Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1978, Qupperneq 131

Guðrún Pálmadóttir
^GT
iðjuþjAlfun fyrir
GIGTARSJtlKLINGA
ISjuþjálfun merkir athafnameðferð.
Markmið okkar iðjuþjálfa er að gera við-
komandi sjúkling eins hæfan og mögulegt
er til að lifa og þrífast f umhverfi sínu.
f meðhöndlun okkar er færnisþjálfun
mikilvægur þáttur. Með orðinu færni er
átt við sjálfbjargargetu sjúklingsins, f
fyrsta lagi við daglegar athafnir svo sem
borðhald, snyrtingu, klæðnað o.s.frv. og
í öðru lagi getu hans til að stunda atvinnu
sfna og tómstundaiðju.
Vegna hreyfihindrana, verkja eða afl-
leysis getur sjúklingur verið ófær um að
leysa einfalda hluti eins og t.d. að matast
á venjulegan hátt, og þarf þvf að læra til
þess sérstakar aðferðir og e.t.v. að nota
hjálpartæki.
Fyrsta skrefið er að prófa sjúklinginn
og meta færni hans. Sfðan að reyna að
auka færni hans með þjálfun f nýjum að-
ferðum og með notkun ýmissa hjálpar-
tækja.
Til glöggvunar á framgangi færnisþjálf-
unar notum við sérstök eyðublöð - svo
kölluð færnisblöð, en þar er skráð færni
sjúklingsins við fyrstu prófun, þær breyt-
ingar sem verða smám saman meðan á
þjálfuninni stendur og loks færni hans að
þjálfun lokinni, og þá með hvaða hjálpar-
tadíjum. Nauðsynlegt er að þetta blað sé
aðgengilegt fyrir alla þá, er hafa með
sjúklinginn að gera. Ekki sfzt fyrir
starfslið deildanna, svo ekki sé verið að
gera þá hluti fyrir sjúklinginn, sem hann
auðveldlega getur framkvæmt sjálfur.
Sjúklingar með gigt f mjöðmum og hnjám
eða baki eiga yfirleitt erfitt með að beygja
sig og sem dæmi um hjálpartæki fyrir þá
má nefna t.d. sokkaffæru og langt skóhorn
til að komast f sokka og skó eða griptöng
til að ná hlutum upp af gólfi. f sambandi
við snyrtingu er oft þörf á handföngum og
handriðum við salerni eða baðkar svo
sjúklingurinn geti athafnað sig þar.
Við sfðasta færnismat, þ.e.a.s. þegar
sjúklingurinn á að útskrifast, þarf að sjá
um að útvega honum þau hjálpartæki, sem
hann þarf að hafa með sér heim. Eins
þarf að meta, hvort e.t.v. sé þörf á
heimahjúkrun eða heimilishjálp.
Til þess að geta gert sér fulla grein
fyrir sjálfbjargargetu sjúklingsins heima
fyrir er oft nauðsynlegt að gera heimsókn
á heimili hans og prófa hann þar. Er þá
jafnframt gerð athugun á, hvort nauðsyn-
legar séu einhverjar breytingar á húsnæði
sjúklingsins, svo að hann geti auðveldlegar
athafnað sig heima fyrir. Þá þarf um
leið að hafa samband við aðstandendur
sjúklingsins og útskýra fyrir þeim, hvað
sjúklingurinn getur og hvað hann getur ekki.
f sambandi við útvegun hjálpartækja og
breytingar á húsnæði eigum við oft við
vandamál að strfða. Mörg hin smærri og
einfaldari tæki smfðum við sjálfar, en
annars þarf f flestum tilfellum að panta
þau erlendis frá. Hingað komin eru þessi
tadú óheyrilega dýr. Tryggingastofnun
ríkisins tekur þátt f greiðslu margra
hjálpartækja, en þó ekki allra. Eins hef-
ur Tryggingastofnun styrkt húsnæðisbreyt-
ingar að einhverju leyti. En sé um stór-
ar upphæðir að ræða, getur verið erfitt
fyrir sjúklinginn að standa undir að greiða
sinn hluta. En ég vil bara benda á, að
þó að hjálpartæki og breyting húsnæðis
séu dýr, þá er það lítið á móti þeim
kostnaði, sem fylgir þvf að vista viðkom-
andi sjúkling á stofnun það sem eftir er
ævi hans.
f þessu sambandi vil ég sérstaklega
minnast á vinnustóla, þvf þeir koma mjög
oft við sögu hjá gigtarsjúkum. Venjulegur
stillanlegur skrifborðsstóll er hér hjálpar-
tæki fyrir mjög stóran hóp. Auk þess eru
til ýmsir sérsmfðaðir stólar, eins og t.d.
stólar með skorið úr fyrir annarri mjöðm-
inni fyrir sjúklinga með staurlið, stand-
129