Bændablaðið - 04.05.1999, Side 23

Þriðjudagur 4. maí 1999
BÆNDABLAÐIÐ
23
Aðalfinidiir Búnaðarsamliands Suðurlands
Bergur Pálsson, formaður Búnaðarsambands Suðurlands
Uppbyggingin á Stóra ÁrmðH er fyrst
og M verk sunnlenshra bænda
„Uppbyggingin á Stóra Ármóti
er fyrst og fremst verk sunn-
lenskra bænda,“ sagði Bergur
Pálsson, formaður Búnaðarsam-
bands Suðurlands í samtali við
Bændablaðið. „Á stöðinni hefur
verið halli ár eftir ár, fyrst og
fremst vegna fjárfestinga, sem í
sjálfu sér er ekkert óeðlilegt, en
þessa upphæð hefur búnaðar-
sambandið greitt. Það getur
ekki verið eðlilegt eða rétt að
sunnlenskir bændur séu að
borga tilraunir í nautgriparækt
sem nýtast síðan öllum bændum
landsins. Rannsóknarstofnun
landbúnaðarins á að reka þessa
stöð af myndarskap og það
mætti hugsa sér að Landssam-
band kúabænda kæmi einnig að
málinu. Hlutverk Búnaðarsam-
bands Suðurlands er fyrst og
fremst að reka leiðbeininga-
þjónustu.“
Bergur sagðist hafa heyrt þær
hugmyndir að leggja af reksturinn
á Stóra Ármóti og flytja starf-
semina t.d. að Hvanneyri. „Það
væri ekki gæfulegt spor. Við erum
búin að byggja upp glæsilega að-
stöðu á Stóra Ármóti og byggingar
og annað verður ekki flutt á milli
staða. Hins vegar mætti skoða náið
hvemig hægt er að tengja skóla-
haldið á Hvanneyri við þessa til-
raunastöð. Bættar samgöngur og
nýjungar í tölvusamskiptum hafa
gert það að verkum að hægt er að
reka hér gott tilraunabú í góðri
samvinnu t.d. við Hvanneyringa."
Bergur sagði fulltrúa frá Bún-
aðarsambandi Suðurlands ekki
hafa rætt málefni Stóra Ármóts til
hlítar við RALA en það yrði gert á
næstunni. „Á liðnu ári hækkaði
RALA greiðslu fyrir aðstöðu til
stöðvarinnar en samkvæmt samn-
ingnum á RALA að kosta tvær
stöður á Stóra Ármóti. Við það
hefur ekki verið staðið að öllu
leyti. Nú erum við að missa til-
raunastjórann og ekki búið að ráða
í hans stað. Við þurfum að fá fram
raunverulegan vilja manna til að
nýta þessa stöð.“
Það kom fram hjá Bergi að nú
væri í raun kominn tími til að
menn skoðuðu tilraunastarfsemi í
nautgriparækt í landinu í heild
sinni. „Eg á við að það er verið að
gera tilraunir í nautgriparækt á
tveimur, þremur stöðum og það er
einfaldlega of mikið. Tilrauna-
starfið á þessu sviði á að vera á
Stóra Ármóti þar sem bestu að-
stöðuna er að finna þar. Á sínum
tíma höfðu menn kjark til að takast
á við sambærilegt mál í sauðfjár-
rækt. Þá voru þrjú tilraunabú en nú
er eitt myndarlegt tilraunabú á
Hesti.“
Nefndir aðalfundar Búnaðar-
sambands Suðurlands voru at-
kvæðamiklar. Hér á eftir verður
gerð grein fyrir samþykktum fund-
arins.
Ráðunautur íjarðrcekt
Fundurinn skoraði á stjóm
BSS að ráðinn yrði annar ráðu-
nautur í jarðrækt svo tryggt væri
að allt svæðið fái viðunandi þjón-
ustu á því sviði. Tillagan var sam-
þykkt. Sömuleiðis var samþykkt
að búnaðarsambandið kannaði
gmndvöll þess að sóna ær á
ákveðnum tíma meðgöngu, með
tilliti til lambafjölda í ánum.
