Morgunblaðið - 16.02.2012, Blaðsíða 2

2 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. FEBRÚAR 2012
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 5691100 Fréttir Guðmundur Sv. Hermannsson, Sigtryggur Sigtryggsson, ritstjorn@mbl.is Viðskipti Agnes Bragadóttir, vidskipti@mbl.is Menning Pétur Blöndal menning@mbl.is Íþróttir Víðir
Sigurðsson sport@mbl.is mbl.is Guðrún Hálfdánardóttir, Sunna Ósk Logadóttir netfrett@mbl.is, Smartland Marta María Jónasdóttir, smartland@mbl.is Umræðan | Minningar | Bréf til blaðsins mbl.is/sendagrein Prentun Landsprent ehf.
Egill Ólafsson
Kristján Jónsson
Dómur Hæstaréttar í gær um geng-
istryggðu lánin hefur einvörðungu
áhrif á þá vexti sem greiddir voru af
láninu frá því það var tekið þar til
Alþingi setti lög um málið í desem-
ber 2010. Gengislánin bera lægstu
óverðtryggða vexti Seðlabanka Ís-
lands frá þeim tíma. Margir velta nú
fyrir sér stöðu þeirra sem ekki
greiddu af lánunum, einnig gæti
þurft nýja dóma til að láta reyna á
réttarstöðu þeirra sem eru með fjár-
mál sín í svonefndri frystingu. Loks
er sagt líklegt að dómurinn hafi for-
dæmisgildi varðandi lán til fyrir-
tækja sem gæti þýtt mun meiri skell
fyrir bankana en ella.
Eykur á misvægi milli lántaka
Dómurinn eykur enn á misvægi
milli þeirra sem tóku gengisbundin
húsnæðislán og hinna sem glíma við
verðtryggð lán vegna íbúðakaupa og
hafa enga leiðréttingu fengið, segir
Kristján Þór Júlíusson alþingismað-
ur á fésbókarsíðu sinni.
„Í umræðum eftir gengislánadóm
Hæstaréttar 2010 kom fram það
sjónarmið að eðlilegt væri að miða
við óverðtryggða vexti Seðlabank-
ans en ekki Libor-vexti vegna þess
að annars yrði munur á stöðu þeirra
sem tóku gengistryggð lán og þeirra
sem tóku innlend verðtryggð lán svo
mikill. Mikill meirihluti allra lána
heimilanna er verðtryggð lán,“ segir
Kristján.
Hjónin sem höfðuðu málið gegn
Frjálsa fjárfestingarbankanum,
Maria Elvira Mendez Pinedo og Sig-
urður Hreinn Sigurðsson, höfðu
greitt upp gengistryggða lánið sem
um var deilt og gátu sýnt fullnaðar-
kvittun. Ágreiningurinn stóð um
hvernig ætti að reikna vexti frá þeim
tíma sem lánið var tekið þar til Al-
þingi breytti lögunum 2010. Bank-
arnir höfðu miðað við óverðtryggða
vexti Seðlabanka Íslands enda höfðu
Seðlabankinn og Fjármálaeftirlitið
mælt með því.
Niðurstaða meirihluta Hæsta-
réttar í gær var hins vegar að miða
ætti við Libor-vexti sem voru 2-5% á
þessum tíma, mun lægri en seðla-
bankavextirnir. Þó að meirihluti
réttarins geri athugasemd við lögin
frá 2010 standa þau óbreytt varð-
andi þau lán sem enn eru ógreidd og
lántakendur eru að borga af.
Mjög mörgum af þeim gengis-
tryggðu lánum sem einstaklingar og
fyrirtæki tóku fyrir hrun hefur verið
breytt í íslenskar krónur. Þegar
þetta var gert þurfti að endurreikna
lánin og þá skipti auðvitað vaxtapró-
sentan meginmáli. Nú þarf að end-
urreikna lánin út frá nýrri forsendu.
Misjafnt er hversu miklu þessi end-
urreikningur skilar lántakanum.
