Morgunblaðið - 20.09.2012, Blaðsíða 16

BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Landeigendur í innri hluta Fljóts-
hlíðar hafa formlega krafist þess að
varnargarði Markarfljóts við Þór-
ólfsfell verði breytt til fyrra horfs og
að greiddar verði skaðabætur vegna
þess lands sem fljótið hefur eytt frá
því garðurinn var endurbyggður.
Stjórnendur viðkomandi stofnana
eru að undirbúa andsvör en Land-
græðslan og Vegagerðin hafna því að
landeyðingin starfi af breytingum á
garðinum.
Markarfljót hefur flæmst um
breiðan farveg sinn í þúsundir ára og
spillt landi beggja vegna. Varnar-
garður sem gerður var við Þórólfsfell
1946 hlífði að mestu innstu bæjum
Fljótshlíðar og þar hefur gróið upp
land sem notað hefur verið til beitar.
Varnargarðurinn skemmdist í
hamfarahlaupi sem kom undan Gíg-
jökli í eldgosinu í Eyjafjallajökli
2010. Þegar Landgræðslan og Vega-
gerðin létu endurbyggja garðinn síð-
ar á því ári var legu hans breytt í
óþökk Fljótshlíðinga. Þeir telja að
með breytingunni hafi rennsli fljóts-
ins verið breytt þannig að það flæm-
ist nú yfir 3000 hektara svæði og hafi
þegar eyðilagt yfir hundrað hektara
af grónu og hálfgrónu landi sem tek-
ist hafði að verja í 60 ár. Einnig hafi
öll veiði í Þórólfsá verið eyðilögð og
veiði í Bleiksá kunni að hafa orðið
fyrir tjóni.
Landeigendur í innsta hluta
Fljótshlíðar gripu til þess ráðs í
fyrrasumar að fara með stórvirka
vinnuvél á eigin vegum til að breyta
farvegi fljótsins inn við Þórólfsfell.
Tilgangurinn var að verja land
jarðanna. Það hafði þær afleiðingar
að fljótið beindist í suður og fór yfir
gróið land á svokölluðum Merkur-
bæjum. Bændur þar reyndu að verj-
ast á móti. Segja má að landeigendur
hafi verið að kasta Markarfljótinu á
milli sín. Þessar aðgerðir voru stöðv-
aðar.
Verið að taka af okkur land
„Mikið land hefur gróið upp eftir
að varnargarðurinn var gerður upp-
haflega. Það nýtist til beitar. Það
eina sem gert var er að landið var
friðað fyrir ágangi vatns. Ég er ný-
lega tekin við búi af föður mínum og
hef litið á þetta sem framtíðar-
ræktunarland. Það hefur stórspillst,“
segir Anna Runólfsdóttir, bóndi í
Fljótsdal, innsta bæ Fljótshlíðar.
Anna gerir sér grein fyrir því að
ekki er einfalt að koma böndum á
Markarfljót en er ósátt við að Land-
græðslan skuli ekki viðurkenna mis-
tökin. Hún segir að komið hafi fram
ýmsar hugmyndir og tillögur um til-
tölulega litlar aðgerðir til að halda
vatninu frá en ekkert hafi verið hlust-
að á þær. Á meðan hafi fljótið smám
saman hreinsað í burtu gróðurtorf-
urnar sem taki fimmtíu ár að gróa
Krefjast skaðabóta fyrir tapað
 Markarfljót hefur spillt landi jarða í innsta hluta Fljótshlíðar  Landeigendur kenna um breytingum á
varnargarði við Þórólfsfell  Krefjast þess að varnargarður verði lagaður auk skaðabóta fyrir tjón
Varnargarður við Þórólfsfell
Varnargarður eins
og hann var
Lega hins endur-
byggða garðs
Gamli garðurinn:
Vatnsflaumurinn
fór að mestu
í suður, en því
sem fór í vestur
var beint aftur
til suðurs með
þvergörðum.
Núna:
Vatnsflaumurinn fer
í vestur, í stað þess
að fara suður.
Markarfljót
Markarfljót
Fljótsdalur
Þórólfsfell
Loftmyndir ehf.