Kanna þyrfti áhuga sauðfjárbænda
og hvort þetta væri framkvæman-
legt og hver kostnaðurinn yrði. I
greinargerð segir að markmiðið sé
að spara fóðurkostnað og Iétta
undir á sauðburði með því að vita
hverja bændur hyggðust venja
undir og frá hverri taka.
Val á lífhrossum
Fundurinn skoraði á stjóm og
framkvæmdastjóra að auka og efla
ráðunautaþjónustu við val á líf-
hrossum með það að markmiði að
bæta almennt hrossaræktarstofninn
á Suðurlandi og fækka jafnframt
óþarfa hrossum, bæði vegna
ásýndar landsins og af markaðsað-
stæðum.
Kynbótastöð Suðurlands
Aðalfundurinn beindi því „...til
stjómenda Kynbótastöðvar Suður-
lands að skipuð verði nefnd máls-
aðila til að endurskoða gjaldtöku
og þjónustu stöðvarinnar, með það
fyrir augum m.a. að boðið verði
upp á sæðingar alla daga, gjaldtaka
fari í vaxandi mæli eftir fjölda
sæðinga á hverju búi og að enn
frekar verði aukinn munur á kostn-
aði þeirra sem standa innan eða ut-
an skýsluhaldsins". í fjárhagsáætl-
un Kynbótastöðvarinnar, sem
fundarmenn samþykktu sam-
hljóða, er gert ráð fyrir 3 milljón
kr. peningalegu tapi. Kaupa á tvo
bfla og gjald fyrir kú verður hækk-
að úr kr. 1000 í kr. 1250. Þeir sem
em í skýrsluhaldi fá 12% afslátt.
RALA og tilraunabúið
á Stóra Armóti
Allsherjamefnd lagði fram
eftirfarandi tillögu sem var sam-
þykkt samhljóða: „Aðalfundur
Búnaðarsambands Suðurlands
haldinn 23. april 1999 í Aratungu,
krefst þess að RALA standi við
sinn hluta samstarfssamnings við
Búnaðarsamband Suðurlands um
tilraunabúið á Stóra-Ármóti og
manni nú þegar þau stöðugildi til
frambúðar sem kveðið er á um“.
Málefni Stóra Ármóts komu mjög
til umræðu á fundinum. Aðalfund-
urinn fól stjóm að vinna að fram-
tíðarlausn á vanda Stóra-Ármóts.
Markmiðið verður að vera það að
RALA eða aðrar stofnanir standi
að fullu straum af þeim kostnaði
sem fylgir rekstri stöðvarinnar.
Niðurstöður þeirrar vinnu verði
lagðar fyrir næsta aðalfund Búnað-
arsambands Suðurlands1'. I grein-
argerð segir að búnaðarsambandið
hafi í gegnum tíðina lagt vemlega
fjármuni til Stóra-Ármóts, fyrst
með stofnframlagi og alla tíð síðan
fjármuni úr eigin rekstri til að end-
ar nái saman. Á sama tíma hefur
samstarfsaðilinn, RALA, á engan
hátt borið eðlilega fjárhagslega
hlutdeild í uppbyggingu og rekstri.
Það er óeðiilegt að Búnaðarsam-
band Suðurlands eigi og reki að
mestu tilraunstöð sem nýtist öllum
bændum landsins, en aðeins sunn-
lenskir bændur borga.