Þeir fá t.d. meira sem tóku lán 2005
en þeir sem tóku lán 2008 vegna
þess að lánið er búið að standa leng-
ur á þessum lágu óverðtryggðu
vöxtum.
Deilt er um það hvaða fordæmis-
gildi dómurinn í gær hafi fyrir lán til
fyrirtækja. Ragnar H. Hall, lögmað-
ur hjónanna, álítur líklegast að sömu
viðmið muni gilda um vextina hvort
sem um venjulega neytendur eða
fyrirtæki sé að ræða. Margir benda
á að grundvallarreglan hljóti alltaf
að vera sú sama, að miðað sé við þá
vexti sem samið var um upphaflega
ef viðskiptavinur hafi í höndum
fullnaðarkvittun.
Bílalánafyrirtæki fá högg
Ljóst er að niðurstaða dómsins
mun hafa neikvæð áhrif innan kerf-
isins en þó ekki að því marki að það
ógni fjármálastöðugleika. Þetta seg-
ir í yfirlýsingu frá Fjármálaeftirlit-
inu um dóm Hæstaréttar.
„Áhrifin gætu orðið mismikil eftir
fjármálafyrirtækjum og í sumum til-
vikum gætu þau jafnvel verið óveru-
leg. Því er á þessari stundu ekki ljóst
hver áhrif dómsins verða að lokum.
Þá er eiginfjárstaða viðskiptabank-
anna langt umfram þær kröfur sem
Fjármálaeftirlitið gerir. Fjármála-
eftirlitið mun strax hefja vinnu við
mat á áhrifum dómsins á fjárhags-
stöðu einstakra fjármálafyrirtækja.
Mikilvægt er að eyða allri óvissu um
fordæmisgildi dómsins og áhrif hans
á endurútreikning gengistryggðra
lána,“ segir í yfirlýsingunni.
Bílalánafyrirtæki voru mikið í er-
lendum lánum. Í frumvarpi efna-
hags- og viðskiptaráðherra frá árinu
2010 um gengislánamálið er bókfært
virði bílalánasamninga sagt um 61
milljarður króna og byggt á tölum
frá Fjármálaeftirlitinu.
Morgunblaðið/Samsett mynd Ingólfur
Óvissa um áhrif dómsins
 Hæstiréttur fellir úr gildi afturvirka lagasetningu frá 2010 um að vextir á er-
lendum gengislánum skyldu miðast við óverðtryggða bankavexti Seðlabankans
Guðlaugur Þór
Þórðarson á sæti
í efnahags- og
viðskiptanefnd en
fulltrúar Seðla-
bankans og Fjár-
málaeftirlitsins
komu fyrir nefnd-
ina í gær vegna
dómsins. Fram
hefur komið að
þótt tapið gæti
skipt tugmilljörðum myndu bank-
arnir geta staðið það af sér en mörg-
um spurningum er enn ósvarað.
„Við spurðum en það var heldur
fátt um svör, manni fannst ráðuneyti
og eftirlitsstofnanir ekki hafa verið
vel undirbúin fyrir þennan dóm,“
segir Guðlaugur. Hann segir þetta
vekja furðu af því að menn hafi haft
meira en ár til að fara yfir það hvaða
afleiðingar dómur af þessu tagi gæti
haft. „Við erum búin að ræða þetta
margsinnis í nefndinni og við sjálf-
stæðismenn höfum viljað leita allra
leiða til að koma fólki í skjól meðan
þessi óvissa væri í dómsmálum.“
kjon@mbl.is
Ráðuneyti
voru illa
undirbúin
 Sjálfstæðismenn
segja óvissuna mikla
Guðlaugur Þór
Þórðarson
,,Dómurinn snýr
náttúrlega bara
að afmörkuðu
máli og leysir úr
því álitaefni sem
var í því og sam-
bærilegum mál-
um,“ segir Helgi
Hjörvar, formað-
ur efnahags- og
viðskiptanefndar
Alþingis. ,,En um
leið vakna þá spurningar um stöðu
annarra samninga.“
Erlendu gengislánin voru dæmd
ógild. Helgi er spurður hvort rík-
isstjórnin hafi gert mistök þegar
sett voru afturvirk lög 2010 um að
lægstu óverðtryggðir vextir seðla-
bankans skyldu eiga við um erlendu
gengislánin. Helgi sat sjálfur hjá við
afgreiðslu laganna en bendir á að
mikil lagaleg óvissa hafi ríkt um það
hvernig taka skyldi á þessu flókna
máli. Og Hæstiréttur hafi klofnað í
málinu í gær, fjórir dæmt kæranda í
vil en þrír bankanum.
