Læknablaðið - 15.10.2001, Blaðsíða 62

UMRÆÐA & FRÉTTIR / FRÁ SÓTTVARNALÆKNI
Nýjar reglugerðir um bólusetningar og skýrslugerð vegna smitsjúkdóma
Alþjóðlegt samstarf um farsóttaskráningu
Bólusetningar
A síðasta ári féllu úr gildi lög um ónæmisaðgerðir nr.
38/1978. I stað þeirra hefur verið sett reglugerð (nr.
221/2001) um bólusetningar og er hún byggð á stoð í
sóttvarnalögum nr. 19/1997 (sjá viðauka 1). Reglu-
gerðin kveður á um hvenær mönnum eru bólusetn-
ingar að kostnaðarlausu og hvernig greiðsluhlutdeild
er háttað þegar greiða þarf fyrir þær.
Allar bólusetningar skal skrá annars vegar í sér-
stakt skírteini sem afhent er þeim sem er bólusettur
og hins vegar í sjúkraskrá. Þar skal koma fram hvaða
bóluefni var gefið, hvenær það var gefið og hvort
aukaverkanir hlutust af. Ef barn er ekki bólusett í
samræmi við 2. gr. reglugerðarinnar þar sem þau
bóluefni, sem mælt er með, eru talin upp skal skrá
ástæðu þess. Sóttvarnalækni skulu sendar skýrslur
um bólusetningar að minnsta kosti árlega eða oftar
samkvæmt ákvörðun hans. Þá er kveðið á um að
senda skuli sóttvarnalækni tilkynningar um hver var
bólusettur, með hvaða bóluefni og hvenær, sam-
kvæmt. 2. gr. reglugerðarinnar eða samkvæmt nánari
ákvörðun sóttvarnalæknis. Ástæðurnar fyrir því að
komið er á slíkri skrá eru í aðalatriðum eftirfarandi:
1. Fylgjast þarf með árangri bólusetninga og greina
með skjótum hætti hvað valdi því að smitsjúkdóm-
ur greinist sem stefnt er að að bægja frá
(eliminate) eða útrýma (eradicate).
2. Afla þarf nákvæmra upplýsinga um þekjun bólu-
setninga og ástæður fyrir því ef þátttaka í bólu-
setningum verður ónóg til að ná fullnægjandi
hjarðónæmi.
3. Þegar þeir sjúkdómar sem bólusett er gegn og af-
leiðingar þeirra verða einungis óljósar minningar
beinist athygli manna í vaxandi mæli að hugsan-
legum, óheppilegum áhrifum bólusetninga til
lengri eða skemmri tíma. Heilbrigðisyfirvöld
þurfa á hverjum tíma að geta rannsakað og svarað
gagnrýni sem beinist að bóluefnum. Því eru að-
gengilegar upplýsingar um framleiðanda og teg-
und bóluefna sem gefin voru ásamt upplýsingum
þá sem eru bólusettir nauðsynlegar.
4. Auðvelda þarf aðgengi heilbrigðisstarfsmanna og
almennings að upplýsingum um bólusetningar
sem hafa verið gerðar, til dæmis vegna umsókna
um skólavist.
Skráningar og tilkynningar um smitsjúkdóma
Gefin hefur verið út reglugerð nr. 222/2001 (l.,2.) um
breytingu á reglugerð nr. 129/1999 urn skýrslugerð
vegna smitsjúkdóma. Nokkrir smitsjúkdómar sem
áður voru skráningarskyldir verða samkvæmt reglu-
gerðarbreytingunni framvegis tilkynningarskyldir.
Fyrst og fremst er um að ræða sjúkdóma sem bólusett
er gegn eins og rauðir hundar, mislingar, hettusótt,
kikhósti, Hemophilus influenzae gerð b og stíf-
krampi. Ástæðan fyrir því að þessir sjúkdómar eru
tilkynntir einstaklingsbundið er að þegar það mark-
mið er að nást að sjúkdómi sé bægt frá samfélaginu er
nauðsynlegt að rannsaka hvert og eitt tilfelli sérstak-
lega. Nauðsynlegt er að fyrir liggi örugg greining með
ræktun eða mótefnamælingum og einnig þurfa upp-
lýsingar um bólusetningar að liggja fyrir eins og áður
var getið um. Framvegis verður litið á eitt tilvik vegna
sumra af þessum sjúkdómum, til dæmis mislinga,
rauðra hunda og hettusóttar sem faraldur.
Þá er blóðkreppusótt af völdum Entamöba
histiolytica ekki lengur á lista yfir tilkynningarskylda
sjúkdóma en þess í stað þess eru sýkingar af völdum
Giardia lamblia tilkynningarskyldar. Ástæðan fyrir
þessari breytingu er að ólíkt E. histiolytica virðist G.
lamblia eiga sér smitleiðir hér á landi sem lítt eru
kunnar. Það er því mikilvægt að fá heildarmynd af
faraldsfræði sjúkdóms af völdum G. lamblia svo hægt
sé að grípa til viðeigandi sóttvarna.
Vakin skal athygli á því að auk gulusóttar (mý-
gulusótt, Yellow fever), sem skal tilkynna í samræmi
við alþjóðlegar skuldbindingar, skal einnig lilkynna
aðrar blæðandi veiruhitasóttir, svo sem Ebola, Mar-
burg, Lassa og krímversk-kongóska veiruhitasótt.
I viðaukum 2-3 eru sýnd eyðublöð fyrir skráning-
arskylda- og tilkynningarskylda sjúkdóma sem leysa
eldri eyðublöð af hólmi.
Alþjóðlegt samstarf um skráningar og
tilkynningar um smitsjúkdóma
Sóttvarnir þurfa eðli máls samkvæmt að vera alþjóð-
legar enda virða sjúkdómsvaldarnir engin landamæri.
Islendingar hafa alltaf tekið þátt í sóttvarnastarfi Al-
þjóðaheilbrigðisstofnunarinnar (WHO). Um þessar
mundir er þar efst á baugi að útrýma lömunarveik-
inni úr heiminum. Umtalsverður árangur hefur þegar
náðst. Heita má að sjúkdómnum hafi verið bægt frá
Evrópusvæði Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar. Þó
eru til svæði í Mið-Afríku og í Austurlöndum fjær þar
sem sjúkdómsins verður enn vart en búast má við því
að honum verði einnig bægt frá þeim svæðum
heimsins eða útrýmt þaðan innan örfárra ára. Eftir
stendur þá að uppræta lömunarveikiveiruna þar sem
hana er að finna á rannsóknarstofum. íslendingar
eins og aðrir þurfa að sýna fram á það að lömunar-
veikiveiruna sé ekki að finna hér á landi.
íslendingar eru einnig virkir þátttakendur í sótt-
826 Læknablaðið 2001/87