16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. SEPTEMBER 2012
Suðurlandsbraut 50 (Bláu húsin við Faxafen) ◊ 108 Reykjavík ◊ Sími 588 4499 ◊ mostc.is ◊ Möst.C
Opið alla virka daga 11-18 og laugardaga frá 11-16
Tískuvöruverslun fyrir konur á öllum aldri
NÝJAR VÖRUR Í HVERRI VIKU
Félag Sameinuðu þjóðanna stendur
fyrir málþingi í samstarfi við Há-
skóla Sameinuðu þjóðanna föstu-
daginn 21. september kl. 15 í Öskju,
Háskóla Íslands, um skóla SÞ á Ís-
landi.
Nemendur í skólunum munu m.a.
segja frá reynslu sinni en málþingið
er hluti af kynningarátakinu Þró-
unarsamvinna ber ávöxt.
Innan vélbanda Háskóla SÞ á Ís-
landi eru Jarðhitaskólinn, Sjávar-
útvegsskólinn, Landgræðsluskólinn
og Jafnréttisskólinn.
Alls hafa 792 sérfræðingar frá
105 þróunarlöndum lokið sex mán-
aða sérhæfðu námi við Háskóla SÞ
á Íslandi. Skólinn var stofnaður ár-
ið 1975 til að efla rannsóknir, þekk-
ingu og skilning á málum sem SÞ
fjalla um.
Nemendur í Háskóla SÞ á Íslandi.
Málþing um Háskóla
SÞ á Íslandi
Ný hjólaþrauta-
braut var opnuð í
Öskjuhlíð í
Reykjavík í gær.
Um er að ræða
svonefnda
pumpu-braut
sem farin er með
sérstakri tækni
og notuð til þjálf-
unar og leikja.
Félagar í hjól-
reiðafélaginu Tindi hafa lagt braut-
ina í samvinnu við Reykjavíkurborg
sem leggur til svæðið. Opnun braut-
arinnar var liður í dagskrá Sam-
gönguviku sem nú stendur yfir.
Brautin er við Nauthólsveg norðan
við Háskólann í Reykjavík.
Fyrirmyndirnar að brautinni eru
erlendar.
Ný hjólaþrautabraut
opnuð í Öskjuhlíð
Hjólað í nýju hjóla-
þrautabrautinni.
Heimssýn – hreyfing sjálfstæðis-
sinna í Evrópumálum mun í dag
halda opinn hádegisfund undir yfir-
skriftinni: Er ESB-umsóknin dauð?
Fundarstaður er Thorvaldsen,
Austurstræti 8-10 í Reykjavík, en
fundurinn hefst klukkan 12.
Frummælendur verða Styrmir
Gunnarsson, fyrrverandi ritstjóri,
og Mörður Árnason alþingismaður.
Fundurinn er opinn öllum.
Fundur um
ESB-umsóknina
STUTT
„Við teljum ekki að breyting á garðinum hafi haft af-
gerandi áhrif á rennsli fljótsins. Breytt hegðun fljóts-
ins þarna stafar fremur af auknum framburði eftir
flóðin 2010,“ segir Sveinn Runólfsson landgræðslu-
stjóri.
Varnargarðurinn við Þórólfsfell var gerður 1946 og
1985 var aukið við hann vegna landbrots. Sveinn
segir að stöðugt hafi þurft að gera við enda garðs-
ins og því hafi tækifærið verið notað þegar hann var
endurbyggður eftir náttúruhamfarirnar að laga hönn-
un hans að þeirri þekkingu sem fengist hafi síðustu
áratugi.
Sveinn tekur fram að fulltrúar viðkomandi stofn-
ana hafi ekki tekið afstöðu til kröfu landeigendanna.
Sjálfur hafnar hann því að breyting á varnar-
görðunum hafi leitt til landbrotsins sem þeir kvarta
undan.
„Breytt hegðun fljótsins er ekki ný af nálinni, það
hefur flakkað á milli landa í þúsundir ára. Mikill
framburður hefur verið í Markarfljóti eftir flóðin
2010 og breytt rennsli hennar,“ segir Sveinn.
Eftir sáttafund með bændum beggja vegna Mark-
arfljóts sl. sumar voru uppi hugmyndir um að reyna
að halda Markarfljóti sem næst miðju auranna.
Sveinn segir það ekki raunhæft. Það myndi kosta
milljarða að stokkleggja fljótið eftir miðjum farvegi.
„Markarfljót hefur aldrei runnið þar sem því er sagt
að renna og aldrei beint,“ segir Sveinn.
Framburður breytti rennsli
LANDGRÆÐSLUSTJÓRI TELUR BREYTINGAR Á VARNARGÖRÐUM EKKI AFGERANDI