Morgunblaðið - 25.03.2013, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 25. MARS 2013
Ryðfríir neysluvatnshitarar, hitöld (element),
hitastillar, hitastýringar, rafhitarar til húshitunar
og flest annað til rafhitunar.
Við hjá Rafhitun erum sérfræðingar í öllu sem við
kemur rafhitun. Við bjóðum einungis úrvals tæki
sem hafa sannað sig með áralangri reynslu.
íslensk
framleiðsla
í 20 ár
Rafhitarar fyrir heita potta
FRÉTTASKÝRING
Kjartan Kjartansson
kjartan@mbl.is
Hingað til hafa ríki heims almennt
tekið á fíkniefnavandanum með því að
refsa jafnt neytendum, sölumönnum
og innflytjendum efnanna. Í því sam-
hengi hefur gjarnan verið talað um
„stríð gegn fíkniefnum“. Á seinni ár-
um hafa ýmsir orðið til þess að lýsa
því yfir að það stríð sé tapað enda hafi
ekki tekist að draga úr fíkniefna-
neyslu svo nokkru nemi. Því hafa ver-
ið uppi kröfur um að fíkniefni verði
hreinlega lögleidd eða að minnsta
kosti vægari efni eins og kannabis.
Fyrir Alþingi liggur nú þingsálykt-
unartillaga níu þingmanna Samfylk-
ingar, Hreyfingarinnar og Vinstri
grænna sem felur meðal annars í sér
að refsingar fyrir vörslu á neyslu-
skömmtum fíkniefna verði afnumdar.
Á meðal flutningsmannanna er Álf-
heiður Ingadóttir, fyrrverandi heil-
brigðisráðherra, og Magnús Orri
Schram, varaformaður þingsflokks
Samfylkingarinnar.
Ýtt út á jaðarinn
Markmið tillögunnar er sagt vera
að skapa heildstæða stefnu um úr-
ræði til að draga úr eftirspurn eftir
fíkniefnum á „mannúðlegan, raun-
sæjan, og hagsýnan hátt með heilsu
og velferð neytenda, aðstandenda
þeirra og samfélagsins í heild að leið-
arljósi“. Í henni segir að glæpavæð-
ing fíkniefnaneyslu hafi ekki skilað
viðhlítandi árangri og hafi í raun al-
gerlega mistekist. Neytendum hafi
verið ýtt út á jaðar samfélagsins og
niður í undirheima þar sem þeir verði
iðulega fórnarlömb harðsnúinna
glæpamanna og líkur á að þeir fái
smitsjúkdóma aukist.
Helgi Gunnlaugsson afbrotafræð-
ingur segir að tillagan komi að mörgu
leyti á óvart frá Alþingi sem er til-
tölulega nýlega búið að leyfa sölu á
bjór í landinu. Þingið og þjóðin hafi
hingað til verið einhuga um þá refsi-
pólitík sem lagt hafi verið upp með í
fíkniefnamálum.
Hann segir að undanförnu hafi
þíða átt sér stað í afstöðunni til vörslu
og neyslu fíkniefna í heiminum. Ný-
lega hafi tvö ríki Bandaríkjanna,
Washington og Colorado, lögleitt
kannabis, í Portúgal hafi varsla og
neysla allra fíkniefna verið leyfð und-
anfarin tíu ár og í Suður-Evrópu sé
meira eða minna litið fram hjá neyslu
vímuefna. Engu að síður varði varsla
þeirra og neysla ennþá víðast hvar við
hegningarlög.
„Það eru margvíslegir gallar sem
fylgja núverandi refsipólitík en væri
henni breytt væri það ef til vill óbein
skilaboð um að neyslan sé í lagi. Það
sem menn hafa áhyggjur af er að
neyslan yrði enn meiri og í fleiri
hópum,“ segir Helgi.
Á hinn bóginn myndi lögleiðing efn-
anna taka stóran spón úr aski undir-
heimasamtaka og þá draga úr ofbeldi
og glæpaverkum tengdum þeim.
„Menn verða að meta hvort er
betra; að banna efnin og neyslan sé
minni eða að leyfa þau og neyslan
aukist. Ég teldi það farsælast fyrir
okkur Íslendinga að fylgja alþjóða-
samfélaginu en ekki taka okkur ein út
um breytingar. Það er sjálfsagt að
fylgjast með breytingum erlendis og
við gætum jafnvel átt frumkvæði að
því að taka stefnubreytingu upp á
alþjóðavettvangi,“ segir Helgi.
