Morgunblaðið - 20.09.2012, Blaðsíða 34

34 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. SEPTEMBER 2012
Nýræktarstyrkir Bókmenntasjóðs
fyrir árið 2012 voru afhentir í
Gunnarshúsi í gær. Styrkjunum er
ætlað að styðja útgáfu á nýjum ís-
lenskum skáldverkum sem hafa
takmarkaða eða litla tekjuvon en
teljast hafa ótvírætt menningar-
legt gildi. Þetta er í fimmta sinn
sem Nýræktarstyrkjum Bók-
menntasjóðs er úthlutað.
Að þessu sinni hlutu styrkir smá-
sagnasafnið Fjarlægðir og fleiri
sögur eftir Dag Hjartarson, ljóða-
bókin Á milli okkar allt eftir Heið-
rúnu Ólafsdóttur sem Ungmenna-
félagið Heiðrún gefur út, Hulstur
utan um sál eftir Hugrúnu Hrönn
Ólafsdóttur sem Pírumpár gefur
út, Segulskekkja: textasafn eftir
Soffíu Bjarnadóttur sem Stella út-
gáfa gefur út og myndasmásagan
Mér þykir það leitt eftir Sunnu
Sigurðardóttur sem ViðVera gefur
út.
Í tilkynningu frá Bókmennta-
sjóði kemur fram að umsóknum
um Nýræktarstyrki hafi fjölgað
töluvert frá því að þeim var fyrst
úthlutað árið 2008. Það ár bárust
níu umsóknir um fimm styrki, en í
ár bárust 23 umsóknir um fimm
styrki að upphæð 200.000 kr.
Afhending Styrkþegar voru ánægðir þegar þeir tóku við styrkjunum.
Nýræktarstyrkir af-
hentir í fimmta sinn
OPNAR Í DAG KL. 15
LAUGAVEGI 45
OPIÐ KL. 11- KL. 18 ALLA VIRKA DAGA
OG LAUGARDAGA KL. 11 - KL. 17
Pétur Blöndal
pebl@mbl.is
„Þegar landið rís“ og „Þið þekkið
fold“ er yfirskrift kvæða sem skáldið
Matthías Johannessen hefur birt á
dagbókarsíðu sinni, matthias.is.
„Ég hafði verið að lesa bók Guð-
mundar Andra Thorssonar Valeyr-
arvalsinn og þegar ég kom að síðasta
kaflanum, þá sá ég að hann er eins-
konar prósaljóð og það þótti mér
gott, því að hina ljóðrænu áferð vant-
ar alltof oft í íslensk skáldverk,“ seg-
ir Matthías. „Ég hugsaði um þennan
kafla og hann hafði áhrif á mig og að
því kom að ég fór að yrkja í tengslum
við hann án þess það hafi verið ætl-
unin.“
Matthías segir það hafa haft áhrif
á sig er Guðmundur Andri talar um
að lífið sé leiðin til dauðans: „En í
Quo Vadis er sagt að dauðinn sé veg-
urinn til eilífðarinnar. Um þetta fór
ég að hugsa, án þess ég ætlaði mér
eitthvað sérstaklega að fara að yrkja
um lífið og tilveruna. En þá kom
þessi flokkur allt í einu í heimsókn
eins og fuglar á tré. Ég sagði Guð-
mundi Andra frá þessu, að hann bæri
ábyrgð á þessum flokki, og vonandi
stendur hann undir því. En hann
sagði mér að ljóðlínan „lífið er leiðin
til dauðans“ væri fengin úr ljóði eftir
Jóhann Gunnar Sigurðsson sem ég
vissi ekki. En það skipti engu máli,
flokkurinn kom samt. Og ekki síst
vegna þess að í þessum síðasta kafla
Valeyrarvalsins segir Guðmundur
Andri: „Ég var bara vitund.“ Undir-
meðvitundin hugsaði mikið um þessa
setningu og ég fór í þetta ljóðræna
ferðalag. En upphafsvörðurnar voru
þessar tvær setningar úr fyrr-
nefndum síðasta kafla í skáldsögu
Guðmundar Andra.“
Nýju ljóðin eru samin til hliðar við
Hrunadansinn sem birtist í Morgun-
blaðinu 12. apríl árið 2006. „Það var
nokkuð löngu áður en hrunið varð,“
segir Matthías. „Hann var þannig
sprottinn úr einhverskonar hugboði.
Hann var birtur í Morgunblaðinu á
sínum tíma og Gunnar Eyjólfsson
gerði hann þekktan með upplestri
sínum. Og síðan var hann gefinn út á
diski.
Hrunið virðist einatt leita á mig og
ég hef einkum hugsað um það, að við
gerðum út á frelsi einstaklingsins.
Og ég trúði á það, enda kalda stríðs
ritstjóri. En hrunið sýndi mér og
öðrum að það eru margir sem hafa
ekki siðferðilegt þrek til að búa við
slíkt frelsi. Það hefur valdið mér
miklum vonbrigðum og um þetta
virðist ég hafa hugsað mikið.
Og úr þessari undirmeðvitund hef-
ur þessi síðasti ljóðaflokkur minn
augsýnilega sprottið. Hann fjallar
um lífið og tilveruna, en einkum sam-
tíðina. Á rústum þess ófrelsis sem er
fylgikvilli freistinga Mammóns.
Hann er ábending um það, að besta
veganesti okkar til framtíðar er það
sem einkum hefur gert okkur að
þjóð, það er arfleifðin. Og í skjóli
hennar og með því að fara eftir þeim
vörðum sem hún hefur hlaðið getum
við aftur orðið merkileg þjóð með
fólki sem hægt er að treysta fyrir
frelsi einstaklingsins.“
Matthías speglar samtímann í arf-
leifðinni og má segja að það sé nokk-
urskonar siðavöndun. „Aðhald líka,“
segir hann. En hvernig gengur þjóð-
inni að finna rætur sínar?
„Þjóðin er byrjuð að fóta sig sem
betur fer,“ svarar hann. „Hún geng-
ur með staf eftir vonda byltu. En það
merkir ekki að hún eigi að verða ein-
hvers konar stafkarl það sem eftir
er. Hún hlýtur að geta fundið það að-
hald sem nauðsynlegt er til að trúa
fólkinu fyrir því frelsi sem við teljum
að sé nauðsynlegt innan þess lýð-
ræðislega kerfis sem viljum búa í. En
til þess þarf að ala umhverfið upp í
því að kunna skil á raunverulegum
verðmætum. Fjölmiðlarnir eru til að
mynda fullir af glysi og gervilausn-
um og viðstöðulaust er reynt að fylla
tóm sem aldrei verður fyllt. Við erum
lítil þjóð og afskekkt og það fer okk-
ur best að vera lítil þjóð og afskekkt.
Við þurfum engar útrásarþotur til að
fljúga inn í gerviframtíð.“
Morgunblaðið/Kristinn
Um framtíðina Matthías Johannessen segir þjóðina ekki þurfa útrásar-
þotur til að fljúga inn í gerviframtíð.
Þjóðin gengur með
staf eftir vonda byltu
 Ný ljóð eftir Matthías Johannessen á dagbókarsíðu skáldsins