Læknablaðið - 15.02.2004, Blaðsíða 29

FRÆÐIGREINAR / VISTUNARMAT ALDRAÐRA
um. Þessi stig voru skoðuð með tilliti til lifunar.
Hópnum var skipt í þrjá aldurshópa og þrjá stiga-
hópa. í fyrsta aldurshópnum voru karlar yngri en 76
ára og var meðalaldurinn þar 73,6 ár en þeir eru
merktir sem ungir aldraðir á mynd III A. I öðrum
aldurshópi var aldursbilið 77-86 ára og var meðalald-
urinn þar 82,5 ár en þeir eru merktir meðalgamlir. I
síðasta hópnum voru 87 ára og eldri og var meðalald-
urinn í þeim hópi 91,4 ár og eru þeir merktir háaldr-
aðir. Þegar ungir aldraðir voru skoðaðir kom í ljós að
eftir því sem stigum fjölgaði þá lækkaði miðgildislif-
unin. Það sama gilti fyrir hina tvo aldurshópana. Þeg-
ar borinn var saman aldraður einstaklingur með
mörg stig við háaldraðan með fá stig sást að mið-
gildislifun var svipuð hjá þessum einstaklingum en þó
ívið hærri hjá þeim háaldraða.
Mynd III B er sambærileg við mynd III A en sýnir
konur. Meðalaldurinn í hópunum skiptist þannig að hjá
ungum öldruðum konum var hann 73,9 ár, hjá meðal-
gömlum 83,3 ár og hjá háöldruðum 91,7 ár. Það sást að
eftir því sem konur urðu eldri og stigum fjölgaöi þá lækk-
aði miðgjldislifun. Áhrif stiga á lifun innan hvers ald-
urshóps komu ekki eins skýrt fram og hjá körlum þótt
vísbending væri um að sömu áhrifa gætti hjá konum.
Mynd IV lýsir afdrifum fólks eftir vistunarmat,
þar sem titkoman var þörf í hjúkrunarrými, með tilliti
til stiga. Þeir sem vistuðust fyrstu tvo mánuðina eru
með marktækt lægri stig en þeir sem dóu fyrstu tvo
mánuðina en munurinn var 8,7 stig hjá körlum og 6,2
hjá konum, p<0,01 hjá báðum kynjum. Þeir sem vist-
uðust á 3.-8. mánuði voru voru að meðaltali með 3,6
lægri stig hjá körlum og 4,5 lægri stig hjá konum held-
ur en þeir sem dó á 3.-8. mánuði. Munurinn er mark-
tækur hjá konum, p<0,05.
Samanburður á hjúkrunarheimilum í Reykjavík, ná-
grenni Reykjavíkur og á Akureyri
Þau hjúkrunarheimili sem höfðu vistað 90 manns eða
fleiri á tímabilinu voru skoðuð sérstaklega en það voru
11 hjúkrunarheimili. Öðrum minni hjúkrunarheimil-
um var steypt saman og þau skoðuð sem eitt hjúkrun-
arheimili og gefið númerið 29. Hvert hjúkrunarheimili
fékk úthlutað númeri og var það notað í stað heitis
hjúkrunarheimilisins til að varðveita trúnað gagnvart
hjúkrunarheimilunum. í töflu IV sést að hjúkrunar-
heimili fimm, sex og sjö skáru sig þó úr með heildarstig
vistaðra. Meðalstig án félagslegra stiga hjúkrunar-
heimila fimm, sex og sjö voru 32,8 hjá körlum og 32,9
hjá konum. Hjá hinum hjúkrunarheimilunum voru
meðalstig án félagslegra þátta 37,9 hjá körlum og 36,5
hjá konum. Þessi munur er marktækur, p<0,01. Al-
mennt var ekki mikill munur á meðalaldri við vistun.
Mynd V sýnir lifun eftir einstökum hjúkrunarheimil-
um. Lengsta meðallifunin hjá körlum var á hjúkrun-
arheimili 21 en þar lifðu karlar að meðaltali í 3,7 ± 0,6
ár en lengsta meðallifun hjá konuni var á stofnun 2 þar
sem þær lifðu í 4,6 ± 0,8 ár.
Tafla III. Undirþættir vistunarmatsins sem tengjast lifun.
Þáttur Áhættustuöull/stig' vikmörk p-gildi
Hreyfigeta Karlar 1,044 1,009-1,080 0,014
Konur 1,032 1,004-1,060 0,023
Hæfni til aö matast Karlar 1,061 1,012-1,113 0,015
Konur 1,029 0,994-1,066 0,109
Hæfni til aö klæöast Karlar Konur 1,027 0,999-1,055 0,056
Stjórn á þvaglátum Karlar 1,026 0,997-1,056 0,084
Konur 1,007 0,983-1,031 0,574
Líkamlegt heilsufar Karlar Konur 1,016 0,996-1,036 0,113
Heilabilun Karlar Konur 0,977 0,950-1,005 0,104
Óróleiki Karlar 1,031 0,988-1,076 0,159
Konur Andleg líöan Karlar 0,971 0,932-1,012 0,163
Konur
* Áhættustuöullinn (hazard ratio) þýöir til dæmis fyrir hreyfingu hjá körlum aö ef bornir eru saman tveir
karlar sem eru eins aö öilu leyti nema aö annar er meö einu stigi hærra í hreyfigetu þá er sá aöili í 4,4%
meiri áhættu á hverjum tíma aö deyja.
Miðgildislifun (ár)
5n
Ungur aldraður
3-
Meðalgamall
Háaldraður
0-25 26-45 46+ 0-25 26-45 46+ 0-25 26-45 46+
Stig
Miögildislifun (ár)
5-1
Ung öldruð
Meðalgömul
Háöldruð
0-25 26-45 46+ 0-25 26-45 46+ 0-25 26-45 46+
Stig
Samanburður á vistun í hjúkrunarrými eftir stojhun-
um sveitarfélaga
í töflu V kemur fram að meðalaldur við vistun hjá
körlum og konum var hæstur á Akureyri en munur-
Mynd 3. Samspil aldurs og
stiga í vistunarmati að
slepptum félagslegum
þáttum, a karlar, b konur.
Læknablaðið 2004/90 125