Spurningar
vakna um
önnur lán
Helgi
Hjörvar
Ragnar H. Hall hæstaréttarlögmað-
ur sótti málið fyrir hjónin í málinu
gegn Frjálsa fjárfestingarbankan-
um. Hann var spurður hvort dóm-
urinn í gær myndi geta haft áhrif á
stöðu þeirra sem hafa misst allt sitt í
banka- og gengishruninu. „Það kann
vel að vera að þeir eigi rétt á leiðrétt-
ingu,“ svarar Ragnar. „En þau mál
verða menn að skoða hvert og eitt
fyrir sig. Það getur reynt á fyrning-
arákvæði vegna þess að fyrningar-
tími á vöxtum er fjögur ár og ef
menn eru að endurreikna vexti
lengra aftur í tímann er það líka
óheimilt.“ Ekki
hafi reynt á fyrn-
ingu í máli
hjónanna, ágrein-
ingurinn hafi
komið upp áður
en krafan var
fyrnd.
„En ef óheimil
kröfugerð hefur
leitt til þess að
fólk hafi misst eignir sínar sýnist
mér að menn hljóti að skoða það eitt-
hvað betur. Skoða hvernig hagur
þess verði réttur jafnvel þótt bank-
arnir telji sig hafa verið í góðri trú,
það er bara allt annað mál. Aðalat-
riðið er að reyna að finna leið til að
komast að niðurstöðu án þess að
setja allt í einhvern hnút.“
En hvað með þá sem hafa misst
fyrirtæki sín? Ragnar segir að er-
lendu gengislánin geti stundum hafa
ráðið úrslitum, sum fyrirtæki hafi
meira að segja verið keyrð í þrot áð-
ur en búið var að dæma um lögmæti
gengistrygginganna. „Ég veit um
stjórnendur sem í því lentu sem hafa
í hyggju að láta reyna eitthvað á sína
stöðu.“ kjon@mbl.is
Fallin fyrirtæki gætu
látið reyna á stöðu sína
 Ragnar H. Hall segir að skoða verði hvert mál fyrir sig
Ragnar H. Hall
Steinþór Pálsson, bankastjóri Landsbankans, segir að
endurreikna verði öll gengistryggð lán í kjölfar dóms
Hæstaréttar. Hann segist ekki sjá betur en að dómurinn
hafi bæði áhrif á lán einstaklinga og fyrirtækja.
„Þetta hefur í för með sér einhvern kostnað og mikla
vinnu því það þarf að endurreikna allt aftur,“ segir
Steinþór. „Það er hins vegar of skammt liðið frá því
dómurinn féll til að við getum komið fram með
einhverja tölu með ábyrgum hætti. Um leið og
eitthvað er fast í hendi munum við gefa frá okkur
slíkar upplýsingar,“ segir Steinþór.
Endurreikna þarf öll gengislán
BANKASTJÓRI LANDSBANKANS UM DÓMINN
Steinþór
Pálsson
Beðist er velvirðingar á þeim óþægindum
sem þetta kann að valda.
Athygli er vakin á að á skattur.is er boðið
upp á sjálfsafgreiðslu og á rsk.is er hægt að
nálgast ýmsar upplýsingar um skattamál.
Lokað í dag !
Fimmtudaginn 16. febrúar
er lokað hjá ríkisskattstjóra