Neytendur eru sjúklingar
frekar en glæpamenn
Þórarinn Tyrfingsson, yfirlæknir á
sjúkrahúsinu Vogi, segir það mikla
einföldun að skipta umræðu um fíkni-
efni í lögleiðingu eða bann. Hvort um
sig geti haft sína kosti og galla. Fíkni-
efnamál séu afar flókin og hann sé
þeirrar skoðunar að vímuefnalög-
gjöfin eigi alltaf að vera til endur-
skoðunar. „Ég hef skrifað ítarlegar
greinar um að það ætti ekki að horfa
á fíkniefnaneytendur sem glæpa-
menn heldur sjúklinga fyrst og
fremst. Þó að refsingar séu hertar
dregur það ekki úr neyslunni en við
lögleiðingu eykst neyslan almennt.
Það hefur alvarlegri afleiðingar fyrir
þjóðfélagið í heild en líf neytendans
gæti orðið einfaldara á einhvern hátt.
Þetta er alltaf samspil á milli þess
hvað er gert fyrir einstakling og svo
fyrir þjóðfélagið í heild,“ segir
Þórarinn.
Hann bendir á að nú þegar vinni
bráðamóttökur sjúkrahúsa, Vogur og
lögreglan gott starf til að minnka
skaða fíkniefnaneytenda án nokkurra
skilyrða.
„Lögreglan er það afl í þjóðfélag-
inu sem er hvað mest skaðaminnk-
andi eins og er fyrir þetta fólk en hún
hefur heimild til að taka fólk undir
miklum áhrifum í skjól. Hún tekur
það upp þar sem það er illa á sig kom-
ið og ferjar það á meðferðarstaði og á
bráðamóttökur. Ef menn ætla að fara
að gera breytingar á löggjöfinni
verða menn að hafa þetta starf í huga
og að lögreglan verði ekki trufluð í
þeirri skaðaminnkun sem hún vinnur
að á hverjum einasta degi.“
Telja stríðið þegar tapað
 Þingmenn leggja til að varsla neysluskammta af fíkniefnum verði gerð lögleg
 Neysla ykist líklega við lögleiðingu  Tæki stóran spón úr aski glæpasamtaka
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Eftirlit Fíkniefnaleitarhundur við störf á Reykjavíkurflugvelli um verslunarmannahelgi. Samkvæmt lögum er varsla og meðferð fíkniefna óheimil.
Helgi
Gunnlaugsson
Þórarinn
Tyrfingsson
Áfengisbann var í gildi á Íslandi
frá árinu 1915 en þá var bannað
að framleiða og selja áfenga
drykki. Helgi Gunnlaugsson af-
brotafræðingur segir að á
fyrstu árum áfengisbannsins
hafi helmingur fanga á Litla-
Hrauni setið inni vegna áfeng-
isbrota, fyrir brugg og sölu. Nú
sé þriðji hver fangi í fangelsinu
þar vegna fíkniefnabrota, alls
150 manns á síðasta ári. Mikill
kostnaður fylgi því að hafa svo
stóran hóp á bak við lás og slá.
„Það er hugsanlegt að eftir
fimmtíu ár eigi menn eftir að
líta þetta svipuðum augum,“
segir hann.
Neyslan jókst þegar banni
var aflétt aftur
Árið 1922 var sala á léttvínum
leyfð aftur og árið 1935 var
áfengisbannið svo afnumið.
Bjórinn var hins vegar ekki
leyfður fyrr en árið 1989. Helgi
segir að eftir að áfengi var leyft
aftur hafi neysla þess aukist og
það sama eigi líklega eftir að
gerast með fíkniefnin verði þau
lögleidd. Bann haldi aftur af
einhverjum og færri nýir neyt-
endur bætist í hópinn. Það
mynstur gæti breyst við lögleið-
ingu á vörslu og neyslu vímu-
efna.
Helmingur
fanga vegna
áfengisbrota
BANNÁRIN
Áfengi var bannað á Íslandi í 20 ár.
Að sögn Stefáns Eiríkssonar,
lögreglustjórans á höfuðborg-
arsvæðinu, hefur áhersla lög-
reglunnar ekki verið á neyt-
endur fíkniefna, utan við
hefðbundið almennt eftirlit,
heldur á sölumenn, innflytj-
endur og framleiðendur
efnanna.
Áherslan ekki
á neytendur
LÖGREGLUSTJÓRI
Á laugardaginn var alþjóðleg jarðarstund (e. Earth
Hour) haldin í Reykjavík. Borgarar tæplega 150 landa
tóku þátt í gjörningnum sem felst í því að kveikja ekki
rafmagnsljós milli kl. 20:30 og 21:30. Öll götuljós borg-
arinnar voru slökkt á þessum tíma. Jarðarstund var
fyrst haldin í Sydney í Ástralíu árið 2007.
Morgunblaðið/Ómar
Myrkvaðar götur Reykjavíkurborgar