Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2002, Blaðsíða 75
fyrra ári en þá ber að hafa í huga að á árinu 2000 fjölgaði ferða-
mönnum um 15% frá fyrra ári.
A árinu 2001 voru gjaldeyristekjur af erlendum ferðamönnum
37,7 milljarðar sem samsvarar 10,1% hækkun að raungildi frá
fyrra ári. Gjaldeyristekjur vegna útgjalda innanlands voru 22,9
milljarðar og jukust um 18,9% að raungildi og fargjaldatekjur
voru 14,8 milljarðar og drógust saman um 3,4% að raungildi.
Utgjöld Islendinga erlendis námu 36,4 milljörðum króna sem
jafngildir 20,4% raunsamdrætti.
Það er brýnt að auka nýtinguna utan háannatíma og getur bætt
funda- og ráðstefnuaðstaða á höfuðborgarsvæðinu, í samræmi
við þau áform sem eru uppi, stuðlað að þessu markmiði.
Ferðaþjónusta er mjög háð gengi erlendra gjaldmiðla.
Gengisþróun hefur verið greininni hagstæð því gengi krón-
unnar lækkaði að meðaltali um 16,7% á árinu 2001.
Jöfnuður þáttatekna: Jöfnuður þáttatekna versnaði mjög á
árinu 2001. Hallinn á jöfnuði þáttatekna nam 19,8 milljörðum á
árinu 2000 en fór í 28,5 milljarða í fyrra. Tvennt vegur þar
þyngst. Annars vegar hafa skuldir hækkað vegna lækkunar á
gengi krónunnar. Hins vegar hafa erlendar skuldir aukist hratt
á undanförnum árum vegna mikils halla á viðskiptajöfnuði.
Viðskiptajöfnuður: Halli á viðskiptajöfnuði náði hámarki á
árinu 2000 og nam 67,5 milljörðum króna sem samsvarar 10,1%
af landsframleiðslu. Viðskiptahallinn á árinu 2001 var mun
minni, eða 33 milljarðar króna eða 4,4% af landsframleiðslu.
Þennan bata má aðallega rekja til betri jafnaðar á vöruskiptum
við útlönd.
Fjármagnshreyfingar: Nettó fjármagnshreyfingar endurspegla
viðskiptajöfnuð. Viðskiptahalli er til merkis um þjóðarútgjöld
umfram þjóðartekjur. Slík umframeyðsla þjóðarinnar í heild
krefst erlendrar fjármögnunar, þ.e. fjármagnshreyfinga til
landsins. Afgangur á viðskiptum er til merkis um hið gagn-
stæða og þar með svigrúm til erlendrar eignasöfnunar sem á
sér stað með fjármagnshreyfingum úr landi. Fjármagns-
jöfnuður ársins 2001 var jákvæður um 45,8 milljarða króna.
Mismunur mældra nettó fjármagnshreyfinga til landsins og
viðskiptahalla, 12,8 milljarða króna, er mæliskekkja.
Fjármagnshreyfingar geta verið í formi hvers konar lána,
beinna fjárfestinga eða hlutabréfakaupa.
Erlend skuldastaða þjóðarbúsins: Afleiðing viðskiptahalla og
útstreymis áhættufjármagns er erlend skuldasöfnun. Einnig
leiddi gengislækkun síðasta árs til enn frekari hækkunar er-
lendra skulda í krónum talið. Hrein skuldastaða þjóðarbúsins
var í lok síðasta árs 104Vi% af landsframleiðslu og hafði hlut-
fallið hækkað úr 89% í árslok 2000. Skuldastaðan er mjög há í
alþjóðlegu samhengi. Fátítt er að hlutfall hreinna erlendra
skulda og landsframleiðslu sé hærra en 50% á meðal þeirra
þjóða sem við viljum helst bera okkur saman við.
Viðskiptajöfnuður 1990-2002
Hlutfall af landsframleiðslu.
Heimild Þjóðhagsstofnun.
Hrein erlend skuldastaða.
Hlutfall af landsframleiðslu.
Staða íslands í lok árs 2001 en
staða annarra ríkja í lok árs
1999 eða 2000. Heimildir:
Seðlabanki (slands, Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn, Seðla-
banki Sviss og útreikningar
Þjóðhagsstofnunar.
7 1
Tæknianná
2001/2002