Fasteignagjöld
Aðalfundurinn beindi því til
fjármálaráðherra og Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga að álagning-
arstuðull til fasteignagjalds á íbúð-
arhúsum (skattmat) verði aflagður
og fasteignaskattur verði lagður á
og innheimtur eftir því fasteigna-
mati er gildir hveiju sinni“. í
greinargerð segir að við álagningu
fasteignagjalda af íbúðarhúsum á
landsbyggðinni sé notað svokallað
skattmat og er þá miðað við mark-
aðsvirði eignarinnar eins og hún er
í Reykjavík. Það er réttlætt með
því að fasteign (íbúð) hafi sama
notagildi hvar sem er á landinu og
allir íbúar eigi og hafi sama rétt á
þjónustu í hvaða sveitarfélagi sem
þeir búa. Vissulega myndar stuð-
ullinn mikilvægar tekjur til sveitar-
félaga, en ekki er hægt að réttlæta
tekjur á innheimtugrunn sem ekki
er til, aðeins upphugsaður. Tillag-
an var samþykkt samhljóða.
Lánareglur Lánasjóðs landbún-
aðarins verði endurskoðaðar
Þá beindi aðalfundurinn því til
stjómar Lánasjóðs landbúnaðarins
að þær lánareglur sem í gildi eru í
dag verði endurskoðaðar m.t.t. há-
markslánveitinga á niðurgreiddum
vöxtum og lánshlutfalls þeirra lána
sem veitt eru til bygginga og inn-
réttinga. Þetta var samþykkt sam-
hljóða. í greinargerð segir að mið-
að við stöðu landbúnaðar og þá
strauma sem í gangi em þá eru
stærðartakmarkanimar orðnar úr-
eltar. Sú krafa sem gerð er til
bænda um eigið fé er í dag
óraunhæf ef horft er til annarra
atvinnuvega og gerir bændum að
mörgu leyti illmögulegt að ráðast í
nauðsynlegar endumýjanir og
nýbyggingar. Eðlilegra væri að
gera meiri kröfu um vandaðar
áætlanagerðir og að þeir sem huga
að stækkun eða kaup á bújörðum
sýni fram á arðsemi rekstursins.
Lcekkun raforkuverð
til ylrcektar
Málefni ylræktarinnar komu til
umræðu á fundinum og skoraði að-
alfundurinn á landbúnaðarráðherra
að beita sér fyrir lækkun raforku-
verðs til raflýsingar í ylrækt". í
greinargerð segir að raforkuverð til
raflýsingar á Islandi sé miklu mun
hærra en hjá norskum og kanadísk-
um garðyrkjubændum. Aukin raf-
lýsing rennir styrkari stoðum undir
atvinnulíf til sveita og nýtir betur
þær fjárfestingar sem fyrir hendi
em auk betri nýtingar á vinnuafli.
Raflýsing eykur einnig framboð á
íslenskum garðyrkjuafurðum og
jafnar verðsveiflur á neytenda-
markaði.
Árið 1979 gáfu systkinin
Ingileif, Jón og Sigríður
Árnabörn Búnaðarsambandi
Suðurlands jörðina Stóra
Ármót í Hraungerðishreppi til
tilraunastarfsemi. Frá árinu
1952 hafði Búnaðarsambandið
þá leigt Laugardæli í sömu
sveit og rekið þar tilraunabú.
Búnaðarsambandið tók strax
við fjárstofninum sem var á
Stóra Ármóti 1979 en það var
ekki fyrr en 8 árum síðar sem
starfsemin tengd
nautgripunum fluttist að
staðnum. Á þeim árum og
fram til þessa hefur
uppbygging verið
umfangsmikil á Stóra Ármóti.
Nýtt land hefur verið brotið,
lagfæring eldri mannvirkja og
nýbyggingar hafa litið dagsins
ljós.
Árið 1981 voru samþykkt
lög um tilraunastöð
Búnaðarsambands Suðurlands
og Rannsóknastofnunar
landbúnaðarins á Stóra
Ármóti. Samkvæmt þeim er
landbúnaðarráðherra heimilt
að semja við stjórn
Búnaðarsambandsins um
sameiginlegan rekstur
tilraunastöðvar að Stóra
Ármóti. Þar kemur einnig
fram að við tilraunastöðina
skuii starfa sérfræðingur í
fóðurfræði og
rannsóknamaður, ráðnir af
Rannsóknastofnun
landbúnaðarins, en launaðir af
ríkissjóði.
