúði sína að
Austurhaga. Faðir minn ferjaði búslóð þeirra suður
yfir ána og hjálpaði þeim til að koma henni fyrir.
Með Hólmfríði og Óskari fluttist í Austurhaga
móðir Óskars, hún var ekkja og hafði nokkrum árum
áður misst uppkominn son sinn, Þiðranda að nafni,
hann drukknaði við svonefnda forvaða norður með
Kinnarfjöllum.
Mundu eftir þessu því eg kem að því síðar.
Gott nágrenni varð á milli Ness og Austurhaga,
Hólmfríður og Óskar komu oft í heimsókn til for-
eldra minna og voru þau sótt suður yfir ána því
enginn bátur var til í Austurhaga.
Einu sinni, skömmu eftir að þau hófu búskap, fór
allt fólkið frá Nesi til eggjatínslu í eyjar í Laxá,
byrjað var á syðstu eyjunum, sem liggja eins og þú
sérð, rétt við túnfótinn í Austurhaga, og Hólmfríður
og Óskar voru tekin með.
Eftir að tínslu var loki í suðureyjunum var róið
norður ána og farið í ytri eyjamar, sem eru 10 talsins
og kallast einu nafni Straumeyjar.
http://www.vortex.is/aett
18
aett@vortex.is