Samkvæmt fyrr nefndum
samningi ber
Búnaðarsamband Suðurlands
sem á jörðina fjárhagslega
ábyrgð á búinu. Það ræður
verktaka (bústjóra) til að inna
af hendi þau störf sem snúa að
daglega búrekstrinum.
Tilraunastjóri er ráðinn af
Rannsóknastofnun
landbúðnaðarins til að hafa
umsjón með
tilraunastarfseminni sem fram
fer.
Stóra Ármót er um 650 ha
að stærð. Jörðin liggur að
ármótum þar sem Sogið og
Hvítá renna saman í Ölfusá.
Jarðvegurinn er að stærstum
hluta grunnur móajarðvegur á
hrauni. Þess á milli eru
grunnar mýrar og sendnir
þurrlendisbakkar eru með
ánni.
Náið samstarf hefur verið
milli tilraunastöðvanna á Stóra
Ármóti og Möðruvöllum.
Þannig hefur framkvæmd
tiirauna á Möðruvöllum verið
með svipuðu sniði og
tilraunaframkvæmdir á Stóra
Ármóti. Á Möðruvöllum er
auk þess aðstaða til að
einstaklingsfóðra eldisgripi.
Nokkrir fundarmanna á aðalfundinum.
Bergur
Aðalfundur Búnaðarsambands Suðurlands var haldinn í
Aratungu á dögunum. AIls mættu 65 fulltrúar til fundarins en
þar kom fram að veruleg tekjuaukning hefur orðið í rekstri
sambandsins. Tekjur námu 121 milljón og gjöld voru 118
milljónir. Hagnaður ársins var því um 3 milljónir. Fastafjár-
munir voru 135 milljónir og veltufjármunir tæpar 63 milljónir
og eignir alls því 198 milljónir. Skuldir námu
í árslok 36 milljónum og eigið fé rúmlega 161
milljón. Sveinn Sigurmundsson, fram-
kvæmdastjóri, lagði fram fjárhagsáætlun
búnaðarsambandsins en þar er gert ráð fyrir
hagnaði upp á 368 þús. kr. Aætlunin var
samþykkt samhljóða. Sauðfjársæðingarstöðin
velti tæpum 3 milljónum, gjöld námu rúmum
3 milljónum og tap af reglulegri starfsemi um
400 þúsundum. í sjóði stöðvarinnar eru 3
milljónir, peningalegt tap um 130 þúsund.
Kynbótastöðin velti 38 milljónum og gjöld
námu tæplega 41 milljón og tap af reglulegri
starfsemi um 2 milljónum. Sæðingagjöld
hafa ekkert hækkað frá árinu 1994. Á
fundinn kom Ari Teitsson, formaður BÍ, og
kynnti möguleika nýs búvörusamnings -
einkum á sviði leiðbeiningaþjónustu.
Sveinn Sigurmundsson, framkvæmda-
stjóri, búnaðarsambandsins sagði tekjur
vegna Stóra-Ármóts nema 18 milljónum og
gjöld 23 milljónum, tap af reglulegri starfs-
emi var um 5 milíjónir. Afskriftir eru 6,2
milljónir á Stóra Ármóti Kosið var um tvo
stjórnarmenn úr Árnessýslu og tvo varamenn
og löggiltan endurskoðanda. Kosning fór
þannig að Guðmundur Stefánsson fékk 40
atkvæði og Þorfinnur Þórarinsson fékk 39 atkvæði og eru þeir
því kjörnir stjórnarmenn. Varamenn voru kjörnir María
Hauksdóttir með 31 atkvæði og Rúnar Andrésson með 29
atkvæði. Löggiltur endurskoðandi, Endurskoðun Björns E.
Árnasonar, var endurkjörinn með lófataki. Formaður Búnaðar-
sambands Suðurlands er Bergur Pálsson.
Sveinn